حسن روانشيد*
استان خوزستان مهد و مظهر شيرسنگي است كه پس از 50 سال ميرود تا با انحطاط به شير ايراني از گردونه خارجشده بپيوندد! امروز ديگر دشتهاي كشور شاهد غرش شيرهاي ايراني كه سمبل شاهنامه فردوسي و شجاعت قوم آريايي است، نخواهد بود و ميرود تا نوع سنگي آن نيز به تاريخ بپيوندد.آخرين شير زندهنژاد ايراني كه در فلات سرزمين ديدهشده در دشتهاي پيرامون دزفول ميزيسته است و از آن زمان تاكنون تنها 300 قلاده شير ايراني آن هم در هندوستان به زندگي خود ادامه ميدهند. شيرهاي سنگي كه به نظر ميرسد از مختصات فلات كشور باشند در ايذه و در سه محوطه گورستاني به وفور ديده ميشوند كه تاكنون آمار دقيقي از آنها به دست نيامده و البته در منطقه شهسوار اين شهرستان نيز نشانههاي بارز آن مشاهده ميشود. اين تنديسهاي تاريخي كه توسط سنگتراشان بنام ايلها در استان چهارمحال و بختياري تراشيده شده نشانه شجاعت، جسارت، دلاوري و ويژگيهاي هنرمندانه در شكار، تيراندازي و سواركاري كساني است كه در مقابر آرميده و بر آرامگاههاي اقوام و بزرگان ايل بختياري نيز نصب شده است. شير از آغاز نشانه رشادت، مردانگي و ازخودگذشتگي ايرانيان قديم بوده و خواهد بود. از اين نوع تنديسهاي سنگي در گوشه و كنار كشور نيز بهوفور يافت ميشود كه ازجمله ميتوان به دو قلاده از آن در دو سوي پل خواجو و مسجد درب كوشك اصفهان اشاره نمود كه هر يك عنوان و نشانه نگهباني را از آبوهوا دارند. همچنان كه گفته شد شيرهاي سنگي يادگاريست به جا مانده از شجاعتهاي عشاير و به خصوص بختياريها كه مجموعه كمنظير آن در قبرستانهاي استان چهارمحال و بختياري نيز بهوفور يافت ميشود اما دريغ از اين همه مظاهر هنر و فرهنگ كه با بيتوجهي سازمان ميراث فرهنگي روبهروست كه حتي آمار و آدرسهاي آنها را هم ندارند درحاليكه شهرداريهاي سراسر كشور براي هر اصله درخت محدوده خود، شناسنامه و پلاك ايجاد نمودهاند. وسعت و تعداد اين آثار بديع هنر حجاري در سطح كشور آنقدر گسترده است كه اگر روزي همت به جمعآوري آنها شود ميتوان موزهاي به وسعت يكي از ميني كشورهاي حاشيه خليجفارس ايجاد نمود تا جهانيان شوكت و عظمت اين سرزمين را بهتر بشناسند و يونسكو پايتخت ميراث فرهنگي كره زمين را ايران بداند. زهي تأسف براي متوليان ميراث كشور كه همچنان در كما و هپروت باقي ماندهاند تا اين سنگهاي تراشيده شده ارزشمند آرامآرام منحط شوند. شايد مسافران تعطيلات نوروزي در گذر از حواشي روستاها به خصوص در استانهاي خوزستان، فارس، اصفهان و چهارمحال و بختياري دقت بيشتري به خرج دهند تا اين يادگارهاي كهن را نظاره كنند و در اين افسوس شريك باشند.
*روزنامهنگار پيشكسوت