مهدي خرامان
زماني كه فيلمِ «ترامبو» به كارگرداني «جي روچ» به نمايش درآمد، بسياري از نقدها درباره دورانِ «مك كارتيسم» امريكا نوشته شد، زيرا فضاي كلي اثر درباره سياستهاي آن دوران امريكا بود. چهارشنبه فيلم «خوك» آخرين اثر ماني حقيقي در «جشنواره برلين» به نمايش درآمد، در نشست خبري آن، خبرنگارِ آلماني روزنامه «تاتس» سؤالي با چنين مضموني از حقيقي ميپرسد: «آيا بهعنوان كارگردانِ ايراني سؤالاتِ سياسي آزاردهنده است؟» و او در جواب ميگويد: «خيلي آزاردهنده است. شما آزاديد كه سؤالات سياسي بپرسيد كسي نميگويد اين كار را نكنيد، اما نكته اصلي اين است كه ما خوب يا بد اثري هنري خلق كردهايم و دوست داريم درباره آن صحبت كنيم. » اما بايد پرسيد آيا خبرنگاران سؤالي خارج از فضاي تصوير شده در فيلم پرسيدهاند؟ واكنشِ منتقدان و خبرنگاران برجسته جهان [بر اساس نقدهاي منتشرشده]تنها بر اساسِ منطقِ روايي فيلم و محتواي اثر است؛ محتوايي كه اتفاقاً هيئت داورانِ جشنواره فجر هم امسال بر آن تأكيد داشتهاند؛ نقدهايي مانند «اسكرين ديلي» كه مينويسد: « به نظر ميرسد ماني حقيقي در قالب يك كمدي سياه يك فيلم سياسي ديگر ساخته است. فيلم جديد او درباره كارگرداني به اسم حسن كسمايي است كه مدتي است در ليست سياه دولت قرار دارد. او نميتواند فيلم بسازد پس از اين رو پريشان است. در سينماي ايران جعفر پناهي از فيلمسازاني است كه ديگر مجوز كارگرداني ندارد» يا «آنيا سيليگر» كه ميگويد: «شما نميتوانيد اين فيلم را تماشا كنيد مگر آنكه در نگاه ثانويه به كشور و شرايطي بينديشيد كه فيلم در آن ساخته شده است.»
در هر حال خبرنگاران رسانههاي جهاني بيدليل و بدون هيچ منطق رسانهاي سؤالات سياسي در نشست خبري يك فيلم سينمايي نميپرسند، البته مطمئناً زماني اين مسئله بيشتر جلوه ميكند كه دقيقاً برعكس صحبتهاي كارگردان فيلم، بازيگرِ اثر، ليلا حاتمي نه تنها به جلوههاي هنري بازيگري خود نميپردازد بلكه در اقدامي عجيب از آشوبگران حمايت ميكند تا خوراك سياسي خوبي را به رسانههاي غربي دهد! البته شايد در نگاه اول ماني حقيقي درباره چرايي سؤالات سياسي آزرده شود، اما او در لفافه به بسياري از اتهامها مهر تأييد ميزند؛ اتهامهايي از قبيل: سانسور سختگيرانه، تأثير جدي سياست در سينما، زندگي و كنار آمدن با فضاي سخت فضاي حاكم و در نهايت قرباني بودن در چنين شرايطي، در هر حال ماني حقيقي نبايد از سؤالات سياسي خبرنگاران آزار ببيند، زيرا خودش يك اثر سياسي[براساس نقد هامنتشر شده] و بازيگرش يك بيانيه راديكاليسم سياسي در ديد رسانهها قرار ميدهد، بايد هم انتظار سؤالات سياسي را داشته باشد.