بعد از ماههــا روایتهای مختلف درباره اختلاف در کاخ سفید، دونالد ترامپ وزیر خارجهاش را بالاخره به طرزی ناگهانی همانگونه که از یک رئیسجمهور پوپولیست انتظار میرود، از طریق دلخواهش یعنی اعلام توئیتری و در حالی که وزیر در خارج از کشور بود، برکنار کرد. ترامپ در اظهاراتی اختلافنظر با تیلرسون را مشخصاً در موضوع برجام از جمله عوامل برکناری تیلرسون دانست. در واقع ایستادگی ایران و پایبندی در سیاست خارجی به عهد برجام، کابینه ترامپ و سیاست خارجی امریکا را دچار چنددستگی و در نهایت دادن قربانی کرد. تيلرسون از معدود افراد کابينه ترامپ بود که براي خروج از برجام ترديد داشت و با توجه به قولوقرار اخير کاخ سفيد با صهيونيستها براي خروج از برجام، نياز به پاکسازي او احساس ميشد.
روز چهارشنبه آخرین خبری که از تیلرسون به عنوان وزیر خارجه امریکا تا ساعت ۲ منتشر شد،اخباری درباره برداشتن تحریمهای چاد و همچنین پاسخ امریکا به ادعای حمله روسیه به جاسوس سابقش در انگلیس بود، اما ناگهان جریان اخبار دچار شوک اقدامات انفجاری رئیسجمهوری امریکا شد. وی در توئیترش نوشت: مایک پمپئو، رئیس سیا وزیر خارجه جدید ما خواهد بود. او کار فوقالعادهای انجام خواهد داد. از رکس تیلرسون به خاطر خدماتش ممنونم. جینا هاسپل، رئیس جدید سیا خواهد بود. او نخستین زنی است که به این سمت منصوب میشود. به همه تبریک میگویم. بر اساس گزارش سیانان، یک مقام ارشد دولت واشنگتن گفت که ترامپ روز جمعه از تیلرسون خواسته بود که از سمت خود کنارهگیری کند. این مقام آگاه افزود: رئیسجمهور امریکا معتقد بوده که با توجه به گفتوگوهای آتی با کرهشمالی و مذاکرات تجاری متعدد، زمان مناسبی برای گذار فرارسیده است. ترامپ البته بعد از توضیحات توئیتری در جمع خبرنگاران هم حاضر شد و گفت که او و وزیر امور خارجه جدید کشورش فرآیند فکری مشابهی دارند و روی یک «طول موج» هستند. رئیسجمهور امریکا گفت که همکاری خوبی با تیلرسون داشته اما این دو در مورد برخی مسائل از جمله توافق هستهای ایران اختلافنظر داشتهاند. وی افزود: ما واقعاً مثل هم فکر نمیکردیم. وی در ادامه به برجام پرداخت و اظهار کرد: من اعلام کردهام که این توافق فاجعهبار است اما او فکر میکرد که این توافق مشکلی ندارد. من قصد داشتم که برجام را لغو یا آن را اصلاح کنم اما او فکر دیگری در این باره داشت. بنابراین تفکرات ما یکسان نبود اما با وجود پمپئو همه چیز خوب پیش خواهد رفت. پمپئو که به داشتن مواضع شدیداً ضدایرانی مشهور است، در توئیتی در روز سهشنبه اعلام کرده بود که برجام را جمع خواهد کرد. رئیسجمهوری امریکا گفت: از تعهد و خدمات رکس تیلرسون بسیار سپاسگزارم.
ترامپ در ادامه با بیان اینکه با وزیر خارجه جدید کشورش به لحاظ رویکرد در یک «طول موج» قرار دارد، تصریح کرد: پمپئو و من فرآیند فکری مشابهی داریم. رئیسجمهوری امریکا همچنین اذعان کرد که درباره دیدار با کیم جونگ اون، رهبر کرهشمالی با تیلرسون رایزنی نکرده است. او به خبرنگاران گفت: من خودم این تصمیم را گرفتم.
واکنشها؛ از تقدیر تا انتقاد
مایک پمپئو در پی انتصاب به عنوان وزیر امور خارجه امریکا در بیانیهای که در اختیار رسانهها قرار داد، نوشت: از ترامپ به خاطر ایجاد امکان خدمت به عنوان رئیس آژانس اطلاعات مرکزی و همچنین فرصتی که برای خدمت به عنوان وزیر امور خارجه در اختیارم قرار داده است، عمیقاً سپاسگزارم. رهبری او امریکا را به کشوری امنتر تبدیل کرده و من به نمایندگی از او و مردم امریکا در جهان به دنبال آبادانی هر چه بیشتر امریکا خواهم بود. وی ادامه داد: خدمت در کنار مردان و زنان بزرگ در سیا که با استعدادترین و متعهدترین خدمتگزاران عمومی بودهاند که با آنها مواجه شدم، یکی از بزرگترین افتخارات زندگی من بوده است. به کاری که ما از جانب امریکا انجام دادهایم، افتخار میکنم و میدانم که سیا به تلاشهای خود تحت رهبری جینا هاسپل ادامه خواهد داد.
پمپئو خاطرنشان کرد: در صورت تأیید انتصابم، به دنبال هدایت بهترین دستگاه دیپلماسی جهان در راستای تحقق و اجرای سیاست خارجی رئیسجمهور خواهم بود. در دوران ریاست من در آژانس اطلاعات مرکزی، در کنار بسیاری از افسران خدمات خارجی و مقامهای وزارت امور خارجه امریکا اینجا در ایالات متحده که سرآمد آزادی است، خدمت کردهام. میدانم که از آنها خواهم آموخت و همانطوری که ترامپ در خطابه سالانه خود گفت، برای حصول اطمینان از اینکه امریکا همیشه جایی امن، قدرتمند، پرغرور، توانمند و آزاد است، تلاش خواهم کرد.
از سوی دیگر نماینده دائم امریکا در سازمان ملل متحد به انتصاب وزیر امور خارجه جدید کشورش واکنش نشان داد. به گزارش ایسنا، نیکی هیلی، در صفحه توئیتر خود نوشت: به مایک پمپئو، دوستم و وزیر خارجه آتی امریکا تبریک میگویم. هیلی انتصاب پمپئو به عنوان وزیر امور خارجه امریکا را «تصمیمی عالی از سوی رئیسجمهوری امریکا» قلمداد کرد. رهبر اقلیت دموکرات سنای امریکا در پی برکنار شدن وزیر امور خارجه کشورش بیانیهای کوتاه صادر کرد. به گزارش ایسنا، به نقل از شبکه خبری سیانان، چاک شومر، رهبر اقلیت دموکرات در سنای امریکا در این بیانیه تصریح کرد: بیثباتی در این دولت در تمامی زمینهها باعث تضعیف امریکا میشود. وی ادامه داد: ما امید داریم در صورتی که انتصاب پمپئو تأیید شود، او به دنبال فصلی جدید باشد و سیاستهای ما را در قبال پوتین و روسیه سختتر کند.
تمدید وضعیت اضطراری علیه ایران
دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا روز سهشنبه در بیانیهای فرمان اجرایی برقراری وضعیت اضطراری ملی در مورد ایران را برای یک سال دیگر تمدید کرد.
رئیسجمهور امریکا كه مخالف سرسخت برجام است و آن را بدترین توافق تاریخ اعلام كرده، همچنان به اقدامات ضد ایرانی خود ادامه میدهد. ترامپ در بیانیه خود گفته که وضعیت اضطرار ملی درباره ایران که واشنگتن اولین بار روز 15 مارس 1995 اعلام کرده، بایستی بعد از 15 مارس سال 2018 نیز ادامه پیدا کنند. به گزارش رویترز، در این بیانیه آمده است:«رئیسجمهور امریکا روز 15 مارس 1995، به موجب فرمان اجرایی شماره 12957 و به منظور رسیدگی به تهدیدهای غیرمعمول و فوقالعادهای که اقدامات و سیاستهای حکومت ایران علیه منافع ملی، سیاست خارجی و اقتصاد ایالات متحده ایجاد میکنند، در ارتباط با این کشور وضعیت اضطرار ملی اعلام کرد». این بیانیه در بخش دیگری به رفع تحریمهای هستهای علیه ایران ذیل توافق هستهای برجام اشاره کرده اما نوشته است:«با آنکه این اقدامات به منزله تغییری محسوس در موضعگیریهای تحریمی ما به شمار میروند، تحریمهای جامع غیرهستهای ما علیه ایران همچنان پابرجا هستند». ترامپ، بار دیگر ادعاهای اثباتنشده علیه برنامه موشکی و فعالیتهای منطقهای ایران را تکرار و تهران را به «حمایت از تروریسم» متهم کرده است. او مدعی شده است:«اقدامات و سیاستهای حکومت ایران، از جمله اقدام این کشور در توسعه موشکهای بالستیک، حمایت از تروریسم بینالمللی و نقض حقوق بشر تهدیدی غیرمعمول و فوقالعاده علیه امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد ایالات متحده به شمار میآیند».
از سوی دیگر، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران با بیان اینکه دولت امریکا عملاً در حال نقض برجام است، گفت:«اتحادیه اروپا باید پیامی واضح به امریکاییها بدهد که اگر به نقض برجام ادامه دهند یا درصدد تغییرش باشند با انزوای بینالمللی مواجه خواهند شد. » محمدجواد ظریف روز سهشنبه در گفتوگو با رسانههای پاکستانی گفت: توافقنامه هستهای ایران و غرب یک توافقنامه بینالمللی است و اگر ترامپ بخواهد این توافقنامه را نقض کند، یقیناً خود این کشور در جهان منزوی خواهد شد. وی گفت:«امریکا به مفاد این توافقنامه بینالمللی عمل نمیکند، زیرا نمیخواهد جمهوری اسلامی ایران از فواید آن بهرهمند شود، بنابراین دولت امریکا عملاً در حال نقض برجام است.»