به آب‌هاي تجديدپذير رحم كنيم

عليرضا سزاوار

براساس استانداردهاي جهاني، الگوي مصرف آب آشاميدني براي يك نفر در سال يك متر مكعب و براي ديگر مصارف به ازاي هر نفر 100 متر مكعب است. در حالي كه در ايران اين رقم به دليل استفاده نادرست از آب آشاميدني براي شست‌وشوي اتومبيل، استحمام، آبياري باغچه‌ها، لباسشويي و ظرفشويي بيش از دو برابر استاندارد جهاني است. 

ميانگين آب مصرفي سرانه جهان حدود 580 مترمكعب براي هر نفر در سال است كه اين رقم در ايران حدود هزار و 300 مترمكعب است؛ اين امر بيانگر اتلاف منابع آب و اسراف بيش از حد منابع حياتي است. 

طبق گزارشات وزارت نيرو هم ميزان هدر‌رفت آب در ايران 28 تا 30 درصد است؛ در حالي كه اين مقدار اتلاف در دنيا 9 درصد گزارش شده كه از عوامل اصلي آن برداشت‌هاي غيرمجاز و فرسودگي تأسيسات آب است. 

در همين زمينه عضو هيئت علمي دانشگاه اميركبير، آب و محيط‌زيست را دو چالش مهم در توسعه كشور برشمرد و گفت: آب بستري براي بقاي ايران و منبع توسعه كشور است. 

دكتر رضا مكنون با بيان اينكه برنامه ششم توسعه سومين برنامه پنج ساله‌اي است كه قرار است ما را به افق 1404 برساند، نسبت به عقب بودن كشور در اجراي اين برنامه‌ها هشدار داد و تأكيد كرد: آب و محيط‌زيست به عنوان دو محور كليدي برنامه توسعه ششم ذكر شده است.

وي ميزان برداشت آب از منابع آب‌هاي تجديدپذير را نيازمند الگو دانست و گفت: مهم است بدانيم به چه ميزان مجاز به استفاده از اين آب‌ها به منظور مصارف صنعتي، كشاورزي و آب شرب هستيم. 

عضو هيئت علمي دانشگاه با بيان اينكه ميزان برداشت از آب‌هاي تجديدپذير در طيفي بين 10 درصد (وضعيت مطلوب برداشت) تا بيش از 60 درصد (وضعيت فاجعه) قرار دارد، وضعيت ايران يعني برداشت 83درصدي از منابع آب‌هاي تجديدپذير را چيزي فراتر از فاجعه توصيف كرد و افزود: در سال 94 در وزارت نيرو تصويب شد كه اين ميزان به 60 درصد كاهش يابد.

مكنون حجم آب‌هاي تجديدپذير را 7/88 ميليارد متر مكعب اعلام و تصريح كرد: اين در حالي است كه طي 15سال گذشته حجم اين آب‌ها از 115ميليارد متر‌مكعب به عدد فوق تقليل پيدا كرده؛ به‌عبارتي برنامه كاهش برداشت آب‌هاي تجديدپذير از 83 درصد به 60‌درصد بر اساس حجم پيشين اين آب‌ها (115‌ميليارد متر مكعب) محاسبه شده است. 

وي با تأكيد بر اينكه اين موضوع بايد مورد سؤال و محاسبه مجدد قرار گيرد، از ابلاغ برنامه كاهش برداشت از آب‌هاي تجديدپذير به سازمان‌هاي مختلف از جمله وزارت نيرو و جهاد‌كشاورزي خبر داد و گفت: در اين برنامه سهم هر سازمان از اين آب‌ها تعيين شده است. 

عضو هيئت علمي دانشگاه اميركبير با اشاره به اينكه سرانه مصرف آب شرب در هر روز پنج ليتر است، سرمايه‌گذاري بر مصرف آب در شهرها را مهم دانست و گفت: اين ميزان مصرف كه معادل با 150ميليون متر مكعب در سال است، مي‌تواند به صورت بسته‌بندي عرضه شده كه در اين صورت يك پدافند ملي نيز به حساب مي‌آيد؛ بنابراين مصرف آب شرب و پخت و پز بايد از ساير مصارف جدا شود كه اين موضوع در بسياري از كشورها موفقيت‌آميز بوده است. 

ايران رتبه نخست را در صادرات هندوانه دارد كه موجب خروج آب از كشور مي‌شود، در‌حالي‌كه ژاپن تنها از 21‌درصد آب‌هاي تجديدپذير خود استفاده مي‌كند و باقي آن را به طبيعت بر‌مي‌گرداند. 

در واقع شيرين كردن آب‌هاي شور، بازيافت فاضلاب‌ها و مصرف بهينه در صنعت و كشاورزي به جاي بهره‌برداري بي‌رويه از آب‌هاي تجديدپذير بايد مورد‌توجه قرار گيرد.