روز گذشته رئيس سازمان حـــفاظـت محيط‌زيست در نشست خبري پايان سال 1396 خود در پاسخ به سؤالي درباره آلودگي هوا با تأكيد دوباره بر اينكه حدود دوسوم آلودگي هوا به كاميون‌هاي فرسوده و حدود 10 هزار دستگاه ميني‌بوس بازمي‌گردد، منشأ آلودگي هوا در فصل‌هاي مختلف را متفاوت دانست.
اما آمارهاي مسئولان محيط‌زيست و شركت كنترل كيفيت هواي تهران در اين زمينه دچار تناقض است. چندي قبل روابط عمومي شركت كنترل كيفيت هواي تهران، در پي انتشار برخي اظهارنظرها درباره سهم اندك خودروهاي سواري در آلودگي هواي تهران اعلام كرد: «برهمين اساس تردد خودروهاي سواري، وانت، تاكسي و موتورسيكلت‌ها عامل 81 درصد آلودگي هواي شهر تهران هستند.» سياهه انتشار از مهم‌ترين و پايه‌اي‌ترين ابزارها در مديريت آلودگي هواي شهري است كه با استفاده از آن مي‌توان منابع آلاينده در شهر را شناسايي كرد و سهم هر منبع آلاينده در توليد آلودگي شهري را به‌دست آورد.
در همين زمينه مدير واحد پيش‌بيني و مدل‌سازي شركت كنترل كيفيت هواي تهران گفت: «در سياهه انتشار منابع آلاينده اصلي شهر تهران در دو دسته‌بندي منابع متحرك (شامل خودروهاي سواري، تاكسي، موتورسيكلت، وانت، ميني‌بوس، اتوبوس واحد، ساير اتوبوس‌ها و كاميون) و منابع ساكن (شامل صنايع آلاينده، نيروگاه‌ها و پالايشگاه، ترمينال‌هاي شهري (پايانه‌هاي اتوبوسراني، فرودگاه، راه‌آهن)، جايگاه‌هاي سوخت‌رساني و منابع خانگي و تجاري) مورد بررسي قرار مي‌گيرند.» به گفته حسين شهبازي، براساس اين سياهه انتشار مشخص شد كه سهم منابع ساكن و متحرك در توليد آلاينده‌هاي گازي به ترتيب 15 و 85 درصد است و اين سهم در توليد ذرات معلق به ترتيب 30 و 70 درصد به‌دست آمده است.
از سوي ديگر عيسي كلانتري در نشست خبري‌اش افزود: «از اول زمستان با كمك استانداري تهران جلوي ورود كاميون‌هاي بالاي 15سال را به شهر تهران گرفتند كه اين كمك بزرگي بود. همچنين حدود هزار دستگاه اتوبوس‌هاي فرسوده وارد اتوبوسراني تهران نشد. براي رفع آلودگي هوا هم بايد وضعيت خودرو و هم سوخت اصلاح شود. حتي در شهرهاي بزرگ دنيا هم تصميم گرفته‌اند در چند ماه آلوده سال ورود خودروهاي گازوئيل‌سوز به شهر ممنوع شود.»
تاكنون آمارهاي متفاوتي درباره كاميون‌هاي فرسوده در كشور منتشر شده است. از ۱۲۷ هزار دستگاه تا ۲۰۲ هزار دستگاه، اما گذشته از اين آمارها، ايران در چند سال اخير با يك ناوگان فرسوده روبه‌رو بوده كه علاوه بر تشديد آلودگي هوا، باعث ضعف شديد در حملونقل جاده‌اي است. منصور معظمي، رئيس هيئت عامل سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران (ايدرو)، از نوسازي ۲۰۲ هزار دستگاه خودروي سنگين ظرف سه سال آينده خبر داد و گفت: اين بازسازي ۱۰ ميليارد دلار سرمايه‌گذاري نياز دارد، اما آيا تأمين اين عدد شدني است؟ در حال حاضر در ناوگان حملونقل جاده‌اي كشور ۱۲۷ هزار كاميون با عمر بالاي ۲۵ سال تردد مي‌كنند. اگر مسئولان بخواهند طي سه سال، ۲۰۲ هزار دستگاه كاميون را از رده خارج كنند، در‌صورتي‌كه همه اين تعداد در ايران توليد شود، بايد توليد صنعت كاميون‌سازي كشور عددي بين ۶۰ تا ۷۰ هزار دستگاه در سال باشد. حال آنكه در بهترين حالت ظرفيت كاميون‌سازي ما نصف اين عدد هم نيست.
اما پرسش ديگر اين است كه كاميون‌هاي فرسوده قرار است با چه كاميون‌هايي جايگزين شوند؟
اگر پاسخ به اين پرسش كاميون‌هاي چيني باشد، مي‌توان گفت كاميون فرسوده قرار است با كاميون بدون كيفيت جايگزين شود كه در زمينه ايمني در چند سال اخير تصادف‌هاي زيادي درباره آنها گزارش شده و با اختلال در سيستم سوختشان باز هم به نقطه اول آلودگي بازمي‌گرديم.
