به جز عوامل طبیعی که خاک را از دسترس خارج می‌کند، همچون شیب‌دار بودن استان لرستان یا حاشیه زاگرس و البرز، شاهد استفاده بی‌رویه از سموم و کود‌های شیمیایی در برخی مناطق هستیم که منجر به تشدید آلودگی خاک شده است.
سازمان حفاظت محیط‌زیست هم باید موضوع صادرات و قاچاق خاک را به طور جدی پیگیری کند.
بنابر پیش‌بینی سازمان ملل تا سال ۲۰۲۵ ایران در فهرست کشور‌هایی قرار می‌گیرد که با کمبود آب مواجه خواهد شد. از این‌رو اجرای پروژه‌های آبخیزداری از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند با کاهش خسارات سیل و فرسایش خاک موجب تغذیه آبخوان‌ها و تولید مواد‌غذایی شود و ما را از این نگرانی رهایی بخشد.
حدود ۹۰ تا ۹۵ میلیون هکتار از مساحت کشور را مناطق کوهستانی و شیب‌دار و حدود ۶۹ تا ۷۴ میلیون هکتار را مناطق کم‌شیب و دشت‌ها تشکیل می‌دهند. بر‌اساس آمار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری میزان فرسایش خاک در ایران حدود ۲ میلیارد تن در سال برآورد شده است که حداقل سه برابر میانگین جهانی است.
اثرات این میزان فرسایش خاک بالغ بر ۲۳۶ میلیون متر مکعب رسوب‌گذاری در مخازن پشت سد‌ها و به میزان حدود ۵۰۰ میلیون متر مکعب رسوب‌گذاری در شبکه‌های آبیاری و زهکشی مدرن و سنتی و از دسترس خارج شدن هزاران هکتار اراضی مزروعی است.
اهمیت اقدامات آبخیزداری زمانی بیشتر مشخص می‌شود که بدانیم در وضعیت فعلی حدود ۲۵۵ شهر معادل ۴۲ درصد کل شهر‌های کشور، ۸ هزار و ۶۵۰ پارچه‌آبادی معادل ۱۲درصد آبادی‌های کشور و حدود یک میلیون هکتار از اراضی زراعی شامل باغات، اراضی آبی و دیم واقع در دشت‌ها و حاشیه رودخانه‌ها، ۲۰ هزار رشته قنات و بخش قابل ملاحظه‌ای از جاده‌ها و راه‌های ارتباطی در معرض خطر سیل قرار دارد. همچنین هـر ۱۵۰ هـزار هکتار فعالیت آبخیزداری می‌تواند به میزان ۳۰ تا ۵۰ درصد خطر سیل‌گیری یک شهر، ۲۰ روستا و ۲ هزار هکتار اراضی زراعی و بخش قابل‌توجهی از جاده‌ها و راه‌های ارتباطی و سایر تأسیسات زیر‌بنایی را کاهش دهد.
عواملی مانند فقدان آمایش سرزمین، بهره‌برداری بیش از توان تولید به پوشش گیاهی، وقوع دوره‌های خشکسالی متوالی و عدم تناسب اعتبارات تخصیصی با حجم فعالیت مورد‌انتظار از جمله عوامل چالش‌های مدیریتی در مدیریت آبخیز‌های کشور است.
همچنین فشار‌های روزافزون افراد غیر‌متخصص بر اجرای پروژه‌ها و فقدان تحقیقات کاربردی به ویژه در امر ارزیابی میزان موفقیت طرح‌ها و ناهماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی منطقه از جمله عوامل دیگر چالش‌های مدیریتی در این حوزه است. شوری خاک هم به خاطر استفاده زیاد از کود و سموم شیمیایی رو به افزایش و مواد‌غذایی آن رو به کاهش است. مصرف بی‌رویه برخی مواد، فشار زیادی به خاک وارد می‌کند و باعث فقیر شدن خاک و در نتیجه ناپایداری منابع کشور می‌شود.
این در حالی است که ۳۰ تا ۴۰ درصد محصولات غذایی در ایران از بین رفته و محصول غذایی با مصرف منابع آبی و خاکی کشور در مرحله برداشت، توزیع و انتقال تبدیل به پسماند می‌شود.
