سيويكمين نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران از ۱۲ ارديبهشت آغاز به كار كرد و تا بيست‌و‌دوم ارديبهشت ماه در مصلاي تهران برپا بود. در اين دوره از نمايشگاه ٢٠٥٠ ناشر داخلي و ١٣٢ ناشر خارجي هم حضور داشتند.دانشجويان از مخاطبان مهم اين نمايشگاه هستند، اما اين مخاطبان ويژه با معضلاتي در اين باره مواجهند كه از سال‌هاي قبل هم پابرجا بود و همچنان برطرف نشده است.
جدا از موضوع مكان برگزاري نمايشگاه كتاب در شهر تهران كه ميان مسئولان و كارشناسان پيرامون آن اختلاف نظر وجود دارد، موضوع مهم ديگر سبك و شيوه برگزاري اين نمايشگاه است كه با عدالت همخواني چنداني ندارد و حتي چه بسا ضد آن است. ناعدالتي آشكاري كه ظاهراً به آن عادت كرده‌ايم.
فارغ از اينكه شهر آفتاب ميزبان نمايشگاه باشد يا مصلي، همه ساله در شهر تهران و به مدت 10 روز بستري فراهم مي‌شود تا اكثر ناشران برگزيده كشوري در كنار برخي ناشران معتبر بين‌المللي به عرضه محصولات خود در اين فضا بپردازند و شهروندان تهراني را از اين امكان بي‌نظير بهره‌مند كنند؛ فرصتي كه به دليل هزينه‌هاي سنگين امكان برگزاري نمونه مشابه آن در ساير نقاط كشور هيچ گاه فراهم نمي‌شود و اين آغاز همان بي‌عدالتي است كه از آن سخن به ميان آمد.
امتيازي براي دانشجويان تهراني
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي همه ساله و به منظور ترويج فرهنگ كتابخواني، بن و نيز يارانه‌هايي را در اختيار مراكز فرهنگي مثل دانشگاه و نيز دانشجويان قرار مي‌دهد كه هرچند جزئي آنها را در تهيه كتاب ياري مي‌كند. اگرچه اين يارانه‌ها به صورت اعتبار در حساب دانشجويان متقاضي واريز مي‌شود و شامل همه دانشجويان سراسر كشور مي‌شود، اما بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه تنها جمع محدودي از آنها كه بيشتر دانشجويان دانشگاه‌هاي تهران هستند، از اين امكان استفاده مي‌كنند.
معصومه ابتكار، معاون امور زنان رئيس‌جمهور روز جمعه در بازديد از سيويكمين نمايشگاه كتاب تهران با اشاره به اين نكته كه يارانه‌هاي دانشجويي كتاب امسال تنها به 10 درصد دانشجويان پرداخت شده است، اين موضوع را غيرقابل قبول عنوان و تأكيد كرد مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد بايد راه‌هايي مثل تهيه كتاب الكترونيكي را براي افزايش جامعه تحت پوشش اين بن‌ها آزمايش كنند. جالب اينكه سخنان معصومه ابتكار در مورد اينكه در نمايشگاه كتاب امسال تنها 10 درصد از دانشجويان از يارانه ارائه شده استفاده كرده‌اند، صحيح نيست. زيرا در حال حاضر كل دانشجويان در همه دوره‌هاي تحصيلي برابر با ۴ ميليون و ۸۳ هزار و ۱۲ نفر است. امسال به 200 هزار دانشجو و طلبه بن‌كارت دانشجويي تعلق گرفت كه اين ميزان بن‌كارت براساس سهميه‌بندي استاني توزيع شد. يعني به كمتر از 5 درصد دانشجويان بن كتاب تعلق گرفت.
اطلاعات شما در سامانه وجود ندارد
ضمن اينكه ميزان بن‌كارت بر اساس سهميه‌بندي استاني توزيع شد. استان‌ها برحسب ميزان دانشجويي كه دارند، اولويت‌بندي شده و علاوه‌بر آن هنگام ثبت‌نام دانشجويان، برخي مؤلفه‌ها مانند ميزان دسترسي دانشجويان به اينترنت، سرعت اينترنت و... مدنظر قرار مي‌گيرد.
نكته مهم درباره بن‌كارت‌هاي دانشجويي اين است كه دست‌اندركاران برگزاري نمايشگاه كتاب تهران اطلاعات مربوط به دانشجويان را از طريق مؤسسه پژوهش و برنامه‌ريزي آموزش‌عالي استعلام كرده و آنها را در سامانه ثبت‌نام بارگذاري كرده‌اند؛ به همين دليل برخي دانشجويان هنگام ثبت‌نام با پيغام «اطلاعات شما در سامانه وجود ندارد» مواجه شدند. يارانه در نظر گرفته‌شده براي دانشجويان و طلاب هم مبلغ 100 هزار تومان بود كه از اين ميزان، 60 درصد آن از سوي خود فرد و 40 درصد ديگر از سوي وزارت ارشاد در قالب يارانه پرداخت شد. برخي اساتيد دانشگاه‌ها هم بن‌كارت 250 هزار توماني دريافت كردند كه 175هزار تومان از سوي فرد و 75 هزار تومان نيز از سوي اين وزارتخانه پرداخت شد. درباره دانش‌آموزان اما مسئله متفاوت بود؛ چراكه اين دوره از نمايشگاه كتاب تهران بن‌كارتي را براي اين قشر از جامعه در نظر نگرفته است.
باز هم ناكامي دانشجويان فني و حرفه‌اي
بر اساس اعلام مسئولان نمايشگاه كتاب 200 هزار دانشجو مي‌توانستند در سامانه bon.tibf.ir ثبت‌نام كنند كه اين دانشجويان شامل دانشجويان دانشگاه‌هاي سراسر كشور هستند. اما با وجود اعلام مسئولان نمايشگاه كتاب براي دريافت بن، دانشجويان دانشگاه فني و حرفه‌اي به دليل ارائه نشدن ليست آنها از سوي وزارت علوم به وزارت ارشاد نتوانستند در اين سامانه ثبت‌نام كنند. قبل از برگزاري نمايشگاه، ابراهيم صالحي عمران، رئيس دانشگاه فني‌وحرفه‌اي در خصوص مشكلات ثبت‌نام دانشجويان اين دانشگاه در سامانه دريافت بن‌كارت‌هاي نمايشگاه كتاب تهران گفت: دانشجويان فني و حرفه‌اي هيچ مشكلي براي ثبت‌نام در اين سامانه ندارند و مي‌توانند از اين تسهيلات وزارت ارشاد استفاده كنند. وي افزود: اينكه گفته شده كه اين دانشجويان مورد تأييد وزارت علوم نيستند، صحيح نيست چراكه دانشگاه فني و حرفه‌اي دانشگاه زيرمجموعه وزارت علوم است.
صالحي عمران خاطرنشان كرد: اگر دانشجويي در اين خصوص به مشكل برخورد كرده مي‌تواند به دفتر رياست دانشگاه مراجعه كند تا به اين مشكل رسيدگي شود. در واقع اگر مشكل واقعاً حل شده بود كه نيازي براي مراجعه به دفتر رياست دانشگاه نبايد باشد و درنهايت هم با وجود پيگيري از رئيس دانشگاه، دانشجويان فني و حرفه‌اي نتوانستند در اين سامانه ثبت‌نام كنند.
ناديده گرفتن حقوق عموم مردم
از سوي ديگر اكثريت دانشجويان كشور به دليل موقعيت دور از محل برگزاري نمايشگاه امكان دسترسي به آن را ندارند.
دانشجويان تهراني هم رقمي كمتر از 50 درصد از بن‌هاي ارائه شده استفاده كرده‌اند.
دانشجويان ديگر شهرها يعني جمعيتي بالغ بر 3 ميليون نفر از دانشجويان كشور به دليل بعد مسافت و هزينه‌هاي بالاي سفر به تهران از خير تهيه بن كتاب مي‌گذرند و ترجيح مي‌دهند در اين رويداد بزرگ فرهنگي كشور شركت پيدا نكنند. چراكه هر دانشجوي شهرستاني براي سفر به تهران و بازگشت بايد هزينه اسكان را هم تقبل كند.
البته با فرض شركت تعدادي از دانشجويان شهرستاني در اين نمايشگاه و نيز اينكه تنها بخش كوچكي از دانشجويان كشور در آن شركت كردند، بايد پذيرفت كه حتي دانشجويان حاضر در تهران نيز چندان علاقه‌اي به شركت در نمايشگاه ندارند؛ حقيقتي كه بايد چرايي آن مورد بررسي قرار بگيرد.
يكي از بزرگ‌ترين معضلات نمايشگاه بزرگ تهران كه با بودجه عمومي كشور برگزار مي‌شود را بايد ناديده گرفتن حقوق عموم مردم به ويژه دانشجويان شهرستان‌ها محسوب كرد؛ حقي كه سال‌هاست ناديده گرفته مي‌شود و با وجود برگزاري بيش از 30 دوره نمايشگاه، هنوز راهكار مشخصي براي خروج از آن در نظرگرفته نشده است!
مشكل ديگر نمايشگاه كتاب هم بي‌علاقگي جامعه دانشگاهي به خريد از چنين فضا‌هايي است كه با در نظر گرفتن موضوعاتي چون فروش اينترنتي كتاب، كتاب‌هاي الكترونيكي و... تا حدودي قابل توجيه است. بر اين اساس شايد نياز باشد كه مسئولان ارشد كشور و متوليان نمايشگاه اقدام مؤثري را در بازخواني اين نمايشگاه صورت دهند و مجموعه اقداماتي را در دستور كار خود قرار دهند كه بر اساس آن بتوان حقوق ديگر دانشجويان و نيز نياز‌هاي جديد آنها را پاسخ داد.
