در کنار این مهم، ایجاد اشتغال، داشتن درآمدی پایدار و ارزآوری بالا در این صنعت موجب شده تا دستاندرکاران این صنعت در دو استان شرقی کشور برنامههای خوبی را برای رونق هر چه بیشتر در دستور کار خود قرار دهند؛ موضوعی که سبب شد قرارداد همکاری بین شهرستان زابل از سیستانوبلوچستان و خوسف خراسان جنوبی در زمینه تراش سنگهای قیمتی امضا شود. این مسئله در صورت برنامهریزی دقیق نویدبخش روزهای خوب در این صنعت خواهد بود. استانهای شرقی کشور به دلیل شرایط زمینشناسی همواره حرفهای بسیاری برای گفتن دارند که به عنوان نمونه میتوان به وجود انواع و اقسام سنگهای قیمتی که در صنعت جواهرسازی کاربرد فراوانی دارند، اشاره کرد. یکی از کارشناسان سنگهای قیمتی در این رابطه میگوید: «در حال حاضر در ۲۰۰ نقطه ایران سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی وجود دارد که دارای بالاترین کیفیت در نوع خود هستند.»
محمدرضا سماحتنیا میافزاید: «بیش از ۴۰۰ سنگ و کانی در طبیعت ارزش جواهری دارند که در این میان میتوان به وجود برخی از آنها در استانهای قم، همدان، سمنان، کرمان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، خراسان رضوی، خراسان شمالی و جنوبی، سیستان و بلوچستان، فارس، کردستان و مازندران اشاره کرد.» وی ادامه میدهد: «بر اساس آمار غیررسمی بازار سالانه کانیها و سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی در دنیا حدود ۶۰۰ میلیارد دلار برآورد شده که بعد از اسلحه و مواد مخدر سومین شغل درآمدزا در دنیا به حساب میآید.» به گفته وی، با تمام پتانسیلی که در این زمینه داریم، سهم ایران در این بازار کمتر از دو دهم درصد است و به رغم اینکه ایران به عنوان بهترین دارنده منابع فیروزه دنیاست، ارزش تبادلات بینالمللی فیروزه در سال ۲۰۰۷ بیش از ۸۵۰ میلیون دلار بوده که سهم ایران در این میان بسیار ناچیز بوده است.
سیستان و بلوچستان دارای معادن سنگهای قیمتی
با وجود اینکه خشکسالیهای اخیر و ثابت ماندن این شرایط در بسیاری از استانهای کشور موجب شده تا این مناطق نتوانند در حال حاضر بهره آنچنانی از کشاورزی و دامداری خود ببرند، با این حال وجود برخی معادن ازجمله سنگهای قیمتی در این مناطق سبب شده تا به عقیده کارشناسان با سرمایهگذاری در این زمینه ضمن ایجاد اشتغال و درآمدزایی، گام بزرگی در زمینه اقتصاد مقاومتی برداشت.
معاون هنرهای دستی صنایع دستی و گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان سیستان و بلوچستان در این خصوص میگوید: «تاکنون ۶۰ نوع سنگ قیمتی و نیمهقیمتی در استان شناسایی شده است که این مهم میتواند برای مردم ضمن ایجاد اشتغال درآمدآفرین نیز باشد.» مهدی اوکاتی میافزاید: «وجود این تعداد متنوع سنگ قیمتی و نیمهقیمتی باعث شد تا در شهرهای زابل و زاهدان کارگاههای تراش سنگهای تزئینی ایجاد شود.»
وی با بیان اینکه لاجوردی، عقیق و جاسبر از مهمترین سنگهای قیمتی کشف شده در معادن این استان هستند، ادامه میدهد: «سرمایهگذاری برای استخراج و تراش این سنگها میتواند استان سیستان را به یکی از مناطق مهم گوهرتراشی در کشور تبدیل کند.» به گفته وی، از آنجا که بانوان سیستانی استقبال چشمگیری از صنعت تراش سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی دارند، لذا به منظور سرگرمی و اشتغالزایی آنان تا کنون اقدام به برگزاری سه کارگاه آموزشی در شهرستانهای زاهدان، زابل و چابهار شده است که بانوان با گذراندن دوره آموزشی سهماهه دارای گواهینامه مهارت میشوند.
خراسان جنوبی با تنوعی از سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی
شرایط زمینشناسی در استان خراسان جنوبی از جمله مهمترین دلایلی است که موجب شده تا این استان دارای تنوعی از انواع سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی باشد که یکی از موارد آن انواع سنگ عقیق است که به رنگهای متنوعی مانند قرمز، قرمز مایل به قهوهای، جگری، زرد، کبود (آبی)، سیاه، سبز، خاکستری و خرمایی یافت میشود. معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی در این خصوص میگوید: «وجود معادن متنوع سنگهای قیمتی خصوصاً انواع عقیق در استان سبب شده تا تنوعی از این نوع گوهر ارزشمند در استان وجود داشته باشد.»
هادی اشراقی میافزاید: «در برخی از شهرستانهای خراسان جنوبی سنگهای قیمتی خوبی داریم که برخی از آنها در جهان بینظیر است و برای آموزش در زمینه کاری هم سازمان فنی و حرفهای میتواند با هزینه اندک آموزشهای لازم را برای فرآوری و تراش سنگهای قیمتی در اختیار علاقهمندان قرار دهد.» وی ادامه میدهد: «دشتهای این استان غنی از سنگهای نیمهقیمتی است که شناسایی، جمعآوری و تراش این نعمت خداوندی ضمن ایجاد اشتغال میتواند سهم زیادی در رونق اقتصاد استان داشته باشد.»
وی با اشاره به اهمیت وجود این سنگهای قیمتی در زمینه ایجاد اشتغال ودرآمدزایی برای مردم منطقه بیان میکند: «چند شرکت استخراج سنگهای نیمهقیمتی داریم که یکی به صورت تعاونی از سوی مردمان همان روستاها مانند سه قلعه اداره میشود و یکی نیز در شهرستان قاین متعلق به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی وابسته به ایمیدرو است که عقیق شجر دارد و از این نظر شناخته شده و معروف است.»
همکاری برای تراش سنگهای قیمتی
وجود تنوعی از سنگهای قیمتی در دو استان سیستانوبلوچستان و خراسان جنوبی در کنار تجربههای خوب در زمینه گوهرتراشی از جمله مزایایی است که میتوان نقش مهمی در توسعه این صنعت به جهت ایجاد اشتغال و درآمدزایی برای مردمان این دو منطقه داشته باشد؛ موضوعی که سبب شد قرارداد همکاری بین شهرستان زابل از سیستان و بلوچستان و خوسف خراسان جنوبی در زمینه تراش سنگهای قیمتی امضا شود.
ناظری فرماندار زابل در توضیح بیشتر این موضوع میگوید: «با توجه به ارزشآفرینی و اشتغالزا بودن این صنعت، قرارداد همکاری در زمینه ارتقای آموزش، بازاریابی، تأمین مواد اولیه و سرمایهگذاری متقابل در بخش معدن بین این دو شهرستان بسته شد.» شفیعی فرماندار خوسف نیز با بیان اینکه در شهرستان خوسف بازارچههای مختلف سنگهای تزئینی و یک دبیرخانه علمی ایجاد شده است، میگوید: «با توجه به ذخایر غنی سنگهای معدنی شهرستان خوسف این همکاری مشترک میتواند زمینه رونق تجارت سنگهای قیمتی و نیمهقیمتی را در کشور فراهم میکند.»