دقيقاً يك ماه به پايان سال مانده است و هر روز بر ميزان ترافيك معابر پر رفت و آمد شهري افزوده مي‌شود. ترافيك صبحگاهي و شامگاهي عملاً شهر تهران را قفل كرده است. تشديد ترافيك و زمان‌كشي از يك‌سو و آلودگي و آلايندگي ازسوي ديگر بر شهروندان بي‌تأثير نيست. متأسفانه كلاف ترافيك هر روز بيشتر درهم تنيده مي‌شود و شهرداري و پليس و ساير بخش‌هاي متولي فقط شاهد اين معضل هستند. گويا در اين روزهاي پاياني سال كه صحبت از عيدي دادن و عيدي گرفتن است ترافيك پايان سال هم عيدي‌اي است كه شهروندان از مسئولان آمدوشد شهري بايد دريافت كنند.
تشديد بار ترافيكي در روزهاي پاياني سال
با وجود اينكه سال گذشته ترافيك آخر سال شهروندان را آزار داد اما امسال هنوز از برنامه‌هاي مسئولان براي كنترل ترافيك خبري نيست. ترافيك شهر تهران غير قابل تحمل شده است. ساعت‌ها وقت و در كنار آن سوخت هدر مي‌شود تا شهروندان يك مسير 15 دقيقه‌اي را طي كنند.
بر اين اساس شهروندان كه از ترافيك روزهاي آخر سال نگران هستند زمان شروع سفر درون‌شهري خود را زودتر آغاز مي‌كنند تا در ترافيك گير نكنند. افزايش حجم جابه‌جايي مسافر و كالا در شهر بخصوص در معابر مركز و پرتردد سبب شده است تا بار ترافيك فشرده و تشديد شود.
خبري از گسترش ناوگان حمل و نقل عمومي نيست و وضعيت مترو و اتوبوس همان است كه سال گذشته بود. هيچ تغييري در حمل و نقل عمومي ايجاد نشده و با اين شرايط بايد در انتظار ترافيكي شديد در تهران باشيم.
اما حالا برخي موضوع اجراي طرح سراسري زوج يا فرد در هفته آخر اسفند را مطرح مي‌كنند. موضوعي كه با مخالفت پليس همراه شده است. سردار حسين رحيمي در واكنش به اظهارات برخي‌ها در خصوص اجراي طرح زوج و فرد در سراسر شهر تهران از درب منازل در هفته‌هاي منتهي به پايان سال براي حل مشكل ترافيك شب عيد و نظر پليس درباره اين طرح اظهار كرد: ما به هيچ وجه با اجراي چنين طرحي موافق نيستيم و معتقديم نبايد براي مردمي كه قصد خريد شب عيد را دارند مانع ايجاد كنيم.
رئيس پليس تهران بزرگ افزود: به هر حال با توجه به اوج‌گيري خريدهاي شب عيد، تردد در مناطقي از شهر افزايش خواهد يافت و شاهد بالارفتن سفرهاي درون‌شهري هستيم ولي براي حل مشكل ترافيك ناشي از افزايش سفرهاي درون‌شهري، نبايد براي مردم مانع ايجاد كرد.
وي خاطرنشان كرد: اينكه بخواهيم براي يك ماه يا چند هفته طرح سراسري زوج و فرد را در تمام نقاط تهران اجرا كنيم به هيچ وجه صحيح نيست و نمي‌توانيم اجراي اين طرح را به غير از روزهايي كه با افزايش آلودگي هوا مواجه هستيم، تسري دهيم.
رحيمي در خصوص ترافيك شب عيد در معابر پايتخت نيز گفت: ما از مردم مي‌خواهيم در اين ايام بيش از پيش همكاري كنند و حتي‌المقدور در روزهاي پاياني سال كمتر از خودروهاي شخصي به خصوص در ساعات بعد از ظهر كه بيشترين ترافيك را شاهديم هستيم، استفاده كنند.
ترافيك تهران بحراني شده است
در اين زمينه تيتر شهر در بخشي از گزارش ترافيكي خود آورده است: با وجود آنكه در سال‌هاي اخير تلاش‌هاي زيادي در تهران براي كاهش مشكلات حمل و نقل شده است مانند اصلاح هندسي معابر، ساخت اتوبان، تعريض خيابان‌ها، احداث پل‌ها و تونل‌ها اما همچنان مشكل ترافيك تهران حل نشده بلكه بحراني نيز شده است. بايد قبول كنيم كه وضعيت ترافيك تهران عادي نيست و انتظار طولاني مردم پشت صف‌هاي طولاني خودروها تأثير منفي بر شهروندان تهراني گذاشته است. آلودگي هوا، افزايش بيماري و... برخي از عوارض ترافيك است.
در اين ارتباط معاون حمل‌ونقل شهرداري تهران راه حل خروج از اين بحران را راه علمي دانست. وي گفت: امروزه مسئله تردد و ترافيك در كلانشهرها به عنوان يك پديده سياسي- اجتماعي نقش بسيار حساس و مهمي را در كيفيت و ساختار اقتصادي- اجتماعي جامعه ايفا مي‌كند. از اين رو مي‌طلبد تا با كار علمي و پژوهش‌محور در حل اين بحران قدم‌هاي اساسي برداشته شود.
محسن پورسيدآقايي تأكيد كرد: اين مهم ميسر نمي‌شود مگر اينكه بستر مناسب براي ايجاد فضاي گفتمان علمي فراهم شود تا با آگاهي‌بخشي بتوان مطالبات در اين حوزه را از دستگاه‌هاي اجرايي و مرتبط پيگير شد.
معاون حمل‌ونقل و ترافيك شهرداري تهران افزود: شهرداري در حوزه معاونت حمل‌ونقل و ترافيك با توجه به الگوي جامع مديريت استراتژيك، با در نظر گرفتن مأموريت خود كه ساماندهي وضعيت حمل‌ونقل و ترافيك كلانشهر تهران است و بررسي عوامل داخلي و خارجي تأثيرگذار، به تعيين هدف‌هاي بلندمدت و پس از آن تدوين، ارزيابي و انتخاب استراتژي‌هاي مناسب جهت نيل به اهداف مي‌پردازد. از اين رو كنفرانس بين‌المللي مهندسي حمل‌ونقل و ترافيك كه طي ١٧ دوره با حمايت اساتيد دانشگاه‌ها و مؤسسات معتبر علمي داخلي و خارجي برگزار شده، بستر مناسبي براي فعالان در اين عرصه به‌منظور تبادل اطلاعات و ارتقاي سطح علمي ايشان فراهم آورده است.
وي در خاتمه ابراز اميدواري كرد با به اجرا درآمدن يافته‌هاي علمي مطروحه در اين كنفرانس بتوانيم شهري انسان‌محور و مناسب براي زندگي و آسايش داشته باشيم.
توسعه حمل و نقل عمومي شايد وقتي ديگر
به‌رغم آنكه بررسي عملكرد دور قبلي مديريت شهري تهران توسعه زيرساخت‌هاي عمراني شهر پررنگ‌تر بوده است اما واقعيت اين است كه در كنار توسعه شهر بر اساس اولين طرح جامع شهر تهران شهردار سابق پايتخت توسعه حمل و نقل عمومي را به عنوان يك برنامه اولويت‌دار در برنامه‌ريزي‌هاي خود به آن توجه داشته است.
اينكه اين نگاه مهم در طول سال‌هاي اخير به چه صورت فرصت اجرايي شدن پيدا كرده و چه مشكلاتي دارد، به جاي خود جاي نقد و بررسي دارد اما آنچه در اين ميان مهم و توجه به آن ضروري به نظر مي‌رسد، اين است كه توسعه حمل و نقل عمومي با محوريت مترو بايد بخش قابل توجهي از برنامه‌ريزي‌هاي مديريت شهري فعلي شهر تهران را شامل شود.
بنا بر گزارش‌هاي جهاني در رويكرد توسعه مبتني بر توسعه حمل و نقل عمومي بايد شهرها به جاي خودرو‌محور بودن، انسان‌محور باشند. اتفاقي كه به رغم تلاش شهردار سابق تهران نتوانست در تهران اجرايي شود. البته عدم اجراي اين رويكرد را در تناقض برنامه‌ريزي‌هاي مديريت شهري با رويكرد دولت در توليد خودرو و در اين اواخر نيز توسعه شركت‌هاي مسافربر اينترنتي جست‌وجو كرد كه سبك زندگي تهراني‌ها را به جاي استفاده از حمل و نقل عمومي به سمت خودرومحوري سوق داد و همچنان دولت نيز به جا انداختن اين رويكرد اصرار دارد.
كاهش فاصله شهروندان به شبكه حمل و نقل عمومي يكي از موضوعات مهم توسعه شهر بر مبناي حمل و نقل عمومي است. استانداردهاي جهاني نشان مي‌دهد كه فاصله يك شهروند از خانه به شبكه حمل و نقل عمومي نبايد بيشتر از 500 متر باشد. هر چند محمدباقر قاليباف در نظر داشت حتي اين فاصله را از اندازه جهاني آن كمتر كرده و به 300 متر برساند اما در برخي نقاط حتي اين فاصله نيز رعايت نشد و مردم در دسترسی به حمل و نقل عمومي با مشكلات زيادي روبه‌رو بودند؛ نمونه بارز آن را مي‌توان منطقه 22 دانست كه دسترسي به شبكه حمل و نقل عمومي براي شهروندان ساكن در اين محدوده كار بسيار سخت و دشواري است.
تمام اين مشكلات نشان مي‌دهد كه هنوز زيرساخت‌هاي مورد نياز براي توسعه شهر مبتني بر حمل و نقل عمومي مهيا نيست و نياز دارد كه از نظر كمي و كيفي شبكه حمل و نقل عمومي و ناوگان مورد نياز آن مورد بررسي مجدد قرار گيرد.
چه كسي وظايفش را انجام نمي‌دهد؟
به هر حال كلاف درهم تنيده ترافيك پايتخت را كسي نمي‌تواند منكر شود بر اين اساس بايد ديد چه كسي وظيفه‌اش را انجام نمي‌دهد؟
در موضوع ترافيك همچون آلودگي هوا، همه متهمان خود در جايگاه شاكي هم قرار دارند؛ از شهروندان گرفته تا شهرداري و پليس كه به خوبي به وظايف خود در كنترل و ساماندهي ترافيك عمل نمي‌كنند. در حقيقت به رغم تلاش‌هاي بخش‌هاي متولي بايد گفت ترافيك پايتخت متولي مشخصي ندارد كه همه در ترافيك گير مي‌كنند.
