«موتور جستوجو» برنامهای ماجراجویانه در دنیای گسترده علم، محسوب میشود که با طراحی و کارگردانی آقای سیاوش صفاریان پور و تهیهکنندگی آقای علی خسروی تولید شده است. صفاریان پور که ید طولایی در تولید برنامههای علمی و البته جالبتوجه با زبان نرم و عامهپسند دارد، در این شبها بعد از برنامههای «آسمان شب»، « تیک تاک»، «دایره»، «کندو» و... این بار با «موتور جستوجو» فضایی را شکل داده است که در آن به موضوعات مختلفی میپردازد. او در گفتوگو با «صبحنو»، ابتدا درباره تولید این برنامه و چگونگی شکلگیری قالب متفاوتی که دارد، بیان کرد: این برنامه سفارش شبکه آموزش بود که در نظر داشت با برنامهای عمومی در حوزه علم و فناوری، بهصورت کاربردی اتفاقهایی را که در طول زندگی روزمرهمان رخ میدهد به تصویر بکشد. در ادامه هم باقی تجربههای پیشینی را که برای تولید این دست برنامهها داشتیم به کار گرفتیم و نتیجه آن «موتور جستوجویی» شد که میبینید.
بخشهای متنوع، از علم تا فناوری
صفاریان پور ضمن تشریح بخشهای مختلف «موتور جستوجو» گفت: طبیعتاً آن چیزی که این روزها درباره علم و فناوری مطرح میشود، وسایل شخصی ما مثل تلفن همراه تا ارتباطاتمان در فضای مجازی را هم شامل میشود، این موضوع در بخشی با عنوان «جهانهای موازی» به سردبیری آقای آرش برهمن بررسی میشود و ما را به دنیای دیجیتال و فناوریها و مفاهیم نویی که هستند، متصل میکند.
در بخش دیگر با عنوان «لیمبیک» که عنوان بخشی از مغز انسان است و در آن اتفاقات مهمی رخ میدهد، ما با متخصصان علومشناختی درباره رفتار انسان و شناخت مغز صحبت میکنیم. در کنار این بخش که فضای تئوریتری دارد، بخشی با عنوان «میز تورنسل» را داریم که در آن آزمایشهای علمی بیشتر به صورت یک شعبدهبازی علمی به نمایش درمیآید و در طول آن به صورت عملی واکنشهای مختلفی اجرا میشود. او ادامه داد: «خرابکاران» عنوان بخش دیگری است که در آن با حضور آقای آریا صبوری که متخصص مکاترونیک است، هربار یکی از وسایل عجیب و غریب در زندگی ما را باز و کالبدشکافی فنی میکنند، بخشی که نیاز مخاطب را برای کشف این که چه چیزی در تلفن یا دیگر وسایل او وجود دارد برطرف میکند. از همین رو بخشهای مختلفی را داریم که اغلب آنها بر پایه کارهای عملی شکل گرفتهاند.
او تولید این برنامه را نسبت به سایر کارهایی که در این فضا داشت دارای تمایزاتی خواند و در این باره عنوان کرد: یکی از اصلیترین تمایزاتی که «موتور جستوجو» با دیگر برنامههای من دارد، موضوعاتی است که در طول آن مورد توجه قرار میگیرد و قبلاً هرگز مطرح نشده است، بهعنوان مثال در بخشی تحت عنوان «جای پا» مسیر حرکت انسان در طول تاریخ را میگوید، این که چه طور غارنشینی، کشاورزی و ادامه مراحل را پشت سرگذاشته و به آنها دست یافته است و قبلتر پیش نیامده که درباره رفتار انسان در طول تاریخ صحبت کنیم. همچنین «پرونده ویژه» هم بخشی است که به یک موضوع از جوانب مختلف نگاه میکند، بهعنوان مثال برنامهای با موضوع نژادپرستی را داریم که در این بخش بررسی میکند، این موضوع در کجای رفتار انسان قرار دارد، در این باره متخصصانی از حوزههای مختلفی مثل انسانشناسی و یا پزشکان اعصاب، اظهار نظر میکنند.
نسل جدیدی از متخصصان
شیوه شکلگیری این بخشها و این که آیا برای آنها از الگو و یا فضای مشابهی استفاده شده است، موضوع دیگری بود که صفاریان پور در پاسخ به آن گفت: با وجود تفاوتی که به آن اشاره کردید، میتوانم بگویم که ما از جایی تقلید نکردیم، بلکه بیشتر تمرکزمان را روی جوانترهای این حوزه که در موضوعات مختلف فعال هستند گذاشتیم. یکی از نکات اصلی ما نیز همین است که کمتر پیش میآید کارشناسانی را در برنامه ببینید که سنش از چهل سال بیشتر باشد. این شیوه باعث میشود تا ما رنج سنی از متخصصان جوان را داشته باشیم که به دلیل خلاقیتی که دارند، برنامه را نو میکنند و مفاهیم جدیدی را در این حوزه با قالب تازه بیان میکنند.
در واقع در این برنامه ما با نسل جدیدی از کارشناسان و ژورنالیستهای علمی مواجه هستیم. برای انتخاب موضوعات هم با توجه به تجربیات و آزمون و خطاهایی که در این فضا داشتیم، میدانیم که چه موضوعی برای مردم از چه زاویهای جالب است و آن را با کارشناس مورد نظر بسط میدهیم.
مشابهی نداریم چون...
وی همچنین با اشاره به جای خالی این دست تولیدات اضافه کرد: این که چرا برنامههای مشابهی در این فضا ساخته نمیشود، به این دلیل است که ابتدا ساخت آنها ساده به نظر میرسد اما این طور نیست. برای ساخت میزانسنی که با آن بتوانید مفهوم علمی را توضیح دهید، به طراحی که از قبل روی آن فکر شده باشد نیاز است، اتفاقی که در اغلب تولیدات ما وجود ندارد. در برنامههای علمی هم کل آن به گفتوگو با یک کارشناس و صحبتهای بداهه ختم میشود. اما در این برنامه ما بخش زیادی از زمانمان را به طراحی شیوه بیان و پرداخت موضوع اختصاص میدهیم، همچنین با برنامهریزی که اتفاق میافتد تنها شاهد یک کار گفتوگو محور نیستیم و هر برنامه یک بازی و یا ماجراجویی علمی دارد که فضای آن را به واسطه سادهسازی مفاهیم علمی متفاوت میکند. او افزود: وفاداری به مفاهیم علمی و سرگرم کنندهبودن دو اصلی است که در تولید این دست برنامهها اهمیت دارد و شاید راز اصلی که ما را با بقیه متمایز میکند، پرداخت ویژه به همان بخش سرگرمکننده بودن و فاصله از شکلگیری فضایی مثل یک کلاس درس تئوری است. در واقع ما خلاف شیوه آموزشی رایج در حال پیشروی هستیم برای همین برای مردم هم جالب است.
استقبال غیرقابل پیشبینی
این کارگردان در پاسخ به میزان دیدهشدن و بازخوردهایی که تا کنون داشتند گفت: واقعیت این است که برخلاف آن که ما انتظار داشتیم که با توجه به شبکهای که مخاطبان کمتری دارد، در ماه سوم پخش، برنامه تازه دیده شود اما شاهد توجه ویژهای از سوی مردم بودیم و میتوانم بگویم که در حال حاضر این برنامه پرطرفدارترین تولید شبکه آموزش است که از نیمه دوم فروردینماه پخش رسمی آن شروع شد و قرار است که تا پایان سال آن را روی آنتن ببریم.
وی همچنین پیرامون تولید این دست برنامهها در شبکههای دیگر یادآور شد: مخاطب وقتی روی شبکهای متمرکز میشود، انتظار دارد که برنامهای متناسب با رویکرد همان شبکه را ببیند و این برنامه هم که کار اصلی آن آموزش است به فضای شبکهای که دارد نزدیک است. با این حال تولید چنین کارهایی در شبکههای دیگر به خواست و تمایل آنها بستگی دارد، اتفاقی که متناسب با نیاز هر شبکه میتواند رخ دهد.