فاصله مناسب سن و سال برای ازدواج خوب و موفق یکی از پر بحثترین مباحثی است که ارتباطی تنگاتنگ با فرهنگ جامعه دارد، اما همین موضوع موجب شده تا بخشی از چالشهای ازدواج به خصوص برای دختران پررنگتر شود. این در حالی است که با کاهش فاصله سنی زن و مرد در ازدواج چالش مجرد ماندن دختران حل خواهد شد و در کنار این مناسبترین فاصله سنی برای ازدواج از نگاه کارشناسان سه سال است و فرقی نمیکند در این میان دختر از پسر بزرگتر باشد یا پسر از دختر.
تعداد مردان مجرد بالای ۴۰ سال یکسوم تعداد زنان مجرد است و با عنایت به ساختارهای فرهنگی موجود در جامعه درباره بزرگتر بودن مرد از زن برای ازدواج و فاصله سنی متوسط پنج ساله بدین منظور، احتمال رسیدن این گروه از زنان بالای ۴۰ سال به تجرد قطعی زیاد است. منظور از تجرد قطعی، نسبت درصد کسانی است که تا سن ۴۵ سالگی ازدواج نکردهاند که پس از آن نیز انتظار ازدواج آنها نیز وجود ندارد.
این در حالی است که براساس آخرین سرشماری (سال ۱۳۹۵) جمعیت کل کشور ۷۹ میلیون و ۹۲۶ هزار و ۲۷۹ نفر است که از این تعداد ۵۱ درصد مرد و ۴۹ درصد زن هستند. این در حالی است که ۴ میلیون و ۴۲۳ هزار و ۲۲۵ نفر دختر مجرد در سن ازدواج (۱۵ تا ۲۹ سال) و ۵ میلیون و ۳۷۲ هزار و ۹۸۹ نفر پسر در سن ازدواج (۲۰ تا ۳۴ سال) در کشور داریم که با عنایت به فاصله سنی پنج ساله معمول برای ازدواج در حال حاضر به ازای هر ۱۰۰ پسر، ۸۲ دختر در سن ازدواج در کشور وجود دارد.
افزایش سهم تجرد قطعی برای زنان
در سال ۱۳۹۰ از کل جمعیت ۱۵ ساله به بالا، درصد زنان و مردان هرگز ازدواج نکرده، به ترتیب برابر ۵/۲۳ و ۳۲ درصد بود که در سرشماری سال ۱۳۹۵ این ارقام کاهش پیدا کرده و به ۵/۱۹ و ۳/۲۸ درصد رسیده است.
این در حالی است که در گذشته ۳درصد از افراد جامعه هرگز ازدواج نمیکردند. هر چند بعد از انقلاب در کشور و وقتی متولدین دهه ۶۰ به سن ازدواج رسیدند، پدیدهای تحت عنوان مضیقه ازدواج بهوجود آمد، به این معنا که دختران متولد در دهه ۶۰ با پسران متولد دهه ۵۰ باید ازدواج میکردند.
وقتی جمعیت به سنی برسد که پس از آن دیگر میزان تجرد کاهش پیدا نکند، به آن سن، سن تجرد قطعی میگویند. این سن در ایران برای زنان از حدود ۴۰ تا ۴۴ سال در نظر گرفته میشود، زیرا سهم ازدواج بعد از این سن به حداقل میرسد و تغییر محسوسی نخواهد کرد. برای مردان نیز معمولاً سن تجرد قطعی را ۵۰ تا ۵۴ سال در نظر میگیریم. تا چند سال قبل، میزان تجرد قطعی برای زنان حدود ۸/۱ درصد و برای مردان حدود ۲ درصد بود یعنی حدود ۸/۱ درصد زنان وقتی به سن ۴۵ سال میرسیدند، مجرد باقی میماندند و تا آخر عمر شانس یا فرصت ازدواج یا تمایل به ازدواج پیدا نمیکردند. با تغییرات رخداده در سالهای اخیر، آمار تجرد قطعی زنان در محدوده سنی ۴۵ تا ۴۹ سال به حدود ۴ درصد و برای مردان در همین محدوده سنی به حدود ۷/۲ درصد رسیده است. در واقع، تحول اساسی دو دهه اخیر، افزایش سهم تجرد قطعی برای زنان است.
نیاز به یک تغییر نگاه ساده
در چنین شرایطی ممکن است دختران تا سن ۳۵ سالگی به علت وجود خانواده احساس تنهایی نکنند، اما در یک سنی افراد به شدت احساس تنهایی خواهند کرد و این آسیبپذیری برای زنان بیشتر از مردان خواهد بود. با استناد به همین آمار و ارقامی که در بالا به آن اشاره شد، اما تجرد در جامعه به گونهای نیست که نشود برای آن کاری کرد و برای مقابله با این پدیده و آسیبهای ناشی از آن میتوان سراغ تغییر و اصلاح در فرهنگ جامعه رفت.
در حال حاضر تعداد دختران و پسران بر اساس محاسبات جمعیتشناسی برابر است، اما چون در فرهنگ ما اختلاف سنی چهار، پنج سال بین زوجها متداول است چالشهایی بهوجود آمده است.
متوسط فاصله سنی حدود پنج سال در حالی جا افتاده است که روانشناسان درباره فاصله سنی مناسب برای ازدواج مثبت و منفی سه سال را مناسب میدانند. با وضعیت موجود در کشور اگر فاصله سنی ازدواج در کشور به دو سال یا یک سال کاهش پیدا کند و حتی فرهنگ همسنگزینی جا بیفتد تعادل میان جمعیت پسران و دختران به حد مطلوب میرسد و از نرخ تجرد قطعی در کشور به میزان چشمگیری کاسته خواهد شد.