زلزله فقط تخريب فيزيکي ساختمان ها و ضرر مادي به انسان ها نيست بلکه بحران زلزله یک واقعه چند وجهی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و البته در بعدي فراتر و مهمتر بحران عظيم روان شناختی است، که متاسفانه بايد اعتراف کرد کنترل این وجوه در بحران زلزله کرمانشاه به خوبی انجام نشد.
سلامت روح مغفول مانده
زلزله کرمانشاه فقط چند ثانيه بود اما عوارض آن ماه هاست که ادامه دارد. با نگاهي به اقدامات صورت گرفته در اين منطقه مشخص مي شود علاوه بر نبود هماهنگی و یکپارچگی در عملکرد کاهش بحران در درون سازمانها، ارتباطات ناهمگونی نیز بین سازمانها به چشم می خورد. از اقدامات صورت گرفته چنين استنباط مي شود آرمان و هدف مشترکی بین نهادها وجود نداشت و هر جناح و نهاد کوچکی بیشتر به دنبال ایجاد هویت گروهی و نهادی خودش بوده و هست، در نتیجه میان عملکرد های دستگاه های اجرایی موازی کاری های زیادی صورت گرفته است و این امر باعث شده است که کار بنیادینی خوبي صورت نگیرد و تمامی اقدامات به صورت سطحی انجام شود و تحلیل عمیقی از مسائل حاصل نشود.
متاسفانه آنچه بيش از هر چيز شنيده مي شود، میان نهادها سخن از کوتاهی و عدم حمایت از یکدیگر است و به جای حمایت و تقویت در جهت تضعیف هم برمی آیند. يعني جزیره ای کار کردن نیروها و نهادها و نداشتن الگویی از پیش تعیین شده موجب آسیب های بسیاری در منطقه شده است.
وقتي در بحث سخت افزاري مشکلات بيشماري وجود دارد ديگر نمي توان از مسائل نرم افزاري حرف زد. به همين دليل فقدان برنامه های عملیاتی و عدم تخصیص بودجه به تیم های مشاوره یکی از چالش های اصلی مدیریت بحران در این زلزله بود. بخش سلامت حوزه بسیار مهمی است که فارغ از دین، مذهب، قومیت و ملیت، تنها وظیفه ارائه خدمت را دارد.
صدماتي که هيچ وقت درمان نمي شود
به گفته رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ، ضربه های عاطفی که به مبتلایان در حوادث طبیعی وارد می شود تا سال ها ادامه دارد اما مسئولان فقط به فکر خوراک و پوشاک آسیب‌دیدگان هستند. باید به نقطه‌ای برسیم که وقتی امدادگر به حادثه‌ای اعزام می‌شود امدادگر مشاور هم به همراه تیم اعزام شود.
عباسعلی اللهیاری ادامه مي دهد: "همانطور که پزشک بدون مرز برای اعزام به حوادث وجود دارد، باید روانشناسان بدون مرز در جهان توسعه یابند. در بحران‌های اخیر مثل زلزله تهران یا کرمانشاه حاکمیت آمادگی ایجاد نکرد و مشخص نبود که مدیریت بحران عاطفی در این حوادث بر عهده چه کسی است. به همین دلیل شاهد بودیم افرادی بدون این که حادثه خاصی رخ داده باشد تنها در اثر استرس و فشار روانی فوت شدند. فضای مجازی استرس وارد شده بر یک نقطه کشور را به کل کشور گسترش داد و مدیریت عاطفی در فضای مجازی وجود نداشت."
بهر حال بعد از هر حادثه وزارت کشور از حیث مسائل آسیب های اجتماعی گزارشی ارائه می دهد، اما هيچ وقت مشخص نمي شود که کدام گروه علمي براي درمان آنها اقدام کرده يا خواهند کرد. البته بعد از زلزله کرمانشاه انجمن مشاوره ایران با حضور مستمر در مناطق زلزله زده، در سه محور «کاهش بحران»، «ایجاد ثبات» و «توانمندسازی» برنامه ای را به صورت پایلوت اجرا کرد که هنوز منتظريم تا نتايج آن مشخص شود.
