پيشوايان اسلام نه تنها از چاپلوسي و ستايش نابهجا بيزار بودند، بلكه مدح آميخته به تملق را نيز عيب اخلاقي ميشمردند. آنان در برابر رفتار و گفتار ذلتباري كه با غرور و شرف انساني مغاير بود، سكوت نميكردند و اگر كسي مرتكب چنين عمل خلافي ميشد، از او انتقاد ميكردند. نقل است مولاي متقيان علي عليه السلام به چاپلوسان فرمود: «از من تعريف و تمجيد نكنيد؛ چون يا دروغ ميگوييد (كه در اين صورت گناه مرتكب شدهايد) يا راست ميگوييد؛ كه من تنها در حد توان و وظيفه ام كار انجام داده ام و نيازي به تعريف و تمجيد ندارم. در منابع روايي ما آنچنان از غلو و مداحي منع شده است كه در روايتي از امير مومنان منقول است كه احص التراب في وجه من مدحك« بر صورت مداح خويش خاك بپاش». اين رفتار اما گاهي در ميان مديران و دولتمردان، كاركردي عكس پيدا كرده است. به گونهاي كه متملقان قدر ميبينند و برصدر نشانده ميشوند.
تملقگويي و چابلوسي مديران ارشد براي تصاحب پستهاي مديريتي در طول سالهاي اخير به يك رسم مألوف و مرسوم تبديل شده و افرادي كه خود را فاقد ويژگيهاي مناسب علمي و تجربي براي احراز مناصب اجرايي – مديريتي ميبينند تلاش ميكنند تا با مدح و منقبت برخي از كارگزاران به نان و نوايي برسند. در جلسه رأي اعتماد به وزراي پيشنهادي دولت دوازدهم جلوههايي از تملقگويي نوين بروز كرد و برخي از منتخبان ملت براي سرمايهگذاري در دوران «پسارأي اعتماد» و بهرهمندي از غنائم يك وزارتخانه، به گونهاي در مورد وزير پيشنهادي صحبت ميكردند كه نعوذبالله انگار درباره يك معصوم صحبت ميكنند. مشهور است در دولت قبل نيز هر كسي كه باب تملق را بهتر فراز ميكرد، ميتوانست جايگاه ويژهتري براي خود دست و پا كند. در دولت سازندگي نيز طيفي از افراد منسوب به يك جريان سياسي با همين شيوه كاري خود را در دل رئيسجمهور جا كرده و به سمت و منصبي رسيده بودند.
امروز هم كه پاي نامزدي در انتخابات 1400 در ميان است برخي از افراد كه سوابق درخور توجهي در زمينه فعاليتهاي پژوهشي و تحقيقاتي يا آيندهپژوهي ندارند، وظيفه خود ميدانند تا از هماكنون تملقگويي را به كمال برسانند تا در صورت پيروزي نامزد دلخواه در انتخابات 1400 همچنان مقام و سمتي در خور توجه داشته باشند؛ در نگاه اين افراد براي طي كردن پلههاي ترقي راه ميانبر نيز وجود دارد كه نيازي به مشقت و سختيهاي تجربه شده توسط ديگران ندارد.
بهكارگيري ادبيات غلوآميزي براي جلب توجه شخصيتهاي برجسته كشور در حالي رونق گرفته و حاوي دستاورد براي متملق است كه در فرهنگ ايراني و اسلامي و ادبيات فارسي چنين رويهاي مذموم و يكي از آفتهاي حكمراني است.