دكتر سيدرضا ميرطاهر
افزايش بي‌سابقه تنش‌ها بين امريكا و روسيه در دوره پساجنگ سرد موجب تقويت هر چه بيشتر تلاش‌هاي واشنگتن و مسكو به منظور ارائه استراتژي‌ها و دكترين‌هايي شده كه در آن طرف مقابل آَشكارا مورد تهديد به ويژه از نوع هسته‌اي آن قرار گرفته و همين مسئله به نگراني‌هاي جهاني درباره گسترش مسابقه تسليحاتي بين امريكا و روسيه افزوده است. با توجه به انتشار دكترين هسته‌اي جديد امريكا و تهديد مستقيم روسيه، اكنون روس‌ها به تهديد طرف امريكايي واكنش نشان داده‌اند. ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه در سخنراني سالانه خود در روز پنج‌شنبه 10 اسفند اعلام كرد كه هرگونه حمله احتمالي هسته‌اي به اين كشور و متحدانش را با حمله هسته‌اي متقابل فوري و بدون توجه به عواقب آن پاسخ خواهد داد. به گفته وي، دكترين نظامي روسيه اين اجازه را مي‌دهد كه در واكنش به حمله اتمي عليه روسيه يا متحدانش يا حمله عليه روسيه با تسليحات متعارف در صورتي كه تماميت حكومت مورد تهديد قرار بگيرد، از سلاح هسته‌اي استفاده كند. موضع قاطعانه پوتين و تأكيد وي بر كاربرد تسليحات هسته‌اي، پاسخي مستقيم به دكترين هسته‌اي جديد واشنگتن است كه روسيه را به منزله بزرگ‌ترين تهديد هسته‌اي عليه امريكا تلقي كرده و حتي بر استفاده از سلاح اتمي در صورت حمله متعارفي گسترده روسيه به اروپاي شرقي تأكيد ورزيده است. از نگاه مقامات ارشد نظامي و سياسي امريكا، روسيه بايد متقاعد شود اگر تهديد به حتي يك حمله هسته‌اي محدود در اروپا بكند با «هزينه‌هاي شديد غيرقابل قبول» روبه‌رو خواهد شد. مقامات ارشد نظامي روسيه بر اين باورند كه با توجه به برنامه جديد تسليحاتي روسيه، قادرند واكنش مناسبي در قبال اين تهديدات انجام دهند. از قبل هم انتظار مي‌رفت كه دكترين جديد هسته‌اي امريكا موجب واكنش شديد مسكو خواهد شد و اكنون شاهد اين واكنش آن هم از جانب بالاترين مقام اجرايي روسيه هستيم. اين واكنش به معناي دفاع تمام‌قد هسته‌اي روسيه از خود و متحدانش در قبال حملات هسته‌اي يا متعارفي گسترده خواهد بود.
نمايش تسليحات
ولاديميرپوتين از چندين سامانه جديد نظامي كه اين كشور در حال توسعه آن است، پرده‌برداري كرد. وي بر اين مسئله تأكيد كرد كه نظير چنين تسليحاتي در دنيا وجود ندارد. در اين راستا به نمايش گرافيكي و تصويري انواع جديد تسليحات هسته‌اي استراتژيك روسيه از قبيل موشك‌هاي هسته‌اي قاره‌پيما قادر به گذشتن از سامانه‌هاي ضدموشكي امريكا، موشك‌هاي كروز جديد و روبات‌هاي زيردريايي‌هاي جديد و تسليحات ليزري پرداخته شد كه در واقع به منظور نشان دادن توانايي تكنولوژيكي روسيه براي مقابله با غرب صورت گرفت. پوتين اخيراً برنامه جديد تسليحاتي 325ميليارد دلاري روسيه را امضا كرد. سرگئي شويگو، وزير دفاع روسيه تأكيد كرد: تسليحات جديدي كه ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور اين كشور در سخنراني سالانه خود از آنها پرده برداشت به روسيه براي پرهيز از درگير شدن در يك مسابقه تسليحاتي ديگر كمك خواهد كرد. به گفته وي، كشورهاي ناتو مي‌كوشند روسيه را درگير يك مسابقه تسليحاتي جديد كنند. به گفته ديميتري راگوزين، معاون نخست‌وزير روسيه قرار است سرمايه‌گذاري قابل توجهي در زمينه فناوري بسيار پيشرفته‌اي مانند روباتيك، هوش مصنوعي، پهپادها، سامانه‌هاي ضدموشكي و مهمات دقيق در برنامه تسليحاتي جديد صورت گيرد. نگاه برنامه‌ريزان نظامي روسيه به تهديدات موجود و آينده است كه شامل توانمندي نظامي ناتو و عملياتي شدن سامانه موشكي فراصوت تهاجمي امريكا مي‌باشد كه قادر است همه نقاط جهان را هدف قرار دهد.
موشك «سرمات»
وزن موشك بالستيكي قاره‌پيماي «سرمات» بيش از 200 تن بوده و آن را مي‌توان به حداقل 10 كلاهك هسته‌اي مسلح كرد و سامانه‌هاي ضدموشكي با دشواري مي‌توانند آن را رهگيري كنند. علاوه بر اين تعداد كلاهك‌هاي هسته‌اي سرمات بيشتر از موشك «وايوودا» است كه فعلاً قوي‌ترين موشك بالستيكي قاره‌پيما در جهان است. موشك «سرمات» كه كار ساخت آن در سال 2009 آغاز شده، جزو موشك‌هاي فوق‌سنگين است. اين موشك با سوخت مايع كار مي‌كند و از سكوهاي زيرزميني پرتاب مي‌شود و بردي 11 هزار كيلومتري دارد.
موشك كروز«آوانگارد»
موشك بالدار جديد روسيه به نام «آوانگارد» داراي برد نامحدود است كه آزمايش آن با موفقيت انجام شده است. اين موشك توانايي پرواز در لايه‌هاي متراكم جو با سرعت مافوق‌صوت بيش از 20 برابر سرعت صوت را دارد و بدين ترتيب در زمره موشك‌هاي فراصوت طبقه‌بندي مي‌شود.
تسليحات«ليزري»
پوتين درباره تسليحات ليزري با اشاره به آگاهي از فعاليت برخي كشورها براي ساخت سلاح‌هاي جديد از جمله ليزري تأكيد كرد كه روسيه در اين زمينه نسبت به ديگر كشورها پيشقدم است. وي تصريح كرد كه در توسعه تسليحات ليزري موفقيت‌هاي زيادي را به دست آورده‌ايم و اين موفقيت نه فقط در عرصه تئوري است، بلكه اكنون چنين تسليحاتي را در اختيار داريم كه تا كنون ضرورتي براي رونمايي از آن ديده نشده است.
روبات زيردريايي
به گفته پوتين ، روسيه يك روبات زيردريايي ساخته كه قادر است به طور نامحدود فاصله بين قاره‌ها را طي كرده و به اعماق آب نفوذ كند و با سرعتي بيشتر از پيشرفته‌ترين زيردريايي‌ها مانند اژدر حركت كند. اين زيردريايي را مي‌توان با كلاهك هسته‌اي نيز مجهز كرد و قادر است تأسيسات ساحلي يا گروه‌هاي ناو هواپيمابر را مورد حمله قرار دهد.
موشك كروز نسل جديد
به گفته پوتين موشك كروز با توانايي حمل كلاهك هسته‌اي در سال 2017 مورد آزمايش قرار گرفت. طي اين پرواز، كلاهك هسته‌اي به بالاترين سطح قدرت داده شده رسيده و برد مورد نياز را فراهم مي‌كند.
اهداف مسكو
نمايش تسليحات شگفتي‌ساز روسيه در اين برهه زماني با دو هدف عمده صورت می‌گيرد. نخست با توجه به نزديكي موعد برگزاري انتخابات رياست جمهوري روسيه، پوتين درصدد برآمد تا در قامت يك رهبر ملي‌گرا كه خواهان احياي موقعيت روسيه به عنوان يك قدرت عمده جهاني است ظاهر شده و در عين حال نمايش تسليحاتي همراه با سخنراني سالانه پوتين هشداري جدي به غرب به خصوص امريكا بود كه بر اين گمان است كه داراي برتري نظامي در برابر روسيه است. مقامات ارشد سياسي و نظامي روسيه بر اين باورند كه با توجه به برنامه جديد تسليحاتي روسيه، قادر هستند تا واكنش مناسبي در قبال تهديدات فزاينده غرب به ويژه امريكا نشان دهند. در عين حال نمايش تسليحاتي كه به اصطلاح مي‌تواند «قاعده‌بازي» را تغيير دهند هشداري به غربي‌ها بود تا بيش از اين روسيه را در ابعاد امنيتي و نظامي به چالش نكشند. به رغم اين تمهيدات، پوتين بر لزوم رفتار عاقلانه غرب و اتخاذ رويكرد مبتني بر همكاري و چندجانبه‌گرايي تأكيد كرده است. با اين حال دورنماي مثبتي درباره تغيير رويكرد يكجانبه‌گرايانه و جنگ‌طلبانه امريكا به عنوان سردمدار ناتو به چشم نمي‌خورد.
