تاراس چرنینکو جوانی نابغه از کشور روسیه و شهر سن‌پترزبورگ است که از کودکی به داشتن هوش و ذکاوت فراوان معروف بود به حدی که از سن یک‌سالگی برخی روزنامه‌ها تصاویر او را به عنوان یک نابغه چاپ می‌کردند. تاراس در سن ۱۵ سالگی مسلمان شد و زمانی که فقط ۱۹ سال داشت دو مدرک مهندسی و بانکداری گرفت و به مدت ۷ سال مدیر بانک اسلامی روسیه شد. این جوان نابغه به ۹ زبان زنده دنیا ازجمله فارسی به خوبی صحبت می‌کند. او از جمله افرادی است که پس از فروپاشی شوروی به اسلام روی آورد و به ترجمه متون اسلامی به زبان روسی مشغول شد. این نابغه روسی یکی از موفق‌ترین مسلمانانی محسوب می‌شود که دارای چند مدرک دانشگاهی در رشته‌های ریاضی، اقتصاد و هوافضاست که در کنفرانس‌های کشور‌های مختلف به عنوان سخنران شرکت داشته و مقاله‌های متعددی با محوریت اسلام‌شناسی ارائه کرده است. هم‌اکنون دکتر عبدالکریم تاراس چرنینکو رئیس انستیتوی گفت‌وگوی تمدن‌های کشور روسیه همچنین استاد دانشگاه شهر پراک پایتخت جمهوری چک است. با همکاری انجمن شهید ادواردو آنیلی فرصتی دست داد تا با وی که مهمان بخش رهیافتگان نمایشگاه بین‌المللی قرآن هم بود گفت‌وگوی کوتاهی داشته باشیم:
بفرمایید چطور شد که در سن نوجوانی مسلمان شیعی شدید؟
زمانی که نظام کمونیستی شوروی فروپاشید هرکس به دنبال پرکردن خلأ اعتقادی خود بود. در این میان هرچند نوجوان بودم ولی، چون خیلی کتاب به‌خصوص فلسفه و کتاب‌های ملاصدرا و ابن‌سینا را می‌خواندم انگیزه من به اسلام بیشتر شد. در واقع فلاسفه اسلامی روی من تأثیرگذار بودند و متأثر از آن‌ها به اسلام شیعی گرایش پیدا کردم و با خواندن قرآن به طور قطعی و مستدل به حقانیت اسلام پی بردم و به خواست خدا مسلمان شدم.
به زبان فارسی تسلط خوبی دارید. کسی از خانواده فارسی زبان بوده است؟
نه. با خواندن آثار اندیشمندان مسلمان ایرانی، به فارسی علاقه زیادی پیدا کردم و آن را یاد گرفتم. زبان فارسی بسیار گسترده و شیرین است. همیشه دوست داشتم تا آثار خوب فارسی را مطالعه کنم.
شما در سن ۱۹ سالگی به مدت ۷ سال مدیر سیستم بانکداری اسلامی بودید سخت نبود؟
چون دکتری اقتصاد دارم به عنوان مدیر این سیستم انتخاب شدم. معتقدم سیستم بانکداری اسلامی تنها سیستمی است که با آن می‌توان معاملات اقتصادی سالم و درستی داشت و هر سیستمی که بر اساس ربا و با قوانین مادی غیراسلامی باشد موفقیتی ندارد و سرانجام شکست می‌خورد.
چطور شد سراغ نهج‌البلاغه رفتید؟
وقتی سال ۱۹۹۷ اولین بار ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه چاپ امارات با شرح محمد عبده را خواندم به عظمت آن پی بردم و با خودم گفتم که باید یک روزی آن را به زبان روسی ترجمه کنم تا بقیه هم از مفاهیم ناب آن بهره ببرند. چون احساس کردم این کتاب لازم و ضروری است و باید برای دنیای امروز به زبان‌های مختلف ترجمه و تفسیر بشود برای همین چند سال بعد موفق شدم شروع به کار کنم و در نهایت سال ۲۰۰۸ توانستم نهج‌البلاغه به زبان روسی را در آذربایجان به چاپ برسانم.
به عنوان محققی که به مذهب تشیع گرویده چه چیزی در نهج‌البلاغه تأثیرگذارتر است؟
به طور خلاصه باید بگویم نهج‌البلاغه بهترین مفسر عقاید است. کتابی آموزنده برای همه انسان‌ها. چه مسلمان و چه غیرمسلمان به آن نیاز دارند و ترجمه‌های آن هم با استقبال بسیار خوبی مواجه شده است. نامه‌های امام علی به مالک اشتر خیلی تأثیرگذار است؛ به‌خصوص در این زمان از نظر اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نهج‌البلاغه بهترین کلید برای حل مشکلات است. خطبه ۵۳ امام پر از مطالب آموزنده است؛ متأسفانه امروز به این کتاب گوهربار توجه زیادی نمی‌شود؛ در حالی که باید نهج‌البلاغه را در عمل اجرایی کرد؛ کتابی که با گذشت زمان هنوز تازه و به‌روز است. این کتاب برای همه در زمان کنونی لازم است زیرا قوانین و دستورات امام علی فقط مربوط به اسلام و مسلمانان آن هم در زمان گذشته نیستند، بلکه برای همه مردم در دوران‌های مختلف کاربردی عملی دارند.
به عنوان یک مسلمان قرآن را چطور معرفی می‌کنید؟
قرآن بزرگ‌ترین و بهترین وسیله برای نزدیکی دل‌های برادران مسلمان است، چون کتاب و کلام خدا خطاب به همه است و مطابق با آن هرکس به خدا ایمان داشته باشد برادر ماست. حتی اگر با هم اختلاف نظر داشته باشیم کتاب قرآن برای همدلی و نزدیکی دل‌هاست. دشمنان همواره به دنبال بزرگ کردن اختلافات هستند تا بین مسلمانان دشمنی ایجاد کنند؛ در حالی که قرآن وسیله‌ای برای نزدیکی آنهاست و به طور قطع عمل به دستورات خدا در قرآن باعث رستگاری دنیا و آخرت خواهد بود. قرآن سلاح منطق و عقلانیت مسلمانان است که با آن می‌توانند بر دشمنان پیروز شوند زیرا دین اسلام حاکمیت بر دل‌ها و قلب‌هاست که به مراتب فراتر و مؤثرتر از حاکمیت خشونت و قدرت مادی و نظامی است.
شما با جرج جرداق هم ارتباطی داشته‌اید؟
نه متأسفانه ملاقات خاص حضوری نداشته‌ام، اما از او خیلی شنیده‌ام؛ نویسنده و مترجم مسیحی بزرگی بود که به نهج‌البلاغه پرداخت و معتقد و علاقه‌مند به امام علی بود. من دوستان مسیحی و مسلمان زیادی دارم، اما توفیق دیدار از نزدیک با جرج جرداق را نداشتم.
چرا شرح نهج‌البلاغه شیخ محمد عبده اهمیت دارد؟
از نظر زمان‌شناسی نقش شرح نهج‌البلاغه شیخ محمد عبده در این است که او شخصیت برجسته اهل سنت بود. از این نظر اهمیت زیادی دارد که فردی از اهل سنت به نهج‌البلاغه امام علی پرداخته است. کتاب او در دانشگاه الازهر رشته شیعه‌شناسی هم استفاده می‌شود. به طور قطع اگر کس دیگری آن شرح را می‌نوشت با مخالفت بعضی مواجه می‌شد که این کتاب ساختگی و جعلی شیعیان است در حالی که اولین شرح نهج‌البلاغه از شیخ محمد عبده اثبات می‌کند این کتاب کلام امام علی است و جعلی نیست لذا از این نظر شرح شیخ عبده جایگاه تاریخی و استثنایی دارد، چون از یک طرف اتهام ساختگی بودن برطرف می‌شود و از طرف دیگر تاریخ اسلام در این شرح آمده است که بسیار مستدل و متقن است.
به عنوان یک رهیافته اگر بخواهید اسلام را معرفی کنید چه می‌گویید؟
اولاً دین معنای بسیار گسترده‌ای دارد و یک جهان‌بینی وسیعی است. دین اسلام یعنی جهان‌بینی اسلام. این جهان‌بینی در خود کلمه اسلام مستتر است. اسلام یعنی اطاعت و تسلیم شدن و در راه خدا زندگی کردن. این بهترین چیزی است که در اسلام وجود دارد در حقیقت اوج یکتاپرستی اسلام است. حضرت موسی فرمود: مسلمان باشید. حضرت عیسی هم در انجیل فرمود: من آمده‌ام برای اینکه رسالت حضرت موسی را تکمیل کنم. به زبان عبری کلماتی داشتند که به معنی اسلام است. اگر اعتقاد به خدا داشته باشیم و با خلوص نیت در عمل این اعتقاد را عملی کنیم رستگار خواهیم شد و این زیباترین چیزی است که در اسلام وجود دارد.
با توجه به موج اسلام‌ستیزی که غرب به راه انداخته است تا افکار عمومی جهانیان را نسبت به دین اسلام و پیروان آن بدبین کند اگر برای غیرمسلمانی بخواهید اسلام را معرفی کنید چه می‌گویید؟
می‌گویم اسلام دین محبت و دوست داشتن است، دین عدالت و انصاف و برابری است. اگر کسی خدا را دوست داشته باشد و اسلام بیاورد یعنی تسلیم خدا شده است و همه بشریت را فارغ از رنگ و نژاد و قومیت به خاطر خدا دوست دارد بقیه چیز‌ها مثل شاخه‌های درخت هستند. اصل ریشه این درخت یعنی اعتقاد به خداست. حضرت عیسی فرمود: مثل خودت دیگران را دوست داشته باش در اسلام هم همینطور است و آیات زیادی در قرآن داریم که دوست داشتن و محبت به دیگران سفارش شده است. این نشان می‌دهد همه ادیان الهی وجه اشتراک و نزدیکی با هم دارند.
