به گفته رییس کمیته مطالعات جمعیتی دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی «سالانه حدود ۹۵۰هزار نفر به جمعیت کشور افزوده می‌شود و این در حالی است که زمانی این رقم حدود دو میلیون نفر بود. روی هم رفته نرخ رشد جمعیت به نوعی از 3.4 درصد به 1.2 درصد تقلیل یافته است.»
این یعنی تعداد فرزندان نسبت به هر زن در سال۶۵ حدود 6.5 فرزند بود این رقم در سال۹۰ به 1.7 رسید و تا سال ۹۵ این نرخ به حدود ۲ افزایش یافت که این افزایش به‌دلیل ازدواج جوانان دهه شصتی بود. نرخ زاد و ولد هم در سال ۹۰ حدود 4/18نسبت به هر هزار نفر بوده که این رقم در سال۹۴ به 19.84 درصد رسید و در سال۹۶ به ۱۸درصد تقلیل یافت.
آقای حسین مروتی، کارشناس و پژوهشگر موضوعات جمعیت معتقد است: «سال‌ها پیش، سازمان ملل رشد جمعیت ایران در سال ۱۴۸۰ حدود ۳۱میلیون‌نفر پیش‌بینی کرده بود که احتمالاً از هر دو نفر، یکی بالای ۶۰سال خواهند بود. این تصور و پیش‌بینی به قدری وحشتناک بود که بر سیاست جمعیتی کشورمان اثر گذاشت.»
همه تمایل به ازدواج و فرزندآوری دارند
دکتر مصطفی اقلیما، رییس انجمن علمی مددکاری و پدر مددکاری ایران در ارتباط با موضوع کاهش نرخ رشد جمعیت در جامعه می‌گوید: «اینکه بگوییم مردم رغبتی به ازدواج یا بچه‌دار شدن ندارند حرف اشتباهی است. همه جوانان دلشان می‌خواهد ازدواج کنند و بچه‌دار شوند و زندگی تشکیل دهند اما به جایی رسیدیم که سن ازدواج افزایش یافته است. سن ازدواج دختران الان به 28سال رسیده است و نهایتاً تا 34 سالگی می‌توانند باردار شوند.» او ادامه می‌دهد: «موضوع مهم‌تر مشکلات بیکاری و اشتغال پایدار است، در جامعه‌ای که کار، امنیت شغلی و درآمد وجود ندارد چگونه باید جوانان را به فرزندآوری مشتاق کرد، در جامعه‌ای که میزان حداقل پایه حقوق افراد یک میلیون تومان است و بیشتر این مبلغ را هم باید برای تأمین کرایه خانه بدهد آن هم در صورتی که بتواند جایی به‌صورت ثابت کار کند.» اقلیما اضافه می‌کند: «هزینه‌های نگهداری بچه از خرید پوشک گرفته تا انجام معاینات پزشکی ممکن است ماهانه به یک میلیون تومان هم برسد، شخصی که ماهانه یک میلیون تومان حقوق می‌گیرد چگونه می‌خواهد بچه‌دار شود؟ آن‌هایی که با پول پدر و مادرشان ازدواج می‌کنند نمی‌توانند زندگی موفقی را تشکیل دهند و همیشه نگران این هستند که نیازمندی‌های فرزندشان را چه کسی تأمین خواهد کرد.»
علت ستیزی
رییس انجمن علمی مددکاری ایران می‌گوید: «بحث‌ها در این‌باره همیشه برسر معلول است نه علت‌ها. در کشور ما زمانی‌که بحث فرزندآوری پیش می‌آید می‌گویند که چرا مردم بچه‌دار نمی‌شوند، چرا موضوعات فرهنگی خانواده در کشور حل نمی‌شود، هنوز در فرهنگ ما خیلی‌ها هستند که دوست دارند فرزند زیاد داشته باشند اما همین وضعیت اقتصادی نابسامان مانع بزرگی برای آن‌هاست.» او معتقد است: «خیلی از صاحبان املاک به خانواده‌هایی که دو بچه دارند سخت خانه می‌دهند یا اصلاً نمی‌دهند، این‌ها مشکلاتی است که دولت از آن خبر دارد اما کاری نمی‌کند و همیشه هم دوست دارند تقصیرها را گردن مردم بیندازند. کدام جوانی است که نخواهد خانواده تشکیل دهد.»
صندوقی به‌نام پدر و مادر
اقلیما اضافه می‌کند: «شغل، مهم‌ترین نیاز هر فردی است که قصد دارد زندگی تشکیل دهند، اینکه می‌گویند پدر و مادرها باید کمک مالی به فرزندانشان کنند که تشکیل خانواده بدهند حرف غلطی است، چند درصد پدر و مادرها می‌توانند فرزندانشان را تأمین کنند؟ 80درصد پدر و مادرها وضعیت مالی مناسبی ندارند.» پدر مددکاری ایران با اشاره به اینکه موضوعات اقتصادی بیشترین علت طلاق‌هاست، تاکید می‌کند: «خیلی از خانواده‌ها و زوج‌های جوان بر سر موضوعات مالی دچار اختلافات عمیق و در پی آن درگیری و نهایتاً جدایی می‌شوند.»
بحران سالمندی نزدیک است
او معتقد است: «با روند موجود اگر پیش برویم با بحران سالمندی روبه‌رو خواهیم شد، چندین کشور اروپایی امروز با سالمندی درگیر هستند. کشور ایتالیا و فرانسه برای خروج از شرایطی که برایشان پیش آمده بود، تصمیم گرفتند تا سه‌سالگی تمام مخارج فرزند را به خانواده پرداخت و تا 18سالگی به‌صورت ماهانه مبلغی را به حساب کودک واریز کنند.» او می‌گوید: «سیستم تشویق حمایتی مردم هم باعث شد تا مردم برای بچه‌دار شدن راغب شوند. این کاری است که دولت آن کشورها انجام دادند و اصولاً وظیفه دولت هم همین است. از طرفی تحصیل در مدارس این کشورها رایگان است. در کشور ما کدام مدرسه است که سالانه 10 تا 12میلیون تومان از هر دانش‌آموز نگیرد؟ این‌ها همه موانعی جدی برای زوج‌های ایرانی است.»
بیمه‌های بی‌ارزش
اقلیما اضافه می‌کند: «هزینه‌های درمانی بچه‌ها بسیار بالاست، دفترچه‌های بیمه هم که ارزش خود را از دست داده‌اند و پزشکان هم ترجیح می‌دهند به‌صورت آزاد ویزیت کنند. هر بچه‌ای به دنیا می‌آید باید حداقل هفته‌ای یک‌بار یا دوهفته یک‌بار مورد معاینه پزشک قرار بگیرد و با ویزیت‌هایی که الان پزشکان می‌گیرند در ماه مبلغ زیادی می‌شود که ممکن است خیلی از خانواده‌ها توان پرداخت آن را نداشته باشند.» او تاکید می‌کند: «مشکل ما در کشور این است که کسی نمی‌خواهد به‌دنبال علت مشکلات باشد، مسوولان همیشه به دنبال معلول و سرزنش کردن آن هستند و حاضر نیستند کاری برای آن انجام دهند. همیشه درباره پیشگیری حرف زده می‌شود اما هیچ نهاد و سازمانی حاضر نیست در این‌باره پیشگیری کند. مسوولان منتظرند تا اتفاقی بیفتد و بعد تازه وارد کار می‌شوند.»
وعده‌های دروغ کارساز نیست
رییس انجمن علمی مددکاری ایران با اشاره به وعده‌هایی که برای فرزندآوری در کشور داده و عمل نشد، می‌گوید: «در دوره دولت نهم و دهم وعده‌های زیادی به خانواده‌هایی که فرزنددار شدند یا قصد داشتند بشوند، داده شد اما هیچ‌کدام به عمل نرسید، دولت وقتی وعده‌ای را می‌دهد باید عمل کند.»
او تاکید می‌کند: «دولت یازدهم و دوازدهم هم مشکلات زیادی برای تأمین مردم دارد، دولتی که برای برای پرداخت حقوق کارمندانش مشکل دارد و اعلام می‌کند توانایی پرداخت افزایش 20درصدی حقوق را ندارد، این یعنی در کمترین سطح ممکن هم دولت نمی‌تواند از مردم حمایت کند.»
اقلیما اضافه می‌کند: «با توجه به گران شدن همه اقلام از مواد غذایی، پوشاک، خدمات درمانی، خدمات اجتماعی و... گرفته تا مسکن و آب و برق و تلفن و... این میزان افزایش حقوق چه دردی از مردم دوا خواهد کرد. دولت به فکر مردم نیست. مردم از مهریه و جهیزیه نمی‌ترسند مردم از مخارجی می‌ترسند که روز به روز افزایش می‌یابد.» مرکز آمار ایران گفته آمار ولادت‌های ثبت‌شده در سال‌های ۹۴ تا ۹۶ را به ترتیب یک‌میلیون‌و۵۹۴، یک‌میلیون‌و۵۲۸ و در سال ۹۶ یک‌میلیون‌و۴۸۷ نفر بود این در شرایطی است که متولدین دهه۶۰ در حال خروج از سن فرزندآوری هستند.
نگاهی به آمارها نشان می‌دهد نرخ باروری هر سال کاهش داشته و دور از انتظار نیست که زمانی این نرخ به صفر برسد. شاید روی کاغذ تا آن زمان فرصت زیادی باشد اما ممکن است خیلی زودتر از تدبیر دولتمردان رخ دهد.
منبع: صبح نو
