محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران با سفر به اروپا، تلاش کرد از اروپاییها برای حفظ برجام تضمین بگیرد اما مقامات ایرانی در توانایی اروپاییها برای حفظ برجام تردید دارند. سید عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه روز یكشنبه پس از حضور در جلسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با حضور در جمع خبرنگاران گفت:«اروپاییها برای ادامه بقای برجام جدی هستند اما اینکه توانایی این کار را دارند، محل تردید است به همین سبب مذاکرات کارشناسی مفصل ما با آنها شروع شده و ظرف یکی دو هفته آینده ادامه خواهد یافت». به گزارش خبرگزاری میزان، عراقچی تأکید کرد:«امیدواریم اروپاییها بتوانند همانطور که در بیانیه نشست بروکسل به ضرورت دستیابی ایران به منافع اقتصادی برجام تأکید داشتند بتوانند این موضوع را در قالب یک بسته اقتصادی به ایران ارائه دهند و بتوانند تضمین دهند که قادر هستند منافع ما را در برجام تأمین کنند».
معاون سیاسی وزیر امور خارجه ادامه داد:«اگر منافع اقتصادی ایران تأمین شود و تضمینهایی نیز در این رابطه وجود داشته باشد، مسلم است که ایران ادامه حضور خودش در برجام را مورد بررسی قرار خواهد داد». عراقچی تأکید کرد:«مذاکرات ما با طرف اروپایی صرفاً در محدوده برجام است و خواستههای ما در چارچوب برجام است و در مقابلش هم به تعهدات خود در داخل برجام ادامه خواهیم داد؛ بنابراین هیچ چیزی فراتر از برجام نه مورد خواست ما است و نه مورد خواست آنها باید باشد». محمد جواد ظریف نیز دیروز در دیدار با رئیس كمیسیون انرژی اروپا گفت كه حمایت سیاسی اروپا از برجام كافی نیست. ظریف در این دیدار گفت:«تعهد اتحادیه اروپا بر اجرای برجام با اعلام انصراف احتمالی شرکتهای بزرگ اروپایی از همکاری با ایران همخوانی و تطابق ندارد.»
نقشه جدید اروپا برای ایران
در شرایطی كه مقامات ایران بارها گفتهاند كه بندهای اضافه در برجام را نمیپذیرند، اما كشورهای اروپایی به دنبال طرح جدیدی جهت اضافه کردن بندهای جدید به برجام هستند. روزنامه «ولتامسونتاگ» آلمان، روز یكشنبه در گزارشی مدعی شد كه اروپا به همراه روسیه و چین در حال بررسی توافق جدیدی برای حفظ توافق هستهای هستند. این روزنامه با استناد به مقامهای ارشد اتحادیه اروپا نوشت كه این مقامها در دیداری که هفته آینده در وین به ریاست هلگا اشمیت، معاون فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار میشود به رایزنی درباره گامهای بعدی برای برجام بعد از تصمیم دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا برای خروج از این توافق خواهند پرداخت. روزنامه آلمانی نوشته، دیپلماتهای آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین در این نشست حاضر خواهند بود، اما امریکا در آن مشارکت نخواهد کرد. هنوز مشخص نیست آیا ایران که قبلاً با جنجالسازیهای کشورهای غربی بر سر برنامه موشکی خود مخالفت کرده در این نشست شرکت خواهد کرد یا خیر. بر اساس این گزارش، اروپا به همراه روسیه و چین به امید نجات برجام، در حال بررسی توافقی هستند که به موجب آن، «ایران در ازای دریافت کمکهای مالی، برنامه موشک بالستیکی و فعالیتهایش در منطقه را محدود میکند». ادعای این روزنامه آلمانی در شرایطی كه است كه مقامات روس و چینی واكنشی به این توافقات نشان ندادهاند. تلاش اروپاییها برای متقاعد كردن روسیه و چین برای افزایش فشارها به ایران، درحالی است كه در هفتههای اخیر مقامات مسكو و پكن اعلام كردهاند كه مخالف تغییرات در برجام هستند و در مقابل این تلاشها خواهند ایستاد.
از جمله دلایل دونالد ترامپ برای خروج از توافق هستهای این بود که این توافق برنامه موشکی ایران و فعالیتهای آن در منطقه را پوشش نمیدهد. اما اکنون به گفته این روزنامه آلمانی، رسیدن به یک توافق جدید که ضمن حفظ برجام، برنامه موشک بالستیکی ایران و نیز فعالیتهای منطقهای آن را محدود میکند، ممکن است ترامپ را متقاعد کند که تحریمهای ایران را رفع کند. یک دیپلمات بلندپایه اتحادیه اروپا به روزنامه ولتامسونتاگ گفت:«ما باید از چیزی به نام توافق هستهای وین دور شویم و تعدادی عناصر اضافی اضافه کنیم. فقط این کار، ترامپ را به موافقت و رفع مجدد تحریمها متقاعد خواهد کرد». این درحالی است كه مقامات ایرانی بارها گفتهاند كه برنامه موشكی ایران تنها جنبه دفاعی دارد و به هیچ وجه قابل مذاكره نیست. هرچند مقامات اروپایی در برخی مسائل مربوط به برجام با امریكا اختلاف نظر دارند اما بر سر برنامه موشكی و رفتارهای منطقهای ایران در یك جبهه واحد قرار دارند. كشورهای اروپایی همچون امریكا، آزمایشهای موشكی ایران را تهدیدی برای متحدان خود در منطقه میدانند و سعی دارند توافق جدیدی درباره برنامه موشكی ایران انجام دهند. اقدامی كه بارها با مخالفت از سوی مقامات ایرانی همراه شده است و محمد جواد ظریف گفته است كه هیچ بندی به برجام اضافه یا از آن كم نخواهد شد. روزنامه«ولت ام سونتاگ» در ادامه گزارش خود نوشت:«باتوجه به این درک که دور زدن تحریمهای امریکایی برای شرکتهای اروپایی دشوار است، مقامات در حال بررسی یک رویکرد جدید هستند». بنا به ادعای این روزنامه، «توافق جدید ممکن است شامل میلیاردها دلار کمک مالی به ایران شود». شركتهای اروپایی در 28 ماه گذشته از برجام و زمانی كه امریكا در توافق هستهای ایران حضور داشت، از ترس تحریمهای یكجانبه امریكا از ورود به بازار ایران خودداری كردند و الآن با خروج امریكا كار برای شركتهای اروپایی سختتر شده است.