به گزارش جوان آنلاین، دوم خرداد، خاتمی توانست با تکیه بر شعارهایی که تا آن روز جامعه درگیر سال‌های پس از جنگ و دوران سازندگی کمتر شنیده بود، پیروز میدان رقابت انتخاباتی شود. رقابتی که در آن ناطق نوری به‌عنوان امتداد هاشمی‌رفسنجانی در افکار عمومی به تصویر کشیده شده بود و در مقابل اصلاحات با داعیه تغییر مشی و روش روی کار آمد. در این دوره اگرچه آرمان‌خواهی آن هم به شکل افراطی به عنوان مشی اصلاحات تعریف می‌شد و حتی در این راه عبور از خاتمی نیز متصور بود ولی گذر زمان نشان داد آرمان‌خواهی صرفا کارکردش در افکار عمومی بوده و درواقع عملگرایی افراطی در دستورکار قرار دارد.
در سالروز پیروزی اصلاحات به بازخوانی این واقعه سیاسی پرداختیم و نظر فعالان عرصه سیاست را جویا شدیم.
کارگزاران؛ اقلیتی اثرگذار
بعد از اختلافات میان هاشمی‌رفسنجانی و جامعه روحانیت مبارز بر سر قرار گرفتن نام 6 نفر از نیروهای مورد نظر رئیس‌جمهور در فهرست انتخاباتی مجلس پنجم و مقاومت جامعه روحانیت، درنهایت حزب تازه‌‌تاسیس کارگزاران سازندگی که درست 51 روز مانده به انتخابات به پشتوانه رئیس دولت وقت اعلام موجودیت کرده بود، ساز جدایی کوک کرد و بنای خود را بر ارائه یک لیست انتخاباتی مستقل گذاشت. کارگزاران که در آن مقطع تحت عنوان راست مدرن شناخته می‌شد با طیف‌هایی از جریان چپ –جدی‌ترین جریان منتقد دولت- ائتلاف کرد و این ائتلاف موفق به کسب 90 کرسی از مجلس پنجم شد. اقلیتی مرکب از نمایندگان منتسب به کارگزاران و جمعی از نیروهای خط امامی که تحت عنوان فراکسیون «مجمع حزب‌ا...» در تحولات این دوره نقشی تعیین‌کننده ایفا کرده است و به‌واسطه انسجام خود گاهی می‌توانست با آبستراکسیون جلسات علنی، مانع از تصویب قوانین مد نظر جناح اکثریت شود.
یار دوازدهم اصلاحات
در حالی که فضای افکار عمومی، ناطق‌نوری را دنباله دولت هاشمی تلقی می‌کرد هاشمی اکت‌هایی از خود بروز داد که به‌سود چپ‌ها بود. اوج این رویکرد را می‌توان در خطبه‌های معروف او در نمازجمعه تهران نظاره کرد؛ جایی که رئیس دولت برگزار‌کننده انتخابات تلویحا بر شایعات مطرح شده پیرامون احتمال تقلب در انتخابات صحه گذاشت و از انتخاب ناظری ویژه برای جلوگیری از این موضوع خبر داد، ناظری که یک روایت می‌گوید کسی نبود جز سعید حجاریان. همین اظهارات در محافل سیاسی نوعی پاس‌گل به جریان چپ تفسیر شد. پاس گلی که در صورت رای‌آوری کاندیدای چپ‌ها او را تا حد زیادی وامدار هاشمی می‌ساخت. این بازی دووجهی در حقیقت به‌گونه‌ای طراحی شده بود که درصورت به قدرت رسیدن هر یک از دو کاندیدای اصلی، دولت هاشمی استمرار یابد.
پیروزی ناباورانه
جریان چپ در شرایطی پا به عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری هفتم گذاشت که انتظاری برای پیروزی در این انتخابات و فتح پاستور نداشت. این جریان با محوریت مجمع روحانیون مبارز و سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی بیش از هر چیز حضور در فضا و جلوگیری از حذف از صحنه سیاسی کشور را دنبال می‌کرد و استراتژی محوری آن به‌طور کلی تقویت انسجام درونی برای آماده‌سازی مسیر رسیدن به قدرت در سال‌های بعد بود. در این راستا چپ‌ها ابتدا سراغ میرحسین موسوی را گرفتند. موسوی اما تمایلی به کاندیداتوری نشان نداد و با صدور بیانیه‌ای انصراف خود را از قبول این مسئولیت اعلام کرد. همین موضوع جناح چپ را ناگزیر ساخت تا رئیس سازمان کتابخانه ملی و وزیر مستعفی فرهنگ و ارشاد دولت هاشمی را به‌عنوان گزینه‌ای درجه دو، راهی میدان انتخابات کنند. کاندیدایی که اطرافیانش پیش‌بینی می‌کردند چیزی حدود هشت تا 10 میلیون رای خواهد داشت.
کابینه‌‌ای که تکرار شد
در حالی که شعارها، برنامه‌ها و وعده‌ها، این تصور را در افکار عمومی جا انداخته بود که دولت برآمده از انتخابات دوم خرداد در نقطه مقابل سیاست‌های هاشمی‌رفسنجانی خواهد بود، چیزی طول نکشید که این تصور به کلی فرو ریخت و با معرفی کابینه دولت دهم مشخص شد تعداد قابل توجهی از اعضای دولت جدید همان وزرای دولت پیشین هستند. در این ارتباط می‌توان به چهره‌هایی چون مرتضی حاجی، محمود حجتی، محمد‌اسماعیل شوشتری، اسحاق جهانگیری، مصطفی معین، عطاءا... مهاجرانی، سیدمصطفی هاشمی‌طبا، محسن نوربخش، حسین کمالی، عیسی کلانتری، عبدا... نوری، غلامرضا آقا‌زاده و بیژن زنگنه اشاره کرد. این همسویی همچنین به‌ویژه در خلال انطباق فراوان سیاست‌ها و روند‌ها خود را بیش از پیش نشان داد.
