نويسنده: سید محمدصادق فاطمی کارشناس ارشد فقه واصول
منابع طبيعي جزو انفال بوده و متعلق به خداوند و رسول و امام معصوم می باشد مالکیت آن در عصر غیبت به عهده ی حاکمیت اسلامی می باشد واین سرمایه ی بزرگ درجهت زير بناي توسعه ملی در حاکمیت اسلامی باید قرارگرفته باشد و تمام نيازهاي صنعتي، اجتماعي، رفاهي و حتي سياسي وابسته به اين عرصه ها را در پیشبرد اهداف حاکمیت اسلامی تنظیم کند.
از این فرصت بوجود آمده باید نهایت استفاده را از این نعمت سرشار از ظرفیتها نمود،البته این اموال ملی را خطرهایی نیز تهدید می کندکه برای جلوگیری از تهدید این منابع ملی به نظر میرسدنیاز به انجام فعالیتهای می باشد،ازقبیل مدیریت صحیح و احداث ایجاد سدهای بزرگ و درپاره ای از اوقات توقف وجلوگیری از سد های بزرگ،....ودر مقابل تقویت انجام فعالیتهای آبخوان داری و آبخیزداری وتولید آب از طریق آبخوان‌داری طبق تحقیقات مهندسین این حوزه، پنج برابر ارزان‌تر از سدسازی برآورد شده است .
براساس آمارهای موجود سالانه 413 میلیارد متر مکعب نزولات آسمانی در کشور داریم که طی سال‌های اخیر حدود 293 میلیارد متر مکعب آن یعنی بیش از 70 درصد تبخیر می‌شود. این درصورتی است که با سدسازی میزان تبخیرآب افزایش می یابد در حالی که با آبخوان داری تبخیر کاهش یافته و میزان آب قابل استحصال افزایش می یابد طی بررسی‌های انجام شده جذب و تولید آب از نزولات آسمانی در اراضی دارای پوشش گیاهی 18 برابر بیشتر از اراضی فاقد پوشش گیاهی است.
بنابراین می‌توان تا 30 درصد از آب تبخیر شده را که حدود 90 میلیارد متر مکعب است از طریق اجرای عملیات صحیح آبخیزداری و آبخوان‌داری احیا کرد؛ به گونه‌ای که 17 درصد از این میزان به سفره‌های آب زیرزمینی منتقل می‌شود و 13 درصد نیز به رشد پوشش گیاهی منطقه مورد نظر اختصاص پیدا می‌کند و جلوگیری بسزایی از بحران ریزگردها خواهد داشت.
در واقع 50 میلیارد متر مکعب از آبی که پیش از این تبخیر می شده، به سفره‌های زیرزمینی انتقال می یابد.طبق نظر محققین این حوزه وبراساس مطالعات انجام شده در سطح 13 میلیون هکتار از اراضی کشور می‌توان عملیات آبخیزداری و آبخوان داری انجام داد که این طرح می تواند تنها راه نجات بحران آبی کشور باشد ،چرا که در هر هکتار از اراضی می توان حداقل 530 متر مکعب آب تولید کرد و از سوی دیگر 9 تن در کنترل فرسایش خاک و چهار تن در کنترل رسوب در هر هکتار از اراضی اثرگذار است.
با اجرای عملیات آبخوان‌داری در هر هکتار از اراضی کشور 120 کیلوگرم تولید علوفه افزایش پیدا می‌کند، و می‌توان سالانه 11 میلیارد متر مکعب آب را که دقیقاً معادل بیلان منفی آب سفره‌های زیرزمینی است، تولید نمود.وبهروری اقتصادی هم دارد،طبق نظروزارت نیرو در یکی از بررسی‌های شرکت‌های وابسته خود در حوزه سد کرخه اعلام کرد؛ تولید هر متر مکعب آب از طریق آبخیزداری و آبخوان‌داری پنج برابر ارزان‌تر از احداث سد تمام می‌شود..
عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری به عکس سدسازی هیچ ضایعه ای به دنبال نداشته و بهترین راه برای ذخیره آب است. از این رو به عنوان تولید آب سبز معرفی می‌شود. اما متاسفانه در کشور ما در حالی که اعتبار برای سدهای پرهزینه و کم بازده همیشه تامین می شود اعتبار لازم برای اجرای آبخیزداری و آبخوان داری به قدر کافی و موثر اختصاص پیدا نمی کند در حالی که هزینه آن نسبت به ارزش آب تولیدی بسیار مناسب است.
طرح آبخيزداري مثل سنگچین کردن دره ها درچند نقطه از مسیر دره ها و جلوگیری از ورود رسوبات به سد ها عموماً بصورت مکانیکی و بیومکانیکی انجام شده و شامل حوضچه های تغذیه مصنوعی، بندهای خاکی، بندهای سنگی ملاتی و پخش سیلاب و ... می باشد.که با تقویت این امور تحولی درمدیریت آب کشور بوجود خواهد آمدواز بحران اجتماعی در حوزه ی آب جلوگیری خواهد شدو موجب قطع دست دلالهای ومافیای آب خواهد شد .
مهم ترين رسالت منابع طبيعي تبيين اهميت حفاظت از عرصه هاي منابع طبيعي براي عموم مردماست وجامعه بايد با مزایای حفظ منابع طبيعي آشناشوند و هدف اصلي منابع طبيعي و آبخيزداري ، فرهنگ‌سازي و ترويج منابع طبيعي است تا عموم مردم با مزيت‌هاي اين مهم بيشتر آشنا شوند.
حفاظت از انفال و منابع طبيعي صرفا به عهده دستگاه منابع طبيعي نيست بلكه با توجه به فرمايشات مقام معظم رهبري كه فرهنگ منابع طبيعي بايد به معارف عمومي تبديل شود، همه در حفظ و صيانت از عرصه هاي طبيعي وظیفه دارند.
