ظاهراً اروپاییها برای نجات برجام حاضرند دست به هر كاری بزنند، حتی نقض آن! یك سند محرمانه كه رویترز آن را فاش كرده نشان میدهد كه اتحادیه اروپا به رغم موضعگیریهای علنی درباره لزوم حفظ برجام، برای اینكه امریکا را به خارج نشدن از برجام راضی كند، میخواهد تحریمهایی جدید علیه ایران وضع كند؛ تحریمهایی كه البته دلیل آن، فعالیتهای موشکی و نقش ایران در سوریه است. عراقچی این را یك «اشتباه محاسبه بزرگ» خوانده است.
فرانسه، بریتانیا و آلمان تحت فشار فزاینده امریکا برای تغییر برجام، به دولت ترامپ پیشنهاد كردهاند كه اگر امریکا از توافق هستهای خارج نشود، تحریمهای تازهای علیه ایران وضع خواهند كرد. رویترز گفته كه به یك سند محرمانه دست پیدا كرده كه در آن، آلمان، بریتانیا و فرانسه پیشنهاد دادهاند که اتحادیه اروپا، ایران را به دلیل فعالیتهای موشکی و نقش آن در سوریه تحریم میكند. مطابق این سند محرمانه قدرتهای اروپایی میخواهند فهرستی ارائه دهند که شامل افراد و نهادهای محوری در برنامه موشکهای بالستیک ایران یا مداخله ایران در سوریه باشد. سندی كه رویترز به آن دست پیدا كرده، نشان میدهد اروپاییان میخواهند برای اشخاص درگیر در برنامه موشکی یا مداخله نظامی ایران در سوریه ممنوعیت سفر وضع و داراییهایشان را بلوکه و همچنین معامله با نهادهای درگیر را منع کنند. در سند محرمانه قدرتهای اروپایی آمده که وضع تحریمهای جدید ناقض برجام نخواهد بود، چرا که این تحریمهای پیشنهادی شامل موارد هستهای نیست و قرار نیست تحریمهای لغو شده به نامهایی دیگر از سر گرفته شوند. در این سند آمده است: «بنابراین، ما در روزهای آتی فهرستی شامل افراد و مؤسسات (ایرانی) که بایستی با توجه به نقشهای علناً مشخصشدهشان تحریم شوند، توزیع خواهیم کرد.» با وجود طرح چنین ادعایی در سند محرمانه اروپا، مشخص نیست كه این تحریمهای جدید ناقض بندهای 26 و 26 برجام هست یا نه. در بند 28 ایران و 1+5 متعهد شدهاند كه برجام را «با حسن نیست و در فضایی سازنده بر مبنای احترام متقابل اجرا كنند و از هرگونه اقدام مغایر با نص، روح و هدف برجام كه اجرای موفقیتآمیز آن را مختل میكند،خوداری كنند.»
معامله در خفا به رغم تعهد علنی
برایان هوک، یک مشاور بلندپایه وزارت خارجه امریکا گفته که واشنگتن خواهان امضای یک توافقنامه مکمل با اروپا است: «توافقنامه هستهای ایران تنها به برنامه هستهای این کشور میپردازد و تمامی تهدیدهای ایران را پوشش نمیدهد. یکی از تغییراتیکه ما میخواهیم در توافقنامه مکمل با اتحادیه اروپا آورده شود، این است که برنامههای موشکهای بالستیک و دوربرد ایران را که در توافقنامه هستهای باید گنجانده میشد، در بر بگیرد. »این مقام امریکایی میگوید که به دستور دونالد ترامپ، تلاش میکنند تا ماه آینده میلادی در این باره با اروپا، به توافق برسند.
هنوز اروپاییان وجود پیشنهاد محرمانهای را كه رویتز از آن صحبت كرد رسماً تأیید نكردهاند. انتشار این خبر در حالی صورت گرفت که وین پایتخت اتریش روز جمعه میزبان یازدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور هیئتهای مذاکرهکننده ایران و 1+5 و نماینده اتحادیه اروپا بود و در پایان نیز بیانیهای از سوی هلگا اشمیت، معاون فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رئیس جلسه کمیسیون مشترک صادر شد که همه شرکتکنندگان پایبندی مستمر خود را به تعهدات برجامی مورد توجه قرار داده و بر ضرورت حصول اطمینان از اجرای مؤثر آن در تمامی بخشهای مربوط با حسن نیت و در فضایی سازنده تأکید کردند. سید عباس عراقچی که در نشست وین حضور داشت، جمعه شب قبل از ترک وین در گفتوگو با ایرنا گفت: آنچه اروپاییها هم در ملاقاتهای دوجانبه و هم در جلسه کمیسیون مشترک برجام به صورت جدی مورد تأکید قرار داده و در بیانیهها و اظهارات رسمی و عمومی خود هم منتشر کردهاند، این است که اکیداً خواهان حفظ برجام بوده و توجه دارند که منطبق با برجام، باید تمامی موارد لغو تحریمها به قوت خود باقی بماند و ایران از مزایای لغو آنها منتفع باشد. عراقچی در عین حال هشدار داده كه اگر برخی اروپاییها به دنبال اقداماتی همچون اعمال تحریمهای غیرهستهای بر ایران برای خوشایند ترامپ باشند، مرتکب اشتباه محاسبه بزرگی شده و نتایج مستقیم آن را بر برجام و ادامه حیاتش خواهند دید. عراقچی تصریح کرد: طبیعتاً هرگونه تحریمی با هر بهانهای، اگر موجب اعاده تحریمهای لغو شده قبلی و یا کاهش اثربخشی لغو تحریمها باشد، با این سیاست همخوانی نخواهد داشت. عراقچی اضافه کرد: بهتر است کشورهای اروپایی همانطور که تاکنون عمل کردهاند به دنبال پایبندی مستمر امریکا به تعهدات خود در برجام باشند و آن کشور را به اجرای مؤثر برجام در تمامی بخشها همراه با حسن نیت و در فضایی سازنده ترغیب نمایند، چرا که هیچ راه دیگری برای حفظ برجام جز پایبندی کامل امریکا و دیگر طرفهای برجام به همه تعهدات خود، متصور نیست.
خروج امریکا قطعی نیست
دیپلماتهای امریکایی بعد از نشست ایران و 1+5 در وین گفتهاند که خروج واشنگتن از برجام هنوز قطعیت ندارد. برایان هوك، مشاور بلندپایه وزارت خارجه ایالات متحده گفته که دیپلماتهای امریکا همچنین با هیئت ایرانی در حاشیه نشست کمیسیون برجام در وین گفتوگو داشتند اما جزئیات بیشتری در این زمینه ارائه نکرد. یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه امریکا در واشنگتن که خواست نامش فاش نشود، گفت که طرف امریکایی از این فرصت برای مطرح کردن اتباع امریکایی که در ایران بازداشت یا ناپدید هستند، استفاده کردند. هوک تصریح کرد که نشستهای وین سازنده بوده است و گفت که «امریکا به تعهدات خود طبق برجام پایبند است و ایران را مسئول پایبندی به تعهداتش میداند». وی ادامه داد: «ما معتقدیم که میتوانیم در چارچوب توافق هستهای ایران برای اجرای سرسختانه این توافق همکاری کنیم و درعین حال در خصوص تمامی جنبههای خارج از برنامه هستهای ایران نیز همکاری داشته باشیم.»جک استراو، وزیر امور خارجه پیشین انگلیس در گفتوگو با ایرنا، با یادآوری اهمیت برجام در جهت رفع نگرانیهای غرب درباره برنامه هستهای ایران اظهار داشت که امریکا در صورت خروج از توافق هستهای ایران (برجام) پشیمان خواهد شد.