مهدی پورصفا
نظام جمهوري اسلامي ايران هميشه با تهديدهاي خارجي از سوي ساير كشورها روبهرو بوده است. شايد اوج اين تهديدها مربوط به دوران جرج بوش باشد كه صدها هزار نظامي امريكايي در كنار مرزهاي ايران مستقر شده بودند و هر آن امكان يك حمله نظامي به مرزهاي ايران وجود داشت. از آن زمان تاكنون تحولات فراواني روي داده است و ايران توانسته به موفقيتهاي فراواني در عرصه توانمندیهای دفاعی دست پيدا كند. شايد نقطه عطف اين ماجرا را بتوان در نقش ايران عليه گروه تروريستي داعش ديد كه امروز همه دنيا آن را غير قابل چشمپوشي ميدانند.
با مجاهدت مدافعان حرم، ايران براي نخستين بار در تاريخ معاصر خود با مداخله سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در عراق و سوريه، از ميدان نبردي نظامي در آن سوي مرزهايش، پيروز بيرون آمده است. امسال حسن روحاني رئيسجمهور كشورمان پايان ماجراي «سازمان خلافت اسلامي» را اعلام داشت، در همان حال سردار قاسم سليماني، فرمانده نيروي قدس به تجليل از اين «پيروزي سرنوشتساز» پرداخت و در نامهاي به مقام معظم رهبري از بين رفتن شجره ملعونه اين گروه تروريستي را به صورت رسمي اعلام كرد.
بلوفها دوباره شروع ميشود
با اين حال دولت جديد امريكا از اين وقايع هيچ درسي نگرفته و بار ديگر به تهديد نظامي عليه ايران ميپردازد، بدون اينكه به ماجراهاي قبلي و توانمندي ايران نگاه كند. روز 11 دسامبر ٢٠١٧ نيز سفير ايالات متحده در سازمان ملل، خانم نيكي هيلي در مقابل قطعاتي كه گويا از يك موشك بر جاي مانده و ادعا میکرد ساخت ایران است، در صحن همان جلسه ايستاد و با حالتي بسيار نمايشي ادعا كرد: « اين قطعهاي از موشكي است كه از يمن به سمت فرودگاه عربستان سعودي، «يكي از كشورهاي گروه بيست» شليك شد. اين موشك ميتوانست صدها بيگناه را قرباني كند... تنها يك لحظه تصور كنيد چنين موشكي به فرودگاه واشنگتن يا نيويورك يا پاريس، لندن و برلين اصابت ميكرد». البته بايد سؤال كرد آيا برد موشك اجازه ميدهد به اين نقاط برسد؟! باري يكبار ديگر در نظر دارند با ايجاد ترس جنگ را توجيه كنند. دولت امريكا 14 سال پس از حمله نظامي به عراق كه اين كشور را در هم شكست، اين بار ايران را هدف حمله قرار داده است. اگر جايي براي مزاح وجود داشت، تخيل تا اين اندازه محدود و تكراري دولت امريكا خندهدار به نظر ميرسيد.
امروز برخلاف دوران بوش کشورمان ديگر در مقابله با امريكا دست و پا بسته نيست و دلايل فراواني وجود دارد كه امروز ايران ميتواند با قاطعيت با هرگونه تهديد نظامي برخورد كند؛ تهديداتي كه ديگر هيچ كس آن را جدي نميگيرد. جدا از دلايلي كه همواره به عنوان يك مانع اساسي عليه ايران نقشآفرين بودهاند، متغيرهاي جديدي قدرت ايران را به شدت بالا برده است.
دفاع نامتقارن؛ پاسخ اصلي ايران به امريكا
در حقيقت امريكا و غرب تصور ميكنند ايران در مقابل اقدامات خصمانه امريكا چشم بسته است. ترامپ تمام تهديدات خود را بر اين پايه بنا كرده است كه در عمل ايران نميتواند به طور مؤثر مقابلهبهمثل كند. ظاهراً همين باور است كه باعث ميشود بعضي محافلي كه جنگ اعلام نشده عليه ايران را رهبري ميكنند به اعمالي نظير ترور دانشمندان ايراني يا اشاعه ويروس اينترنتي استاكس نت براي خرابكاري در روند غنيسازي دست بزنند.
ايالات متحده نيز تأييد كرده هواپيماهاي بدون سرنشين را به آسمان ايران فرستاده است كه لااقل دو فروند از آنها سرنگون شده و يك فروند نيز تقريباً سالم به دست ايران افتاده است.
بيشك ميتوان به كمكهای خارجي براي تقويت و تحريك جريانهاي جدایيطلب در بلوچستان، خوزستان، كردستان و آذربايجان ايران نيز اشاره كرد و احتمالاً رژیم صهیونیستی به نام سازمان سيا، عواملي را در بلوچستان جذب كرده است. همه اينها در اسرائيل، ايالات متحده و برخي پايتختهاي اروپايي با حسن ظن و نوعي رضايت خاطر ديده ميشوند.
سياست غرب همانگونه كه گفته شد براساس فرضي ناگفته برآن است كه گويا ايران توان پاسخگویي جدي به تحريمهاي مالي و تهديدها عليه امنيتش را ندارد.
هيچكدام از كشورهایي كه اين فشارها را به ايران وارد ميكنند هرگز چنين اعمالي را در مورد خودشان تحمل نميكردند، پس چه راهي براي ايران باقي ميماند؟
ايران حتي براي نزديكترين همسايههايش نيز تهديد نظامي بزرگي نيست، بودجه نظامي ايران نه فقط بخش بسيار كوچكي از بودجه نظامي ايالات متحده و ناتو، بلكه حتي كمتر از هزينههاي مركب نظامي شوراي همكاري خليج فارس، شش همسايه عربش است. کشورمان توسط نيروهاي ايالات متحده و ناتو، به واسطه زنجيرهاي از پايگاهها و نيروهاي دريايي محاصره شده و عميقاً از مقابلههاي نظامي مستقيم پرهيز كرده است.
در عوض ايران به طور سنگين در يك ساختار قدرتمند اما نسبتاً ارزان دفاعي سرمايهگذاري كرده كه هر اشغالگر بالقوهاي را با هزينههاي بسيار هنگفت رودررو ميكند. ايران همچنين سالهاي بسياري را صرف تكامل فنون جنگ نامتقارن، مانند جنگهاي چريكي درخشكي و به كارگيري قايقهاي تندرو در دريا كرده كه موجب سردرگمي و شايد غلبه بر كشتيهاي بسيار بزرگتر ميشوند. ايران توليد انواعي از موشكهاي كروز را توسعه بخشيده كه به طور نسبي سلاح هايي ساده هستند اما هنگامي كه به صورت انبوه عليه يك هدف بزرگ استفاده شوند ميتوانند بسيار مؤثر باشند.
رقابت در فضاي مجازي
جنگ مجازي حوزه ديگري از تخصص ايران است. برخلاف دستگاههاي بزرگ نظامي، اينترنت به طور نسبي يك زمين بازي هموار است و ايران پيش از اين مهارت خود را در اين محيط نشان داده است. در قلع و قمع و سركوب مردم خود در اعتراض به انتخابات سال ٢٠٠٩، ايران قابليت خود را دركنترل فضاي مجازي نشان داد.
ايران داراي شمار بالايي از مهندسان جوان و خبره فناوري اطلاعات است كه آنها را در يك ارتش سايبري نيمه مخفي جاي داده است. اين نيرو قابليتهای فراواني را در اختيار دارد. اين امر نيز ميتواند به آساني تبديل به سلاحي براي پاسخ دادن به دشمنان ايران شود. بارها و بارها سيستمهاي بانكي رژيم صهيونيستي توسط شخصي كه ادعا ميشد يك عرب است، مورد هدف قرار گرفت و صدها هزار كاربري شناسايي در شبكههاي اينترنتي منتشر شد، سپس حملههاي سايبري عليه بازار سهام اسرائيل و خطوط هواپيمايي ال عال انجام شد. آيا اوكس عمر (هكر) به راستي يك شهروند عرب بود؟ آيا هر كسي ميتواند همين كار را بكند؟ آيا شما هرگز ميتوانيد مطمئن باشيد كه چه كسي در اينترنت به شما حمله ميكند و چرا؟
كارشناسان امنيت اينترنت ميدانند به نحوي همه سيستمها از سد گرفته تا كارخانهها، از ضايعات دستگاههاي مصرفي تا سيمهاي برق وابسته به كنترل رايانهاي هستند و اين كنترلها غالباً خيلي كم از اينترنت جدا ميباشند. همچنين برنامههاي موذي و مضر ميتوانند از بيرون وارد شوند، مانند ويروس استاكس نت كه عليه ايران به كار گرفته شد. افزون بر اين مانند استاكس نت، غالباً گفتن اينكه چه كسي حمله را انجام داده غيرممكن است. ويژگي اينترنت فقط آن نيست كه براي هر مخالف مصمم و زيرك قابل دسترسي است بلكه اين خاصيت را نيز دارد كه ردپاي كمرنگي برجاي ميگذارد.
ايران قابليتهاي فضاي مجازي خود را به خوبي توسعه داده است و امروز توانسته به خوبي و با قدرت تمام با هر گونه فشاري از خارج به خصوص حملات سايبري مقابله كند و اين نكتهاي است كه هيچ كس نميتواند از آن چشمپوشی کند.
امريكا همچنان به دنبال مقابله نرم با ايران است
همين دو نكته كافي است كه غرب در هر گونه اقدام عملي عليه ايران ترديد به خرج دهد، از اين رو طبيعي است كه باز هم اين نكته را مدنظر قرار دهیم كه امريكا طي سالهاي آينده همچنان نفوذ را مدنظر قرار دهد.
هزينه هر اقدام نظامي عليه ايران بسيار بالاتر از آن است كه امريكا بتواند آن را تحمل كند و در چنين شرايطي اين مسئله حتمي است كه شاهد افزايش عمليات تخريبي نرم در سالهاي آينده عليه ايران باشيم؛ رويهاي كه در طول رياست جمهوري باراك اوباما نيز به عنوان يك سياست اساسي پيگيري شد.