در طول ماه‌هاي گذشته نيز وزارت خارجه كشورمان هشت گزارش از روند اجراي توافق هسته‌اي ميان ايران و 1+5 به نمايندگان مجلس ارائه داده است كه نكته مشترك اين گزارش‌ها عدم اجراي تعهدات امريكا مي‌باشد و البته هر چه به گزارش‌هاي پاياني نزديك‌تر شده ايم اعتراف به كارشكني ايالات متحده در رسيدن ايران به اهداف هسته اي، رنگ و بوي بيشتري به خود گرفته است، كمااينكه در گزارش اخير دستگاه ديپلماسي به نقض برجام توسط امريكا از زاويه جديدي نگاه شده و وزارت خارجه معترف شده كانال خريد طي سه سال تنها با پنج درخواست طرف ايراني موافقت كرده كه اين مسئله نشان دهنده اين موضوع است كه سايه تحريم و محدوديت براي جمهوري اسلامي ايران همچنان باقي است و در برداشته شدن تحريم‌هاي هسته‌اي عملاً تغييري ايجاد نشده است.
اين در حالي است كه در توافق ژنو 3 كه در 23 آذر 94 به امضا رسيد كشورهاي غربي متعهد شده بودند تا تحريم‌هاي هسته‌اي را به شكل كامل لغو كنند اما با تغييرات اعمال شده در متن برجام، نه تنها طرف مقابل از اجراي تعهدات خود سر باز زده بلكه براي ايجاد رضايت در تيم مذاكره كننده ايراني (با هدف عدم برداشتن تحريم‌هاي هسته‌اي) كارگروه را به عنوان كارگروه خريد تعيين كرده كه خروجي آن بعد از گذشت سه سال براي طرف ايراني تقريباً هيچ بوده است.
طبق اين بخش از برجام، طرف ايراني براي خريد اقلام دوگانه مجبور است از اين كارگروه مجوز دريافت كند، در حالي كه خروجي اين كارگروه براي ايران تقريباً هيچ بوده، به طوري كه خود وزارت خارجه نيز به همين مسئله در گزارش اخير خود صحه گذاشته است، البته ستاد پيگيري اجراي برجام بار ديگر در گزارش خود به مجلس ادعا كرده كه بعد از اجرايي شدن برجام تحريم‌هاي مرتبط با موضوع هسته‌اي عليه ايران رفع شده است آن هم در حالي كه در متن گزارش چنين ادعايي رد مي‌شود.
مشقت‌هاي ايران براي خريد مورد نظر از مسير كارگروه خريد در حالي طبق گزارش نهم دستگاه ديپلماسي به مجلس، رو به افزايش است كه يكي از اهداف دم دستي و اوليه برجام برداشته شدن تحريم‌هاي هسته‌اي ضدايراني بوده؛ هدفي كه تاكنون محقق نشده است.
وزارت خارجه كشورمان در گزارش خود مي‌نويسد: «آخرين جلسه اين كارگروه همزمان با نشست كميسيون مشترك در 24 اسفند 96برگزار شد. در اين نشست نماينده جمهوري اسلامي ايران با ابراز نارضايتي از كند بودن روند بررسي و تصويب درخواست‌ها در كانال خريد، كارايي و بازدهي كانال خريد را كمتر از وظيفه‌اي كه در برجام براي آن پيش‌بيني شده بود ارزيابي نموده و خواهان تسريع در روند تصويب درخواست‌ها شد.»
نارضايتي وزارت خارجه از روند برجام
در حالي گزارش نهم وزارت خارجه به مجلس نشان‌دهنده افزايش سطح اعتراضات اين دستگاه به روند اجراي برجام است كه مقامات ارشد دستگاه سياست خارجه كشورمان نيز طي هفته اخير سخن از خروج ايران از برجام در صورت خروج امريكا از آن گفته‌اند، البته افزايش نارضايتي‌ها از روند اجراي برجام توسط امريكا به صف حاميان دولت نيز كشيده شده است تا جايي كه بسياري از رسانه‌ها و شخصيت‌ها تا چند ماه پيش از برجام حمايت می‌کردند و تلاش داشتند چهره امريكا را تطهير و روند اجراي تعهدات از سوي اين كشور را مثبت ارزيابي كنند.
بااين حال منتخبان مردم در مجلس نيز نگاه مناسبي به روند اجراي برجام ندارند و گزارش اخير وزارت خارجه به مجلس را با همين محور ارزيابي مي‌كنند، به عنوان نمونه سيدحسين نقوي حسيني مي‌گويد: نهمين گزارش سه ماهه در حالي از طرف وزارت امور خارجه به كميسيون ارسال شد كه امريكا با عهدشكني‌ها، بدعهدي‌ها و ادامه رفتار خصمانه خود عليه ملت ايران، با انتفاع ملت ايران از برجام مقابله مي‌كند.
وي ادامه مي‌دهد: گزارش نهم وزارت امور خارجه 13 صفحه و چهار فصل دارد. در فصل اول به موانع و چالش‌هاي اجراي برجام تبيين شده است كه قطعاً مهم‌ترين چالش اجراي برجام اقدامات و رفتارهاي خصمانه امريكاست. در فصل دوم مجموعه اقدامات و فعاليت‌هاي جمهوري اسلامي و دستگاه ديپلماسي مبني بر تحقق مطالبات ملت ايران در اجراي برجام توقيع داده شده و در فصل سوم به آخرين دستاوردها و تحولات در حوزه رفع تحريم‌ها و برداشتن موانع از سر راه ملت ايران پرداخته شده است.
جالب اين است در حالي وزارت امور خارجه كشورمان و مقامات ارشد اين وزارتخانه معترف به عدم اجراي تعهدات برجامي توسط امريكا هستند كه تاكنون هيچ اقدام قابل توجهي در جهت مقابله با رويكرد امريكا اتخاذ نشده است كه يكي از دلايل عمده آن عدم پيش بيني مناسب سازوكاري در متن برجام است كه بتوان با آن امريكا را ملزم به پرداخت هزينه‌هاي اقتصادي- حقوقي يا اجراي تعهدات اين كشور كرد.
عدم تكاپوي مناسب در داخل براي مقابله با نقض برجام در حالي است كه دونالد ترامپ چند صباحي است فرياد خروج امريكا از برجام سر داده است؛ مسئله‌اي كه با موضع‌گيري مقامات كشورمان نيز روبه‌رو شده است.
با اين حال جان ساليوان سرپرست وزارت خارجه امريكا پس از نشست وزيران خارجه گروه هفت (جي- ۷) درباره خروج امريكا از برجام مي‌گويد: «كشورهاي جي- ۷ بر پيام خود به ايران براي پايبندي به عرف بين‌الملل و رعايت كامل تعهدات هسته‌اي اين كشور ذيل برجام تأكيد كردند. ايالات متحده از تمام شركايمان مي‌خواهد به همكاري با ما كه مشغول مقابله با فعاليت‌هاي ثبات‌زداي ايران در آن منطقه هستيم ادامه داده و حكومت ايران را براي اقداماتش مورد بازخواست قرار دهند؛ حمايت از سازمان‌هاي تروريستي، انجام حملات سايبري، تهديد منافع ترابري بين‌المللي و نقض خلاف وجدان حقوق بشر.»
وي در ادامه موضع ساير مقامات امريكا و حتي اروپايي‌ها درباره فعاليت‌هاي به اصطلاح ثبات‌زاي ايران را مورد تأكيد قرار داده و بيان مي‌كند: «همانطور كه مي‌دانيد، اين يكي از موضوعات مورد بحث ما با شركاي اي- ۳ (آلمان، فرانسه و انگلستان) بوده است.
ايالات متحده نگراني‌هاي قابل توجهي درباره ايران و برنامه موشك‌هاي بالستيك اين كشور، نفوذ ثبات‌زدا و مخرب آنها در آن منطقه از حمله در يمن، در سوريه و ديگر مناطق و همچنين نگراني‌هايي درباره خود برجام از جمله بندهاي «غروب آفتاب» دارد.»
اين مقام امريكايي همچنين نگراني‌هاي امريكا از ايران را در قالب اين ادبيات بيان مي‌كند: «رئيس‌جمهور ترامپ نسبت به رفتار ايران، رفتار مخرب ايران، نگران است، بسيار نگران. نگراني نهايي او درباره برجام، نگراني منع اشاعه‌اي است. ما و همين‌طور هيچ‌كس ديگري، نمي‌خواهيم يك ايران مسلح به [سلاح] هسته‌اي را شاهد باشيم. هدف رئيس‌جمهور ترامپ در كل اين فرآيند تقويت برجام، البته در صورتي كه قابل تقويت باشد و حفاظت از امريكا و منافع امريكاست كه بيش از ۴۰ سال است از سوي رژيمي كه در تهران است، در معرض تهديد قرار گرفته است.»
حال بايد منتظر ماند و ديد كه دستگاه ديپلماسي كشور همانند 30 ماه گذشته تنها به گزارش‌نويسي‌هاي مرسوم بسنده مي‌كند يا آنكه راهكار مناسبي براي مقابله با خروج احتمالي امريكا از برجام نشان مي‌دهد.
