مرکز تحقیقات کنگره امریکا گزارشی درباره قانونی بودن خروج این کشور از توافق هسته‌ای با ایران منتشر کرده است که نشانی از تلاش دولت و اکثریت جمهوریخواه کنگره برای تراشیدن توجیهات حقوقی این اقدام است. در همین حال با جدی‌تر شدن خروج امریکا از برجام برخی اعضای حزب دموکرات از جمله یکی از اعضای تیم مذاکرات هسته‌ای دولت سابق امریکا و همین‌طور وزیر خارجه اسبق امریکا درباره عواقب خروج از معاهده هسته‌ای به دولت امریکا هشدار دادند.
مرکز تحقیقات کنگره امریکا در گزارشی به بررسی قانونی بودن یا نبودن خروج امریکا از توافق هسته‌ای با ایران نوشت:دستگاه اجرایی امریکا با برجام که به امضای طرف‌‌‌‌ها نرسیده و بر اساس «اقدامات داوطلبانه» و نه تعهدات الزام‌آور استوار شده به شکل یک تعهد سیاسی رفتار کرده است. در این گزارش با اشاره به اختلاف نظردرباره ماهیت برجام آمده است: در محافل کارشناسی امریکا بسیاری با ارزیابی فعلی دولت امریکا درباره برجام موافقند، اما بسیاری دیگر معتقدند که تأیید این توافق در شورای امنیت وضعیت حقوقی آن را تغییر داده است. براساس این گزارش، کنگره تا جایی که «برنامه جامع اقدام مشترک» را بتوان در زمره تعهدات سیاسی غیرالزام‌آور قرار داد خروج امریکا از آن و به تبع آن، احیای تحریم‌های مندرج در قوانین امریکا علیه ایران تناقضی با قوانین بینالمللی نخواهند داشت، هرچند قابل پیش‌بینی است که تبعات سیاسی به دنبال داشته باشد.
مسئله قطعنامه 2231 شورای امنیت
در ادامه گزارش کنگره به‌رغم اینکه به مفاد توافق برنامه جامع اقدام مشترک»(برجام) اشاره می‌شود که بر اساس آن علاوه بر تعلیق تحریم‌های امریکا باید تمامی قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت سازمان ملل، در ارتباط با برنامه هسته‌ای ایران لغو شود، آمده است: اینکه آیا یک قطعنامه شورای امنیت برای اعضای سازمان ملل تعهدات حقوقی ایجاد می‌کند یا خیر به مفاد موجود در آن قطعنامه بستگی دارد. در حقوق بینالمللی، بسیاری از صاحبنظران معتقدند که «تصمیم‌های» شورای امنیت طبق ماده 25 منشور ملل متحد، کلاً الزام‌آور هستند اما «توصیه‌های» این شورا، در اکثر موارد الزام‌آور نیستند. اینکه بندی در یک قطعنامه را باید یک «توصیه» غیرالزام‌آور در نظر گرفت یا «تصمیم» به لحن دقیق قطعنامه بستگی دارد. صاحبنظران می‌گویند استفاده از عبارات آمرانه مانند «باید» کشورهای عضو سازمان ملل را به انجام برخی تعهدات ملزم می‌کند، در حالی که عبارات دیگر مانند «انتظار می‌رود»، «می‌خواهد» یا «توصیه می‌کند» الزام‌آور نیستند. در قطعنامه 2231 هم توصیه‌های غیرالزام‌آور وجود دارند و هم تصمیم‌های الزام‌آور. اما اینکه آیا قطعنامه 2231 ایالات متحده را ذیل قوانین بینالمللی ملزم به تبعیت از برجام می‌کند یا خیر، سؤالی پیچیده است. بند 2 این قطعنامه عنوان می‌کند «شورای امنیت از همه دولت‌های عضو، سازمان‌های منطقه‌‌ای و بینالمللی می‌خواهد آن دسته از اقداماتی که برای حمایت از اجرای برجام مناسب باشد را اتخاذ نمایند، از جمله با انجام اقداماتی که همسو با برنامه اجرایی برجام و این قطعنامه هستند و نیز از طریق خودداری از اقداماتی که اجرای تعهدات وفق برجام را با مشکل روبه‌رو می‌نماید.» بعد از این نقل قول توجیه‌تراشی کنگره برای خروج از برجام در اینجا به اوج خود می‌رسد: با آنکه این عبارت، به طور کلی خواستار پایبندی به برجام است، برخی از کارشناسان عبارت «می‌خواهد» را مفهومی موعظه‌ای و غیرالزام‌آور در نظر می‌گیرند. عده‌ای دیگر هم گفته‌اند که همین عبارت هم الزام بینالمللی برای پایبندی به برجام ایجاد می‌کند. ترامپ در بیانیه دی‌ماه سال گذشته به نمایندگان کنگره امریکا و دولت‌های اروپایی ضرب‌الاجل داد تا فرارسیدن موعد بعدی تعلیق تحریم‌‌‌‌ها در روز 22 اردیبهشت‌ماه برای «اصلاح معایب فاجعه‌بار» برجام اقدام کنند و گرنه امریکا را از توافق هسته‌ای خارج خواهد کرد.
هشدار شرمن
معاون سابق وزیر خارجه امریکا می‌گوید رئیس‌جمهور فعلی این کشور با خروج از توافق هسته‌ای با ایران به کره‌شمالی نشان خواهد داد، امریکا غیرقابل اعتماد است. «وندی شرمن»، در مصاحبه با «یاهونیوز» درباره تصمیم احتمالی «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور امریکا برای خروج از برجام گفت: «با فرض اینکه دولت ترامپ بخواهد از برجام خارج شود، سؤال اصلی که از آنها دارم این است که چه برنامه‌ای برای روز بعد از خروج دارند؟»دیپلمات سابق امریکایی تأکید کرد: «در صورتی که رئیس‌جمهور تحریم‌‌‌‌ها را برگرداند و اروپا نتواند به نحوی توافق را نگاه دارد ایرانی‌‌‌‌ها بازرسان بینالمللی را بیرون می‌اندازند و نظام‌های راستی‌آزمایی تعبیه شده در توافق را رد می‌کنند. بدین ترتیب، ایالات متحده و متحدانش نظارتی بر فعالیت‌های ایران در زمینه هسته‌ای نخواهند داشت.»
