عليرضا سزاوار
وزير نفت در آخرين روزهاي سال 92 در جلسه علني شوراي شهر تهران گفت: «براساس گزارش شركت پالايش و پخش، موادي كه در بنزين پتروشيمي‌ها وجود دارد آلاينده و خارج از استاندارد هستند و قطعاً در تهران ديگر اين نوع بنزين توزيع نخواهد شد.» وعده‌اي كه هرگز عملي نشد و مردم تهران و ديگر شهرها همچنان اين ماده سمي را تنفس مي‌كنند.
بنزن به‌عنوان ماده‌اي شيميايي عمدتاً در توليد فرآورده‌هاي پتروشيمي مانند نايلون و لاستيك كاربرد دارد، اما برخي از كشورها از اين ماده خطرناك به‌صورت گسترده‌اي به عنوان اكتان‌افزا در توليد بنزين استفاده مي‌كنند.
آژانس بين‌المللي تحقيقات سرطان هشت سال پيش اين ماده سمي را در صدر ليست مواد‌شيميايي سرطان‌زا قرار داده‌است، اما در روزهاي اخير مشخص شد اين نهاد بين‌المللي در پژوهش‌هاي خود به تمامي جوانب خطرات ناشي از بنزن توجه نكرده و تذكر سه سال پيش يك محقق را نسبت به نقايص گزارش خود ناديده گرفته است.
اين موضوع نشان مي‌دهد كه خطرات بنزن بسيار بيشتر از آن چيزي است كه تحقيقات نهادهاي بين‌المللي هشدار داده‌اند.
يك مهندس مواد‌شيميايي به نام «ميليون كاپشتين»، طي تذكري در سال ۲۰۱۵ به آژانس بين‌المللي تحقيقات سرطان از نقايصي در گزارش منتشر شده توسط اين نهاد بين‌المللي خبر داد و گفت كه در گزارش ياد شده وسعت خطرات بنزن به‌صورت دقيق و جامع تشريح نشده است.
آقاي كاپشتين هنوز هم اصرار دارد كه اين نهاد بين‌المللي را مجاب به تحقيقات گسترده‌تر بكند؛ چراكه به گفته او خطرات اين ماده بسيار بيشتر از آن چيزي است كه تحقيقات نشان مي‌دهد.
براساس آمارهاي مركز پژوهش‌هاي مجلس هنوز هم از اين ماده در توليد بنزين استفاده مي‌شود، اما سهم آن از كل بنزين حدود يك درصد است كه مطابق با استانداردهاي بين‌المللي است. البته براساس استانداردهاي اروپا و امريكا، غلظت يك‌درصدي «بنزن» در بنزين به‌عنوان بيشترين حد‌مجاز پذيرفته شده است، نه استاندارد.
بررسي‌هاي انجام شده در تهران نشان مي‌دهد كه ميزان بنزن در هواي پايتخت بيش از ۳۰۰ قسمت در ميليارد است و در برخي از نقاط به بيش از هزار قسمت در ميليارد مي‌رسد.
سعيد متصدي، معاون سابق سازمان محيط‌زيست، ارديبهشت ماه سال‌جاري گفته بود كه دولت قبلي از سال ۸۹ اقدام به توليد و توزيع بنزين پتروشيمي كرده بود كه ۵۰ درصد آن را بنزن تشكيل مي‌داد كه منبع اصلي آلودگي هوا بود.
وي پيشتر نيز در سال ۹۴ طي گفت‌وگويي با خبرگزاري مهر گفته بود كه در سال ۸۹ ميزان غلظت بنزن موجود در هواي شهرها ۶۰۰ برابر حد‌مجاز بود كه الان 40برابر كمتر شده است.
شينا انصاري، مديركل پايش سازمان محيط‌زيست هم مي‌گويد كه ميزان بنزن موجود در بنزين توزيعي كشور در بيشترين حالت 54/1 درصد بوده و به‌طور متوسط حدود 95/0 درصد است. يعني در خوشبينانه‌ترين حالت، ميزان بنزن در كشور برابر با بيشترين حد‌مجاز در كشورهاي ديگر است.
صنايع پتروشيمي همچنين از ماده اكتان‌افزاي «ام‌تي‌بي‌اي» در توليد بنزين استفاده مي‌كند كه اين ماده شيميايي نيز با هشدارهاي جدي از طرف مجامع بين‌المللي همراه است. پالايشگاه‌ها هم اكنون روزانه بالاي 4/1 ميليون ليتر به بنزين توليدي كشور از اين ماده اضافه مي‌كند. به عبارتي غلظت اين ماده در بنزين توليد داخل بالاي ۲ درصد است. در‌حالي‌كه «ام‌تي‌بي‌اي» ماده‌اي سمي و به شدت سرطان‌زا است و استفاده حتي يك درصدي از آن در دنيا براي توليد بنزين ممنوع است.
