دونالد ترامپ، دیشب امریكا را از برجام خارج و اعلام كرد كه تحریمهای هستهای شدیدتری علیه ایران اعمال خواهد كرد. دقایقی بعد حسن روحانی بر صفحه تلویزیون حاضر شد وگفت كه امریكا تا همین حالا هم «جز چند امضا و بیانیه» كاردیگری برای اجرای برجام انجام نداده است. روحانی گفت كه به وزارت خارجه ایران دستور داده در مذاكره با طرفهای اروپایی، روسیه و چین، تا چند هفته دیگر درباره ماندن یا نماندن ایران در برجام به او گزارش بدهند: «به سازمان انرژی اتمی دستور دادهام که در صورت نیاز غنیسازی صنعتی را بدون محدودیت آغاز کند.»
به گزارش «جوان»، دونالد ترامپ سه روز زودتر از موعد مقرر با یك سخنرانی تند علیه ایران و بلافاصله امضای یك فرمان ریاست جمهوری، امریكا را از توافق هستهای با ایران خارج كرد، توافقی كه كمتر از سه سال از عمر آن گذشته است. ترامپ سخنرانی خود را با متهم كردن ایران به تروریسم و بی ثباتسازی منطقه شروع كرد و گفت كه ایران پیشرو تروریسم است، موشكهای خطرناك صادر میكند و كشمكش را به خاورمیانه وارد میكند. ترامپ علاوه بر همه اینها، ایران را به حمایت از القاعده و طالبان متهم كرد ولی گفت كه خطرناكترین كارایران «فعالیتهای هستهای» است. او گفت: برجام آنقدر بد تهیه شده كه حتی اگر ایران به آن پایبند هم بماند، میتواند در زمانی كوتاه در آستانه سلاح هستهای قرار بگیرد. ترامپ برجام را باعث افزایش فعالیتهای بی ثبات كننده ایران خواند و خروج از برجام را به اسناد ادعایی نخستوزیر رژیم صهیونیستی هم مستند كرد و گفت: «هفته گذشته اسرائیل اسناد اطلاعاتی منتشر کرد که سابقه ایران در زمینه دنبال کردن سلاحهای هستهای را نشان داد.» ترامپ گفت كه طی ماههای گذشته با فرانسه، آلمان، انگلیس و دوستانمان در خاورمیانه گفتوگو كرده ولی این گفتوگوها برای او روشن كرده كه «برجام پوسیده» نمیتواند جلوی ایران را بگیرد. رئیس جمهور امریكا گفت:« من اعلام میكنم از توافق هستهای خارج میشویم و تحریمهای هستهای علیه ایران را با یك فرمان اجرا خواهم كرد و بالاترین سطح تحریمهای هستهای را اجرا خواهیم كرد و هیچ كس نمیتواند امریكا را گروگان (در برجام) بگیرد.» او گفت: در حالی «ازتوافق هستهای خارج میشویم كه به تلاشهای خودمان ادامه میدهیم تا با شركایمان به یك توافق برسر رفع تهدیدهای ایران برسیم. رهبران ایران حتما خواهند گفت كه نمیخواهند توافق جدیدی را پیگیری كنند. بگذار بگویند ولی واقعیت آن است كه آنها به یك توافق پایدار دیگر نیاز دارند،توافقی كه برای ایران و ایرانیان منفعت داشته باشد.» مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا هم در بیانیهای که در سایت وزارت خارجه این کشور قرار گرفت، درباره تصمیم ترامپ در مورد خروج از برجام گفت: «به موازات خروج ایران از توافق هستهای، ما با متحدان خود برای ایجاد یک راهحل پایدار، جامع و واقعی در مورد تهدید ایران همکاری خواهیم کرد. ما منافع مشترکی با متحدان خود در اروپا و سرتاسر جهان در راستای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی داریم.»
موجود مزاحم خارج شد
حسن روحانی با فاصلهای كوتاه به خروج امریكا از برجام واكنش نشان داد و گفت:« همان سخنی که از ۴۰ سال پیش آن را تکرار کرده و همچنان تکرار میکنیم، اتفاق افتاد و آن اینکه کشور ایران همیشه به تعهدات خود پایبند بوده و امریکا کشوری است که هیچگاه به تعهداتش پایبند نبوده است.» رئیسجمهور ایران، امریكا را متهم كرد كه تا همین حالا هم برجام را اجرایی نكرده است:«امریکا بگوید که از زمان توافق تا به امروز چه زمانی به همه تعهدات خود عمل کرده است جز چند امضا و بیانیه، آیا هرگز به نفع مردم ایران و در چارچوب تعهدات برجام عمل کرده بودند یا نه؟» روحانی خروج امریكا از برجام را« خروج موجود مزاحم» خواند و گفت: «از این لحظه توافق برجام میان ایران و پنج کشور است؛ از این لحظه ۱+۵، یک را از دست داده است و در این شرایط ما باید منتظر آن باشیم که شش کشور بزرگ جهانی نسبت به این توافق چگونه عمل خواهند کرد.» روحانی گفت كه به وزارت امور خارجه ایران دستور داده ظرف چند هفته آینده ضمن مذاکره با کشورهای اروپایی، روسیه و چین، ارزیابی كند كه ایران در برجام بماند یا نه: «اگر در پایان این مدت کوتاه به این نتیجه برسیم که با همکاری پنج کشور عضو برجام میتوانیم به هر آنچه که منافع ملت ایران بوده برسیم،بهرغم حرفهای بینزاکت امشب ترامپ، برجام پایدار خواهد ماند و ما میتوانیم به سمت ثبات در منطقه قدمهای خود را برداریم. ولی اگر دیدیم که چنین نیست من در گفتوگویی با مردم کشورمان موضعمان را به اطلاع آنان خواهم رساند.» رئیسجمهور گفت كه به سازمان انرژی اتمی دستور داده است که در صورت نیاز غنیسازی صنعتی را بدون محدودیت آغاز کند و تأكید كرد: «ما برای اجرایی کردن این تصمیم چند هفته صبر میکنیم و با کشورهایی که پای برجام را امضا کردهاند و به آن وفادار ماندهاند، مذاکره میکنیم و در این مذاکره همه چیز بر مبنای منافع ملی ماست، اگر تضمین شود به ماندن در برجام ادامه خواهیم داد ولی اگر برجام تنها یک سندی شود که منافع ملی ایران در آن لحاظ نشده باشد آن وقت راه و تصمیم ما روشن خواهد بود.» محمدجواد ظریف در توئیتی گفت كه طبق دستور روحانی در تلاشی دیپلماتیك بررسی خواهد كرد كه آیا ماندن در برجام منافع كامل ایران را در بر خواهد داشت یا نه: «این نتیجه پاسخ ما را تعیین میكند.»
استقبال عربستان، اسرائیل، مخالفت روسیه و اروپا
نخستوزیر رژیم صهیونیستی لحظاتی بعد از نطق خروج ترامپ از آن استقبال كرد و عربستان سعودی و بحرین هم با صدور بیانیهای اعلام کردند از اقدام دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا در خروج از توافق هستهای با ایران حمایت میکنند ولی اروپا، روسیه و چین بر ادامه تعهد به برجام تأكید كردند.
فدریكا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا به مردم و رهبران ایران این پیام را داد که اجازه ندهید هیچکس توافق هستهای را از بین ببرد، چرا که این توافق از بزرگترین دستاوردهای دیپلماسی بوده و ما آن را با هم ساختیم. رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یك كنفراس مطبوعاتی كه در آن عصبانی و با چهرهای سخت پشت تریبون حاضر شده بود، تأکید کرد: «ما متعهد و مصمم به حفظ این توافق هستیم و این کار را برای امنیت جمعی خود انجام میدهیم.» امانوئل ماكرون، رئیسجمهور فرانسه هم كه ساعتی قبل از نطق ترامپ، تلفنی با ترزا می و آنگلا مركل رهبران انگلیس و آلمان تلفنی مشورت كرده بوده، اعلام کرد انگلیس، فرانسه و آلمان از تصمیم امریکا برای خروج از برنامه جامع اقدام مشترک متأسف هستند. ماکرون همچنین نوشت: ما روی یک چارچوب گستردهتر که فعالیت هستهای، دوره پس از 2025، فعالیت موشکی بالستیک و ثبات در خاورمیانه به ویژه سوریه، یمن و عراق را دربر میگیرد، همکاری خواهیم کرد. هیئت نمایندگی دائم روسیه در آژانس بینالمللی انرژی اتمی در واکنش به تصمیم رئیسجمهور امریکا برای خروج از توافق هستهای با ایران و قدرتهای جهانی، از این تصمیم ابراز تأسف و اعلام کرد: مسکو فکر نمیکند که پس از خروج امریکا از توافق هستهای، این توافق به سرعت نابود شود. باراك اوباما، رئیس جمهور پیشین امریكا تصمیم ترامپ را یك «اشتباه جدی» خواند كه جهان را به مکانی خطرناكتر تبدیل كرده است: «ما را از نزدیكترین متحدانمان دور میكند و خطر از بین رفتن اعتبار را در پی دارد و امریكا را رودر رو با قدرتهای بزرگ قرار میدهد.»
چالش برجام كری
وزیر خارجه پیشین امریكا دیروز ساعاتی قبل از اعلام تصمیم ترامپ گفت كه اگر كسی میتواند به توافقی سختتر از برجام با ایران برسد، این كار را بكند. كری دیروز در میلان، برجام را« سختترین و شفافترین توافق» جهان توصیف كرد و گفت: «همه امریكاییها باید خیلی مواظب باشند كه یك كشمكش جدید را تحریك نكنند و شرایط تهدیدآمیزتری از آنچه كه هست به وجود نیاورند.» جان كری كه این روزها به دلیل ملاقات محرمانه با ظریف، در معرض انتقادهای جدی قرار گرفته گفته كه به نظر او «خروج از برجام بی معنی است.» وی با اشاره به متحدین منطقهای امریكا گفت: «دوستان ما امروز اگر ما در توافق بمانیم، امنتر خواهند بود. ما توافقی كردیم كه ایران به آن پایبند مانده است. بله، البته كه ما نگرانیهایی در مورد موشكهای ایران و یمن و چیزهای دیگر داریم، ولی ما باید روی آنها كار كنیم، (نه اینكه از برجام خارج شویم.» او ملاقاتهای خود با دیگران از جمله ظریف را عادی توصیف كرده و گفته است: «من یك وزیر خارجه سابق هستم كه دوستان زیاد و روابطی زیاد در سراسر جهان دارم. این یك روند عادی برای یك وزیر خارجه سابق و هر كس دیگری است که در مسائل دولتی درگیر بوده است.»
حالا وقت ایران است
اكنون وقت سرزنش روحاني نيست. وقت سرزنش اصلاحطلبان هم نيست. آنها هيچ گاه همه ملت ايران نبودهاند كه حرفها و احساساتشان را بتوان كاملاً جدي گرفت. ميدانيم كه اگر مثنويهايي را كه در سرزنش دلواپسان برجام سرودند، فقط با پست به در خانههايشان بفرستيم، بايد همه تمبرهاي تاريخ را به پشت بستههاي پستي بچسبانيم. نه! حالا وقت روحاني و اصلاحطلبان نيست. وقت امريكا و اروپا هم نيست. حالا وقت ايران است، فرصت ايران است، امكان ايران است و ايران دوباره متولد شده است. اين «مرگ بر امريكا»يي كه ميگفتيم حالا نه شعار ما كه عمل ما شده است، امريكا مرد!