در این میان استان سیستان و بلوچستان از آنجا که از دیرباز در منطقهای گرم و خشک قرار داشته و همواره با انواع توفانهای شن و گرد و خاک مواجه بوده لذا با شدت گرفتن خشکسالیها موضوع ریزگردها به معضلی حاد تبدیل شده است و با خشک شدن دریاچه هامون مسئولان را بر آن داشت تا در این خصوص به فکر چاره بیفتند.
سرانجام روز گذشته مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان از آغاز طرح کاشت نهال در ۳۰۰ هکتار از بستر تالاب هامون برای کنترل کانونهای گرد و غبار خبر داد.
سیستان و بلوچستان به علت قرار گرفتن در منطقهای گرم و خشک همواره یکی از مهمترین کانونهای ریزگرد و توفان شن و خاک بوده است؛ موضوعی که به شدت بر روند کشاورزی و زندگی مردم این استان تأثیر گذاشته است.
در این میان خشک شدن تالاب هامون موجب شده تا وضعیت ریزگردها در استان روز به روز بدتر شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سیستان و بلوچستان در این خصوص میگوید: «دشت سیستان با ۱۵ هزار و ۱۹۷ کیلومتر مربع مساحت، سه کانون بحران ریزگرد فعال در حد فاصل شیله- تاسوکی، نیاتک و جزینک دارد که در حال حاضر دو کانون نیاتک و جزینک با توجه به تمرکز جمعیتی این دو کانون در اولویت توجه و برنامهریزی قرار دارد.»
محمود میری با اشاره به اینکه شرط نخست و اساسی احیای تالاب هامون و رفع مشکلات زیستمحیطی منطقه سیستان، ورود آب به تالاب است، میافزاید: «مسئله تأمین آب مورد نیاز تالاب هامون باید با نگاه کارشناسی و از طریق دیپلماسی پیگیری شود.» وی ادامه میدهد: «از آنجا که وضعیت تالاب هامون شبیه دریاچه ارومیه است لذا این موضوع میطلبد تا اقدامات مشابهی که برای زنده نگاه داشتن آن انجام گرفته در مورد دریاچه هامون نیز انجام شود.»
ریزگردهای سیستان و بلوچستان حادتر از خوزستان
وضعیت حاد ریزگردها در سیستان و بلوچستان سبب شده تا بیشتر کارشناسان وضعیت این استان را حادتر از خوزستان توصیف کرده و خواهان حل این معضل باشند. پدر کویرشناسی ایران با بیان اینکه وضعیت ریزگردها در شمال سیستان و بلوچستان خیلی بدتر از اهواز است، در این خصوص میگوید: «سرعت توفان شن در زابل به ۱۴۸ کیلومتر در ساعت میرسد، این توفان به قدری سرعت دارد که زمین را کنده و تولید ریزگرد میکند. شنهای روان در برخی روستاهای زابل آنقدر است که مردم برای رفت و آمد به خانههای کوچههای پشتی نیاز به رفت و آمد از کوچهها ندارند بلکه از پشت بام خانهها میتوانند به خانههای همدیگر بروند.»
پرویز کردوانی با بیان اینکه منشأ ریزگردهای جنوب شرق کشور مربوط به دو بخش تالابی و غیرتالابی است، میافزاید: «در خوزستان منشأ ریزگردها از دست ما خارج بوده و از عراق میآید، ولی سیستان و بلوچستان منشأ داخلی است که باید در این زمینه چارهاندیشی شود.» وی با اشاره به اینکه مبدأ جریان بادهای ۱۲۰ روزه سیستان از افغانستان و مسیر خراسان جنوبی است ادمه میدهد: «برای تثبیت شنهای روان نیازی به مالچپاشی نیست، باید از منطقه نهبندان در خراسان جنوبی شروع به ریختن سنگریزههای کوچکتر از سیب کرد و با غلتک آنها را صاف و محکم کرد.»
به گفته وی از آنجا که این طرح زمانبر است لذا اجرای آن به یکباره ممکن نیست و باید این کار را در سطح یکهزار هکتار شروع کرد و در سالهای بعد آن را توسعه داد. این در حالی است که پروفسور کردوانی مهمترین اقدام برای کاهش ریزگردها در این استان را احیای هامون و گرفتن حقابه آن از طریق صحبت و مذاکره دیپلماتیک با طرفهای افغان میداند.
کاشت نهال در تالاب هامون
از آنجا که خشک شدن دریاچه هامون در سیستان و بلوچستان یکی از مهمترین عوامل ایجاد ریزگردها در این استان است لذا این مهم سبب شد تا مسئولان محیط زیست برای اولین بار برای کاهش ریزگردها در این منطقه اقدام کنند.
روز گذشته مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان از آغاز طرح کاشت نهال در ۳۰۰ هکتار از بستر تالاب هامون جهت کنترل کانونهای گرد و غبار برای نخستینبار توسط محیط زیست خبر داد.
نیره پورملایی با اشاره به اقداماتی که در این زمینه تاکنون انجام گرفته، افزود: با توجه به تأثیر مستقیم عواملی از قبیل: تداوم خشکسالیهای منطقه سیستان، بیتوجهی به رهاسازی حقابه فرامرزی تالاب بینالمللی هامون از سوی افغانستان و همچنین وزش بادهای ۱۲۰ روزه بر شدت پدیده گرد و غبار در منطقه، اهمیت و ضرورت اجرای طرحهایی در جهت کاهش و یا به حداقل رساندن تبعات منفی این موضوع بیش از گذشته آشکار شده است.»
این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه طرح کاشت نهال با گونههای سازگار در شمال بستر تالاب هامون از محل اعتبارات ملی به فاز اجرایی رسیده است، ادامه داد: «روشهای مدیریت تطبیقی جهت کنترل کانونهای گرد و غبار در تالاب هامون آغاز شده به همین دلیل در ۳۰۰ هکتار از بستر تالاب هامون برای اولین بار توسط محیط زیست نهال کاشته میشود.» به گفته وی در حال حاضر به منظور تثبیت کانونهای گرد و غبار در حوزه سیستان از روشهای بیولوژیک و غیربیولوژیک با گونههای سازگار همراه با آبیاری و مراقبت استفاده میشود.