محمدصادق عابديني
معاون برونمرزي صداوسيما ميگويد براي مقابله با تحريم امريكا عليه شبكههاي برونمرزي، اين شبكهها فعاليت خود را در فضای مجازي گسترش ميدهند؛ راهكاري كه مدتي پيش از سوي «جوان» مطرح شده بود.
نزديك به 50 روز بعد از مصاحبه «جوان» با معاون اسبق برونمرزي سازمان صداوسيما، درباره احتمال تحريم شبكههاي برونمرزي صداوسيما از سوي امريكا، پيمان جبلي معاون فعلي برونمرزي سازمان در مصاحبهاي بر اين خبر صحه گذاشت.
ديگر بحث سر اختيار نيست، رفتن به سوي فضاي مجازي از يك انتخاب به يك ضرورت تبديل شده است؛ ضرورتي كه مسبب آن يك دولت متخاصم خارجي است.
ترامپ به دنبال تحریم صدا وسیما
دولت ترامپ در تلاش براي گسترش دامنه فشارها عليه كشورمان، صداوسيما را تحريم میكند. گفته ميشود اين تحريمها باعث حذف همه یا بخشي از شبكههاي ايراني از ماهوارههاست. تحريم شبكههاي برونمرزي صداوسيما موضوع تازهاي نيست، پيش از اين محدوديتها نيز تحريمهايي عليه بعضي از شبكههاي ايراني فعال در حوزه بينالملل اعمال شده بود. به طور مشخص دولت سعودي بعد از مداخله نظامي و سركوب انقلاب مردم بحرين و همچنين حمله به كشور يمن، سياست تحريم را در برابر رسانههاي جبهه مقاومت در پيش گرفت. قطع فركانسهاي شبكه «العالم» ايران روي ماهوارههاي عربي و حتي ايجاد شبكهاي مشابه «العالم» كه اخبار دروغ منتشر ميكرد، از جمله اين اقدامات بود. در موج جديدي كه شبكههاي برونمرزي صداوسيما را تهديد ميكند، اين بار نه دولتهاي عربي مخالف جبهه مقاومت بلكه دولت امريكا براي جلوگيري از فعاليت شبكههاي برونمرزي صداوسيما در حال تلاش است؛ موضوعي كه واكنش رسانه ملي را در پي داشته است.
علت تحریم صداوسیما از زبان معاون اسبق سازمان
نزديك به دو ما پيش وقتي اولين زمزمههاي تحريم صداوسيما منتشر شد، «جوان» در مصاحبهاي با دكتر حسن اخگري، معاون اسبق برونمرزي صداوسيما اين خبر را تحليل كرد. اخگري درباره علت تحريم شبكههاي برونمرزي صداوسيما به «جوان» گفت: صداوسيما چه در بعد داخلي و چه بعد برونمرزي به دليل پيگيري گفتمان انقلاب اسلامي از ويژگيهايي برخوردار است كه آن را به رسانهاي خاص تبديل كرده است، بهخصوص در بعد بينالملل مواضع و رويكردي كه صداوسيما دنبال ميكند به مذاق امپراتوري رسانهاي غرب خوش نيامده است؛ اتفاقاتي مانند قضيه فلسطين، نقش دولت استعماري امريكا در كل منطقه و حمايتهايش از گروههاي تكفيري و دولتهاي مرتجع عربي مثل عربستان يا سكوتي كه غرب در مقابل اتفاقات بحرين و يمن داشته، در حالي كه هميشه داعيهدار حقوق بشر بوده است! جمهوري اسلامي نقش اساسي در بيداري اسلامي دارد كه از زمان پيروزي انقلاب اسلامي ايران بعد بينالمللي پيدا كرده و براي مخاطبانش در سراسر جهان داراي جذابيت است براي همين نظام سلطه تلاش ميكند از كوچكترين اتفاقاتي كه در ايران رخ ميدهد به نفع خودش بهرهبرداري كند؛ چيزي كه در روزهاي اخير شاهد آن بوديم و اخبار نادرست زيادي برخلاف ادعاهاي رسانهاي غرب مبني بر حرفهاي بودن و صداقت داشتن منتشر شد. اين كارشناس و مدير سابق رسانه ملي همچنين درباره راههاي مقابله با اين تحريم ها، تأكيد كرد: يكي از ابزارهايي كه در دست صداوسيماست، استفاده از فضاي وب و اينترنت است. اطلاعرساني بر بستر اينترنت بسيار گسترده بوده و نميشود با شيوههاي فعلي تحريمها، آن را محدود كرد، بهخصوص اينكه هر وقت شبكههاي ايراني تحريم شدند، استقبال و استفاده از وبسايتهاي آنها بيشتر شده است، مثل سايتهاي «پرستيوي» و «العالم» كه استقبال از آنها زياد شد. در يكي از اسناد منتشر شده در ويكي ليكس آمده است كه دولت عربستان مستقيماً دستور داده تا پخش شبكه «العالم» از ماهوارههاي عربي حذف شود. اين كار شايد براي فضاي ماهواره جواب دهد، اما در فعاليت بر بستر وب مشاهده كرديم كه مخاطبان شبكه خودشان پيامهاي آن را نشر دادند و به اشتراك گذاشتند. علاقهمندان به يك رسانه با اين كار نميگذارند صداي آن خاموش شود.
توصیه برای تمرکز روی فضای مجازی
اخگري به مديران فعلي معاونت برونمرزی توصيه كرد روي فضاي مجازي تمركز كنند و گفت: صداوسيما بايد روي محتواهاي كوتاه قابلنشر در رسانههاي موبايلي كار كند؛ محتوايي كه مخاطبانش خودشان آن را براي هم «شيرينگ» كنند. رسانه ملي بايد روي توليد محتواي «اينتراكتيو» تمركز كند و فضاي تعامل با مخاطب را گسترش دهد. در گذشته بعد از آنكه محتوا پخش ميشد، كار كارمند تمام ميشد و به خانهاش ميرفت، اما در فضاي تعاملي قبل و بعد از پخش است كه كار داريم. تازه كار كارمند رسانه با پخش محتوا وسيعتر ميشود، بايد ارتباط با مخاطب را مديريت كند. معاون سابق برونمرزي تأكيد كرد: تحريمها يك هشدار است؛ هشداري براي توليدكنندگان محتوا در صداوسيما كه روي فضاي مجازي بيشتر كار كنند.
العالم با 7میلیون فالوور
حال با مشخص شدن جدي بودن تحريمها عليه شبكههاي برونمرزي صداوسيما، معاون برونمرزي در گفت و گو با «ايسنا» مواضع مشابهي را اتخاذ كرده است. پيمان جبلي ميگويد: «فعاليت شبكههاي برونمرزي ما به ويژه شبكههاي بينالمللي خبري مانند هيسپانتيوي، پرستيوي و العالم در شبكههاي اجتماعي و فضاي مجازي قابل قبول است اما كافي نيست، براي مثال شبكه العالم بيش از 7ميليون فالوور در فيسبوك دارد يا شبكه هيسپانتيوي بيش از 400هزار فالوور در يوتيوب دارد، البته اين تعداد پايدار نيستند، يعني ممكن است ما را دچار مشكل و چالش كنند.» جبلي گفت:« تلاش ميكنيم همكاران ما آشنايي و آگاهي كاملي از قوانين و قواعد شبكهها و بخش توليد پيام در شبكههاي اجتماعي داشته باشند تا حداقل بهانه را دست شبكههاي اجتماعي دهيم و بتوانيم در اين فضا حضور داشته باشيم.»
فضاي مجازي جديترين رقيب برودكستها شده است. تعريف تلويزيون نسبت به آنچه در دهههاي 70 و 80 ميلادي به عنوان يك رسانه فراگير در اختيار خانوادهها قرار گرفته بود، متغير شده است. اين روزها رسانههاي رقيب و ابزارهاي جديد براي دسترسي به محتواي تصويري و ايجاد حق انتخاب براي مخاطب باعث شده است برودكست از يك ميدان يك جانبه با احتمال پيروزي صد درصد در جذب مخاطب به يك ميدان مبارزه واقعي با حضور رقباي جدي تبعيد شود. همان طور كه مديران صداوسيما مدعي هستند، صداي مستقل رسانههاي ايراني در آن سوي مرزها مخاطبان ثابتي پيدا كرده است. براي حفظ اين مخاطب در هجوم تحريم ها، بايد ابزارهاي ارتباطي را ارتقا داد. توليد محتوا متناسب با استانداردهاي فضاي مجازي و آنچه مخاطب در اين فضا به دنبال آن است مهمترين راه و روش براي مقابله با هرنوع تحريمي است؛ كاري كه معاونت برونمرزي صداوسيما ميگويد در حال دنبال كردن آن است.