در حالي كه كمتر از 20 روز ديگر دونالد ترامپ، تصميم امريكا در خصوص برجام را اعلام خواهد كرد، به نظر ميرسد پالسهايي از سوي ايران براي ايجاد تغيير در نظر ايالات متحده فرستاده شده است.
يكي از اين پالسها به موضوع چند جاسوس امريكايي باز ميگردد كه توسط نيروهاي امنيتي در ايران بازداشت شدهاند و هم اكنون در حال گذراندن دوران محكوميت خود هستند. بر اين اساس محمد جواد ظريف وزير امورخارجه كشورمان كه اين روزها در ايالات متحده به سر ميبرد، در گفتوگو با شبكه CBS اين كشور گفته كه تغيير «روش و رفتار» امريكا، مذاكرات ميان تهران و واشنگتن، در مورد زندانيان را محتمل ميسازد. اشاره مستقيم ظريف به زندانيان دوتابعيتي ايراني- امريكايي در زندانهاي ايران است كه دولتهاي ايالات متحده بارها خواستار آزادي آنها شدهاند. وزير خارجه در اين خصوص گفته كه چنين مذاكراتي، بهويژه از نظر مسائل انساني، ممكن است، ولي براي اينكه چنين شود امريكا بايد نگرش خود را تغيير دهد.
ظريف ميگويد: «مهم است كه دولت دونالد ترامپ توانايي خود براي ورود به مذاكرات محترمانه را نشان دهد.» بسياري از كارشناسان، بيان چنين گفتههايي از سوي محمدجواد ظريف را بيارتباط به موضوع توافق هستهاي ندانستهاند و معتقدند تيم ديپلماسي كشور به دنبال يك معامله براي حفظ امريكا در برجام هستند.
دونالد ترامپ، رئيسجمهور امريكا در دي ماه گذشته در حالي تعليق تحريمهاي هستهاي عليه كشورمان را امضا كرد كه چهار شرط مهم براي امضاي مجدد اين تعليقها در نظر گرفت؛ شروطي كه در ارتباط مستقيم با برنامه دفاعي كشورمان است و خواستار بازرسي از اماكن نظامي ايران ميشود و سپس با پيوند زدن برنامه دفاع موشكي با پرونده هستهاي اينگونه عنوان ميكند كه ايران بايد اثبات كند به دنبال تسليحات هستهاي نيست و در صورت ساخت و آزمايش موشك، با تحريم روبهرو شود. اين در حالي است كه جمهوري اسلامي ايران بارها موضوع توانمنديهای دفاعي خود را جدا از برنامه صلحآميز هستهاي معرفي و تأكيد كرده بود تحت هيچ شرايطي از حقوق خود در اين عرصه عقبنشيني نخواهد كرد؛ اتفاقي كه باعث ميشود امريكا رسماً از توافق برجام خارج شود.
حالا در شرايطي كه اروپاييها تلاشهاي ناموفقي را براي بازگرداندن نظر ايالات متحده از تصميم خود انجام دادهاند، به نظر ميرسد ايران برگ برنده خود را در اين خصوص رو كرده و تلاش دارد با معامله بر سر جاسوسان امريكايي كه در زندانهاي ايران هستند، عملاً براي چند ماه ديگر امريكا را در برجام حفظ كند.
تلاشهاي امريكا براي آزادي جاسوسان
اما ايران در حالي به دنبال معامله بر سر جاسوسان امريكايي است كه ايالات متحده ارزش بسيار زيادي براي اين چهرهها قائل است، به نحوي كه دولت ايالات متحده تاكنون چندين بار از ايران خواسته تا اين چند تبعه امريكايي را از زندانهاي خود آزاد كند و حتي در اين خصوص تلاشهاي ديپلماتيك مختلفي را نيز شكل داد. يكي از اين تلاشها مربوط به نامه نگاري محرمانه دبير كل سازمان ملل با رئيسجمهور ايران بود. بر اين اساس نشريه فارين پاليسي با استناد به «منابع مطلع» خبر داده كه آنتونيو گوترش، دبيركل سازمان ملل متحد، در نامهاي محرمانه به حسن روحاني كه تابستان گذشته فرستاده خواستار آزادي دو تن از جاسوسان امريكايي شده است؛ نامهاي كه البته بازتاب چنداني در ايران نداشت و دولتيها سخني از آن به ميان نياوردند.
چه كساني در ايران زنداني هستند؟
بر اساس اطلاعات موجود هم اكنون پنج جاسوس امريكايي در حال گذراندن دوران محكوميت خود در زندانهاي ايران هستند. يكي از اين چهرهها محمدباقر نمازي از دولتمردان سابق حكومت پهلوي است. نمازي در سال 80 به ايران بازگشته و اقدام به ارتباطگيري با برخي افراد و شخصيتهاي مؤثر و همچنين برخي گروههاي فعال سياسي و اجتماعي ميكند. عضويت و ارتباط گسترده با نهادهاي وابسته به سازمان ملل، ارتباط با گري سيك و عضويت در پروژه گلف2000، ارتباط نزديك با آلن اير سخنگوي وزارت خارجه امريكا، مركز CIPE و جان سوليوان مدير مؤسسه، ارتباط با بنياد فورد و مؤسسه ناياك (لابي ايرانيان مقيم امريكا) نمونهاي از دهها فعاليت مستمر و هدفمند اين فرد به منظور تحقق اهداف سازمانهاي جاسوسي و لابيهاي سياسي ضدانقلاب در ايران بوده است. ديگر تبعه امريكايي، زنداني در ايران سيامك نمازي، فرزند محمدباقر نمازي است. سيامك نيز در يك برنامه مشترک با پدرش فعاليت ميكرد، به علاوه اينكه وي با تأسيس يك شركت دلالي اقدام به تحميل و دستكاري در پرونده نفتي كرسنت كرده بود. امريكايي ديگر نزار ذكا است. ذكا، مدير منطقهاي «آژانس توسعه فراملي امريكا» در حوزه غرب آسيا و شمال آفريقاست. همكاري وي با وزارت خارجه امريكا از ابتداي سال 2005 به صورت رسمي آغاز شد؛ دقيقاً زماني كه USAID تصميم گرفت طرح «شبكهسازي اقتصادي- اجتماعي» را به عنوان «كليد تغييرات سياسي» در خاورميانه اجرايي كند. «بر اساس گزارشهاي منتشر شده، «نزار ذكا» مأموريتي ويژه در حوزه فناوري اطلاعات ايران داشته و به همين جهت نيز با وزارت ارتباطات مرتبط بوده است. او نيز همانند خانواده نمازي به 10 سال حبس محكوم شده است.
ديگر تبعه امريكايي شيوئه وانگ يك فرد چينيالاصل است كه تبعه امريكاست. اين فرد نيز در پوشش دانشجو، به اسناد و مدارك مختلف كشور دست پيدا كرده و اين اسناد را در اختيار سازمانهاي جاسوسي گذاشته بود.
سرنوشت ايرانيان زنداني در امريكا پيگيري شود
اما ارسال اين پالسها به امريكا براي معامله بر سر جاسوسان امريكايي در حالي است كه بر اساس آماري كه چندي پيش ستاد حقوق بشر قوه قضائيه منتشر كرد نزديك به 56 ايراني در زندانهاي امريكا به سر ميبرند و شماري ديگر نيز با درخواست دولت امريكا به بهانههاي مختلف در سراسر دنيا بازداشت شدهاند؛ افرادي كه اطلاع دقيقي از سرنوشت آنها نيست. اكثر اين افراد به اتهام دور زدن تحريمهاي امريكا و فروش برخي محصولاتي كه در ليست تحريمهاي امريكا قرار دارند، به حبس محكوم شدهاند؛ واقعيتي كه مورد تأييد وزارت امورخارجه و ستاد حقوق بشر قوه قضائيه نيز قرار گرفته است و اين دو نهاد با اشاره به وجود شهروندان ايراني در زندانهاي امريكا به مقامات اين كشور يادآور شدهاند بايد نسبت به آزادي فوري اين زندانيان كه در شرايط نامطلوب و سختي به سر ميبرند، اقدام كنند و از تعقيب قضايي شماري از شهروندان ايراني در ساير كشورها نيز دست بردارند. حالا بايد ديد كه در صورت پذيرش اين معامله از سوي ايالات متحده، آيا اين كشور حاضر به آزادي شهروندان ايراني خواهد شد يا خير.