برگزاری برنامه‌های فرهنگی- تبلیغی در آستان قدس رضوی قدمتش به 1200 ساله پیش و از زمانی که حضرت رضا(ع) در این مکان دفن شدند، برمیگردد. بهرمندی زائران از برنامه‌های فرهنگی– معارفی حرم مطهر، منحصر به قشر خاصی از زائران نیست بلکه عموم زائرانی که وارد رضوان رضوی میشوند از دریای معارف اسلامی و اهل بیت(ع) که در قالبهای مختلف برای زائران مهیا شده است، بهرمند میشوند.
در منشور ابلاغی مقام معظم رهبری به تولیت آستان قدس رضوی توجه به ظرفیت فرهنگی این آستان مقدس و اثرگذاری در حوزه بین الملل به عنوان یکی از راهبردها مشخص شده است، حجت الاسلام و المسلمین سیدجلال حسینی؛ معاون تبلیغات آستان قدس رضوی مروری بر مهمترین برنامه‌های فرهنگی-تبلیغی این آستان مقدس دارد.
حاج آقای حسینی، یکی از برنامه‌های معاونت تبلیغات آستان قدس رضوی که با استقبال بسیار خوب زائران مواجه شده، برپایی پایگاه های آداب زیارت در حرم مطهر بوده است، این برنامه تا چه اندازه در گسترش فرهنگ زیارت و غنیسازی اوقات فراغت زائران مؤثر بوده است؟
یکی از رویکردهای مهم معاونت تبلیغات آستان قدس رضوی در برنامه‌های حرم مطهر، عمق بخشی به مسائل تبلیغی و فرهنگی است، اگر چه مهمترین شاخصه فعالیت این معاونت برگزاری برنامه‌های ترویجی است اما اگر بنا باشد حرم امام رضا(ع) به یک دانشگاه عظیم معرفتی، فرهنگی و انقلابی تبدیل شود، باید به موضوع آموزش زائران توجه کند.
از ابتدای سال 1395، به منظور آموزش زائران، برنامهها در دو سطح تدوین شد که یک سطح آن مربوط به کارشناسان حرم و دیگری مربوط به عموم زائران میشد.
در بخش زائران تأکید تولیت آستان قدس رضوی بر این بود تا در ورودیهای حرم مطهر رضوی، پایگاههایی تحت عنوان «پایگاه آداب زیارت» راهاندازی شود که در مرحله اول، چهار پایگاه راهاندازی شد، البته تعداد این پایگاههای در ایام مناسبتهای سال بیشتر و کمتر می‌شود ولی پایگاه آداب زیارت شهید هاشمی نژاد در تمام ایام سال میزبان زائران میباشد.
هدف از برپایی این پایگاهها که به عنوان یکی از کار ویژههای معاونت تبلیغات اسلامی در دوسال اخیر بهشمار میرود و مورد استقبال پرشور زائران به ویژه نوجوانان قرار گرفته، آشنایی هر چه بیشتر زائران با مفاهیم عمیق زیارت بوده است.
اجلاسیه اعتاب مقدسه با حضور تولیتها و نمایندگان آستانهای مقدس در داخل و خارج از کشور یکی از برنامه‌های ابتکاری و نوین آستان قدس رضوی در این دوره مدیریتی بوده است، در مورد این نشست بیشتر توضیح دهید.
برنامه‌های فرهنگی حرم مطهر رضوی باید تا شعاع جهان اسلام گسترش یابد از این رو با توجه به منشور ابلاغی مقام معظم رهبری به حجت الاسلام و المسلمین رئیسی، تاثیرگزاری فرهنگی در سطح ملی و بین المللی به عنوان یکی از وظایف مهم این آستان مقدس مشخص شده است از این رو به منظور هم افزایی و همگرایی با اعتاب مقدس داخل و خارج با محوریت حرم مطهر امام رضا(ع) یک ظرفیت عظیم برای تکریم زائران و توسعه و نشر فرهنگ اسلام در سطح جهان برنامهریزی شد.
بنده معتقد هستم که به برکت برگزاری این نشست، آستان قدس رضوی به عنوان قرارگاه دیپلماسی زیارت در جهان اسلام شناخته شده است و اکنون همه اعتاب مقدسه این آستان را به عنوان یک محور و مرکز وحدت و نقش آفرینی که میتواند همه ظرفیتهای مرتبط با موضوع زائر و زیارت را در سطح بینالملل به همپیوند بزند، میشناسند.
بررسی تسهیل زیارت زائران، تکریم زائران، ارائه خدمات متنوع، بررسی نقش آفرینی و راهبردی اعتاب و بقاع متبرکه از دیگر برکات این اجلاسیه بینالمللی بود.
در منشور رهبری به تولیت آستان قدس رضوی تأکید ویژهای بر موضوع محرومیت زدایی و توجه به محرومین زائر و مجاور شده است، این معاونت برای تحقق این منویات رهبری چه گام هایی را برداشته است؟
حکم مقام معظم رهبری به عنوان یک رویکرد مهم و با الویت کاری مورد توجه قرار گرفته است و از همان ابتدا یک بسته برنامه فرهنگی-تبلیغی را برای زائران زیارت اولی تدارک دیدهایم تا طعم زیارت برای آنها به یادگار بماند.
همچنین افزون بر این، در برنامه‌های سخنرانی، حلقهمعرفت و گفتمانهای دینی، تبیین موضوع محرومیتزدایی و کمک به محرومان به عنوان یکی از سرفصلهای اصلی مورد توجه قرار گرفته است.
معاونت تبلیغات سعی کرد تا به کاروانهای زیارتی که از مناطق محروم میآیند خدمات فرهنگی بیشتری ارائه دهد و طبق نیاز آنها برنامه‌های متنوع اجرا نماید، به عنوان مثال در برخی زمانها برای تعدادی از کاروانهای زیارتی برنامه مشاوره گروهی فوق العاده، باحضور کارشناسان ارشد کشوری برگزار میکرد تا زائران افزون بر زیارت از خدمات مشاورهای نیز بهرمند شوند، یا برای جوانانی که از مناطق محروم به زیارت میآمدند دورههای مشاوره پیش از ازدواج به صورت رایگان برگزار میکرد.
این معاونت طبق تاکیدات تولیت عزیز، به برخی زائران محروم کشورهای دیگر چون پاکستان، توجه بیشتری کرد و برنامه‌های فرهنگی متنوعی را برای آنها تدارک دید تا آنها در این کشور احساس غربت نکرده و به راحتی به امر زیارت بپردازند.
حرم رضوی مهمترین پایگاه جهاد و شهادت بوده است و همه مردم شاهدند هر عزیزی که شهید می‌شود، به سرعت عکسهای آن شهید در حرم مطهر امام رضا(ع) در فضای مجازی پخش می‌شود، آیا برنامهای برای بزرگداشت و تجلیل از مقام شامخ شهدا و ترویج گفتمان شهادت و شهادت طلبی در حرم مطهر وجود دارد؟
این معاونت تلاش کرده تا برای نخبگان فعال فرهنگی حوزوی و دانشجویی برنامه هایی را در قالب نشست تخصصی و با حضور اساتید برجسته و مسئولان کشوری برگزار کند تا جوانان عزیزمان با مسائل روز آشنا و بصیرت لازمه را کسب کنند و در خلال این برنامه سعی کردهایم تا روحیه شهادت و جایگاه شهدای عزیزمان را برای جوانان به عنوان یک الگوی ارزشمند معرفی کنیم.
در دوره جدید مدیریت آستان قدس رضوی یکی از برنامه های اصلی و پرمخاطب، برگزاری یادوارههای شهدا بوده است از این رو برای اینکه بتوانیم برنامه‌های بزرگداشت شهدا را منسجم تر و در قالبهای متنوع برگزار کنیم برای اولین بار در سال 1395 گروه خادمان شهدا راهاندازی شد، این گروه با حضور کارشناسان مجرب، برگزاری ویژه برنامه بزرگداشت شهدا، دیدار با خانواده شهدا، و غبارروبی مزار مطهر شهدا را پیگیری میکند.
همچنین برای اولین بار در سال جاری برای نوجوانان، اکران فیلمهایی با موضوع شهادت و حفظ ارزش های انقلاب در دستور کار قرار گرفت که با اسقبال بسیار خوب مخاطبان واقع شد.
حضرت رضا(ع) در بین برادران اهل سنت جایگاه ویژهای را دارند و در طول سال شاهد حضور اهل سنت در حرم مطهر هستیم، آیا این معاونت برای این دسته از زائران امام رئوف برنامههایی را داشته است؟
بارگاه منور حضرت رضا(ع) و مقوله زیارت اختصاص به گروه خاصی از زائران و یا فرقههای اسلامی ندارد، در طول سال بسیاری از برادران اهل سنت از اقصی نقاط کشور و حتی از خارج کشور برای زیارت امام رضا(ع) به این حریم قدسی مشرف می شوند به طوری که در تابستان 1395 و 1396 کاروانهایی از اهل سنت برای زیارت حضرت رضا(ع) به حرم مطهر مشرف شدند.
از آنجا که موضوع زیارت میتواند عامل وحدت آفرین بین شیعیان و اهل سنت باشد سعی شده تا فضای برنامه‌های حرم را برای حضور اهل تسنن و فرقههای دیگر چون زیدیه به حرم مطهر رضوی مهیا کنیم بدین منظور برنامه‌های متعددی در قالب نشستهای هماندیشی، نماز جماعت، محافل قرآنی و... برای زائران اهلسنت به صورت ویژه برگزار شده است.
طبق آمارهای به دست آماده بیش از 60 درصد از زائران را بانوان تشکیل میدهند، آیا برای این تعداد زائر برنامه‌های خاصی تدارک دیده شده است که با توجه به نیازشان برگزار شود؟
موضوع زن و خانواده یکی از موضوعات راهبردی و استراتژیک آستان قدس رضوی و مورد تاکیدات تولیت است، در سال 95 نیز رواقی تحت عنوان حضرت زهرا(س) ویژه بانوان اختصاص داده شد و اکنون بالغ بر یکصد برنامه در قالبهای متفاوت برنامه فرهنگی و مذهبی در خور شأن و نیاز بانوان در این رواق برگزار می‌شود.
در رواق حضرت زهرا(س) برای عموم سنین برنامه فرهنگی ارائه می‌شود، برای این رواق خودِخانمها مجری و طراح برنامهها هستند و سعی داریم این رواق یکی کانون جامع برای ارائه خدمات فرهنگی به بانوان باشد.
البته این معاونت در دیگر رواق ها مثل رواق حضرت معصومه(س) و دارالحجه برای بانوان برنامه فرهنگی و مذهبی دارد که تمام این برنامهها با استقبال زائران مواجه شده است.
به اذعان کارشناسان مسائل اجتماعی و فرهنگی، مشاوره با رویکرد دینی یکی از فعالیتهای بسیار ارزشمند معاونت تبلیغات است، آیه در سال های 95 و 96 این مجموعه از لحاظ ارائه خدمات بیشتر و جذب اساتید پیشرفتی هم داشته است؟
تولیت معززآستان قدس رضوی در همان ماههای ابتدایی فعالیتشان در آستان قدس رضوی از همه فعالیتهای کوچک و بزرگ معاونت تبلیغات بازدید کردند و از جزییات آنها آگاه شدند و گزارشهای مفصل مکتوبی را از ما خواستند.
ایشان وقتی به بازدید واحد مشاوره با رویکرد دینی رفتند، با اساتید آنها به گفتگو نشستند، از همه فعالیت آنها اعم از کیفیت خدمات، چگونگی برخورد با زائران، دقت در عمل مشاوره، ارتقاء اساتید، ساعت فعالیت و غیر سوال کردند و تاکید فراوان به گسترش ارائه این خدمت به زائران را کردند حتی ایشان این مهم را مکتوب نیز ابلاغ نمودند.
در سال 95 و 96 معاونت تبلیغات این فعالیت را گسترش داد، اکنون در هر کجایی پایگاه آداب زیارت برپا می‌شود یک غرفه مشاوره نیز دائرمیباشد، در رواق حضرت زهرا(س) به صورت مستمر برنامه مشاوره فردی و گروهی تشکیل می‌شود حتی در سال 95 این معاونت در مناطق محروم مشاور خانواده میفرستاد و در کاروانهای زیارتی نیز این فعالیت را احیا کرد.
مزیت واحد مشاوره حرم مطهر رضوی با دیگر مراکز سطح شهر و کشور این است که مشاوره در فضای معنوی حرم امام رضا(ع) صورت میگیرد و حال و هوای معنوی زائران باعث آسان شدن حل معضلات می‌شود، از دیگر مزیتهایی این واحد، دینی و کاملا رایگان بودن است.
