كه به عنوان نمونه ميتوان از استانهاي اصفهان، خراسان رضوي، جنوبي، قم و كرمانشاه نام برد. موضوعي كه با توجه به ارزش افزوده عصاره اين گل در صنعت دارو، غذا و عطرسازي ميتواند سودآوري، ايجاد اشتغال و ارزآوري را به ارمغان بياورد.
استفاده از گل محمدي خصوصاً استفاده از عصاره آن در گياهان دارويي، طب سنتي، انواع غذاها، دمنوشها و ساخت انواع عطر و ادكلن سبب شده تا اين گياه از ارزش بالايي برخوردار باشد. در كنار اين مزايا، استفاده از كمترين ميزان آب خصوصاً در مناطق گرم و خشك كه كمترين ميزان بارندگي را دارد در كنار ايجاد اشتغال و درآمدزايي و ارزآوري سبب شده تا در چند سال اخير در بيشتر استانهاي كشور ازجمله اصفهان، خراسان رضوي، جنوبي، قم و كرمانشاه اين گل باارزش كاشته شود و مورد بهرهبرداري قرار بگيرد.
يكي از كارشناسان گياهان معطر و دارويي در اين خصوص ميگويد: «ايران به عنوان يكي از كشورهاي مطرح توليد گل محمدي است كه از 20 هزار هكتار سطح كشت اين گياه 15 هزار هكتار را به خود اختصاص داده است.» عبدالرضا كاوند ميافزايد: «مقاوم بودن به خشكي و شوري و همچنين مقاوم بودن به آفات و بيماريها در كنار مزاياي اقتصادي ناشي از استفاده در انواع مواد غذايي، دارويي، انواع عطر و ادكلن سبب شده تا بتوان آن را در مناطق مختلف كشور كاشت.» وي ادامه ميدهد: «با توجه به وقوع خشكساليها و كمبود منابع آبي در بيشتر استانها ميتوان به عنوان كشت برتر در اين مناطق از آن نام برد.»
وضعيت توليد گل و جايگاه صادراتي آن
شرايط مناسب آب و هوايي در ايران ازجمله مزايايي است كه سبب شده تا در زمينه توليد انواع گل و گياه همواره از رتبههاي برتر برخوردار باشد؛ با اين حال برخي موانع سبب شده تا در زمينه صادرات حجم قابل توجهي نداشته باشد. در حال حاضر سهم ايران در بازار ۲۵ ميليارد دلاري صادرات گل در جهان، فقط 3 دهم درصد است و از اين نظر در رده يكصد و هفتم جهان قرار دارد.
بر اساس آمار اتحاديه توليدكنندگان گل و گياههاي تزئيني، درآمد ارزي كشورمان از صدور گلهاي تزئيني به صورت شاخه بريده و گلداني و درخت و درختچه ۱۰۰ ميليون دلار بوده است كه امكان افزايش آن به ۳۰۰ تا ۵۰۰ ميليون دلار در سال وجود دارد. از سوي ديگر حدود ۴ هزار و ۶۰۰ هكتار از اراضي ايران زير كشت و پرورش گل و گياهان تزئيني است و سالانه ۳ ميليارد و ۸۲۵ ميليون انواع گل در اراضي مزبور پرورش داده و توليد ميشود و استانهاي تهران، مركزي مازندران، خوزستان، اصفهان، فارس، چهارمحال و بختياري و گيلان از مهمترين مناطق پرورش گل در كشورمان محسوب ميشوند.
در كنار ارزش اقتصادي بالاي پرورش گل و گياهان تزئيني، حدود ۴۵ هزار نفر به شكل مستقيم و ۱۰۰ هزار نفر به صورت غيرمستقيم در گلزارهاي كشور كار ميكنند كه تا ۱۰ برابر، قابل افزايش است. در حال حاضر افزون بر ۸۰ درصد تجارت جهاني گل در اختيار كشورهاي هلند، آلمان، فرانسه، انگلستان، ژاپن و ايتاليا است و درآمد هلند از صادرات گل و گياه و بذر و پياز گل به ۷ ميليارد دلار در سال ميرسد.
گل محمدي مناسب براي مناطق كمآب
در ميان انوع گلي كه در استانهاي مختلف كشور ميرويد، گل محمدي از ارزش بالايي برخوردار است؛ چراكه اين گل علاوه بر مصرف حداقلي آب ميتواند در تمامي شرايط رشد كرده و در مصارف مختلفي ازجمله غذايي، دارويي و عطر كاربرد فراوان دارد. يكي از كارشناسان گياهان در اين خصوص ميگويد: «درايران بيش از ۹۰ درصد گلهاي محمدي توليدي به مصرف تهيه گلاب ميرسد و اين در حالي است كه امروزه در جهان محصولات فرآوري شده گل محمدي(ص) از قبيل اسانس، كانكريت رُز، روغن حاصل از سيال فوق بحراني و غنچه و گلبرگهاي خشك شده گل محمدي(ص)، ارزش اقتصادي چشمگيري دارد.»
دكتر عبدالرسول ابراهيمآبادي با اشاره به برخي از مشكلات ميافزايد: «نبود تنوع در توليد فرآوردههاي گلاب و بستهبندي و حجم زياد گلاب عرضه شده به بازار، ازجمله چالشهاي صنعت پرورش گل محمدي است. از طرفي حساسيت گلاب به گرما، سرما، نور و آلودگيهاي ميكروبي، حمل و نقل و نگهداري گلاب در حجمهاي بالا، امكانپذير بودن تقلب در توليد گلاب در حد زياد و همچنين استفاده از ظروف پلاستيكي براي نگهداري گلاب، از ديگر مشكلات صنعت پرورش گل محمدي(ص) و گلابگيري در ايران است.»
وي ادامه ميدهد: «در حال حاضر هر گرم اسانس گلاب توليدي بلغارستان حدود ۵۶ دلار و در بستهبنديهاي 2/5 گرمي در استراليا ۵۹ دلار به فروش ميرسد كه اين مهم ضرورت فعالتر شدن صنعت توليد اسانس گلاب و فرآوردههاي متنوع آن در ايران را بيش از پيش نشان ميدهد.»
گل محمدي بهترين جايگزين كاشتهاي كمآب
همانطور كه گفته شد كمآبيها و لزوم كشتهاي جايگزين در مناطقي كه به شدت از كمآبي رنج ميبرند موجب شده تا در سالهاي اخير كشت گل محمدي در استانهاي مختلف ازجمله اصفهان، خراسان رضوي، جنوبي، قم، كرمانشاه و مازندران از رونق خوبي برخوردار باشد. آمارهاي جهاد كشاورزي نشان ميدهد، هماكنون مازندران با توليد ۲۷۶ تن گل محمدي، كرمانشاه با توليد ۵۰۷ تن، چهارمحال و بختياري با 200 تن و خراسان رضوي با320 تن از پرورشدهندگان اين گل هستند. موضوعي كه به گفته كارشناسان در صورت ايجاد زيرساختهاي مناسب ميتواند ضمن ارزآوري به ايجاد اشتغال و درآمدزايي نيز كمك بسياري كند.