با وجود هشدارها بارش برف سنگين دست مديران بحران و شهرداريها و مسئولان دستگاههاي مختلف را در مديريت بحران رو كرد. مختل شدن تردد در شهرها و راههاي برونشهري و يخزدگي معابر شهري و امدادهاي ديرهنگام همه و همه دست به دست هم داد تا بار ديگر شاهد آن باشيم كه در بحران زندگي ميكنيم و مديريت بحران را نميشناسيم.
بارش برف شهرها را به حالت نيمهتعطيل كشاند و راههاي تردد در درون شهر و برون شهر را قفل كرد. دستگاههاي امدادي و خدماتي به رغم تلاشها در خدماتدهي عاجز ماندند و نارضايتي شهروندان از ارائه خدمات نامناسب افزايش يافت و مديران بحران و دستگاههاي زيرمجموعه باز هم با دور زدن شهروندان به عملكرد خود نمره قبولي دادند!
بارش برف در كشور مشكلات زيادي را براي هموطنان و همشهريانمان ايجاد كرد. از در راهماندگان گرفته تا نامناسب بودن راههاي درونشهري همگي بر نداشتن مديريت بحران در كشور صحه گذاشت، اين در حالي است كه رئيس سازمان مديريت بحران كشور براي اين ناهماهنگي دلايل ديگري عنوان كرد.
رئيس سازمان مديريت بحران كشور در پاسخ به سؤالي در مورد اقدامات انجام شده در پي بارش برف اخير خاطر نشان كرد: ما قطعاً براي انجام بهتر وظايف دستگاهها نظارت ميكنيم. در مورد برف اخير سازمان هواشناسي اعلام كرده و چندين بار هشدار داده و اين هشدارها به مردم اطلاع داده شده بود.پيشبينيهايي نيز انجام شده بود اما موارد مطرح شده از سوي هواشناسي هشدار بود و اخطار نبود. هواشناسي گفته بود در ارتفاعات بارش و برف رخ ميدهد البته اين دليل نميشود كه ما براي بدترين شرايط خود را آماده نكنيم و دستگاههاي مختلف مديريت بحران بايد خود را براي بدترين شرايط آماده كنند.
نجار با اشاره به بارش برف در تهران افزود: ضمن اقداماتي كه انجام شد ، نقصان زيادي هم داشتيم. اين بحثها هم در زمينه راهها به چشم ميخورد هم در مورد تهران. خوشبختانه سعي كرديم راههاي خطرناك را مسدود كنيم. بين ۵ تا ۶ هزار نفر را در جمكران و استانهاي مياني كشور اسكان و اقدامات پيشگيرانه را انجام داديم، البته واقعيت اين است كه مردم بايد به ما كمك كنند. وقتي هشداري داده ميشود مردم بايد رعايت و توجه كنند. آيا همه خودروها زنجير چرخ داشتند؟ چرا به هشدارها بيتوجهي شده و از زنجير چرخ استفاده نشده بود؟
نجار با اعلام آمارهاي امدادرساني گفت: در ۲۰۹ محور امدادرساني انجام شد و بيش از ۶۵ هزار و ۵۰۰ نفر مورد امدادرساني قرار گرفتند، ۲۳ هزار نفر اسكان داده شدند و طي همين مدت ۳هزار خودرو رهاسازي شد. نيروهاي امدادي همه پاي كار بودند و ۶۸ نفر نيز در اين حادثه مصدوم و ۱۶۴ نفر خدمات درماني سرپايي دريافت كردند. با توجه به سؤالات رئيس سازمان مديريت بحران كشور چندين نكته وجود دارد؛ ابتدا اينكه مديران مشخص كنند تفاوت هشدار با اخطار براي متوليان امر بحران چيست؟ آيا هواشناسي بايد به طور دقيق مشخص كند چه مقدار بارندگي با چه ميزان و در چه نقاطي نزول ميكند تا مديريت بحران در آن نقطه تلاقي صورت گيرد و اساساً معناي هشدار هواشناسي تذكر به مردم است يا مسئولان؟
اين روزها جاي مطالبهگران عوض شده و بسياري از متوليان امر، مردم را پيكان اتهامات خود قرار ميدهند. نميتوان مردم را مسئول در راه ماندگي يا رها كردن ماشينها دانست بلكه متوليان امر در بدترين شرايط، بايد مشكلات را به خوبي رفع كنند. همانگونه كه در كشورهاي ديگر به طور مداوم نزولات با حجم بسيار بيشتري وجود دارد اما فعاليت تمامي فرودگاهها، راهها و خدمات به وقت ديگري موكول نميشود. در پايان اينكه حدود 3هزار خودرو در مدت بارش برف رهاسازي شده است. اين خبر بدين معناست كه مديريت بحران و متوليان امر راهداري به وظايف خود به درستي عمل نكردهاند؛ چراكه حجم بارش متناسب با رها شدن اين تعداد خودرو نبوده و بايد مديران بحران را مديريت كنند نه آنكه پس از بحران غافلگير شوند.
خسارت به فضاهاي سبز پايتخت
هفته گذشته تهران سفيدپوش شد اما نبود مديريت صحيح در شهر سبب شد كه اين فرصت به تهديدي براي محيطزيست تبديل شود. در اين خصوص شاهد افتادن درختان و شكستن آنان بوديم. درختاني كه به موقع هرس نشده يا آنكه در وقت لازم تكانده نشدند. از سوي ديگر نداشتن آمار دقيقي از درختان سبب ميشود كه قطع درختان در اين روزها چندان هزينهاي براي ذينفعان نداشته باشد. زهرا صدراعظم نوري، رئيس كميسيون محيط زيست و خدمات شهري ميگويد: وقتي برف ميآيد طبيعي است كه به دليل فشار برف روي درختان، آناني كه از بنيه كمتري برخوردار هستند تحمل اين برف را ندارند و سريعترين اقدامي كه بايد صورت بگيرد، تكاندن درختان است تا اين فشار بر درخت وارد نشود. وي تأكيد كرد كه درخت اگر در زمان خودش هرس شود و سرشاخهها به صورت مناسبزده شود، طبيعي است كه نشست برف روي درخت كمتر صورت ميگيرد و فشار و سنگيني كمتر است. برخي درختان را به دليل پوسيدگي قطع ميكنند. ماندگاري آنان نه تنها فايدهاي ندارد بلكه خطرآفرين است. اين عضو شوراي شهر تهران ميافزايد: درخت پوسيده به يكباره قطع ميشود چراكه ممكن است روي فرد و ماشينها بيفتد و از اين منظر نياز است تا درختان پوسيده قطع شوند.
انگشت اتهام به سوي شهروندان
طي روزهاي گذشته، بارش برف مشكلاتي را در شهر ايجاد كرد و سبب شد پايتخت از درد ضعف مديريت بحران به خود بپيچد. اين در حالي است كه رئيس شوراي شهر تهران ضمن اظهار ضعف در مديريت بحران، بار آن را به دوش شهروندان انداخت. در اين خصوص رئيس شوراي شهر تهران در جلسه علني شورا اظهار كرد: متأسفانه در مشاركتهاي اجتماعي در مواقع بحراني ضعيف عمل ميكنيم.
محسن هاشمي با بيان اينكه رسانهها نقش فعالي در مديريت بحران دارند، گفت: رسانههاي برتر و عمومي بايد در آموزش و اشاعه انواع مشاركت پيشگام باشند. مشاركت اجتماعي از جمله با اهميتترين جنبههاي مشاركت است كه متأسفانه ما نسبت به گذشته در اين زمينه ضعيفتر شدهايم.
هاشمي افزود: نمونه آن در مواقع بحراني مانند بارشهاي شديد برف و باران يا حوادثي از اين دست است كه مشاركت به حداقل ميرسد.
رئيس شوراي شهر تهران گفت: اين در شرايطي است كه رسانههاي برتر مانند صدا و سيما و مطبوعات اصلي در جذب مشاركتهاي اجتماعي در چنين مواقعي مطلوب عمل نميكنند، چراكه در گذشته تا برف سنگين ميآمد بلافاصله حتي كوچهها هم برفروبي ميشدند.
وي اظهار كرد: در بارش برف اخير مشاركت شهروندان ميتوانست بسياري از مشكلات را به حداقل برساند.
هاشمي خاطرنشان كرد: 2 تا 3 هزار كارگر و ١٦٣ پايگاه برفروبي خيابانهاي اصلي را از برف باز كردند اما متأسفانه كوچهها و درختان دچار بحران شد كه حاكي از خلأ همكاري و مشاركت بين شهروندان بود كه بايد بررسي در راستاي آسيبشناسي اين خلأ صورت گيرد.
نمره قبولي مسئولان به يكديگر!
در حالي كه شهردار تهران ميگويد مسئولان بالادست به شهرداري در بحران برف نمره 18 دادهاند، معصومه آقاپور عليشاهي نماينده مردم شبستر در مجلس با بيان اينكه نمره مديريت بحران كشور، فرمانداري و شهرداري در بارشهاي اخير تهران زير۱۰ است، گفت: شهرستانها و روستاها يكهزارم امكانات كلانشهر تهران را ندارند. عملكرد مسئولان ذيربط تهران براي خدماترساني شهري براي مقابله با بارش برف و سرما مناسب نيست و اين در حالي است كه همه دستاندركاران مسئول كه وظيفه خدماترساني در زمان بارش برف و سرما در كلانشهر تهران را بر عهده داشتند به اندازه فرماندار و شهردار شهرستان كوچك نيز عمل نكردند.
نماينده مردم شبستر در مجلس شوراي اسلامي با بيان اينكه در شهرستان كوچكي مانند شبستر و شهر تبريز در سال چندين بار شاهد بارشهاي فراواني هستيم اما هيچ كدام از اين بحرانهايي كه در كلانشهر تهران ايجاد شده را در اين مناطق شاهد نبوديم، تصريح كرد: امسال بارش برفي را كه در كلانشهر تهران تجربه كرديم در شهرها و شهرستانهاي سردسير كشور بارها و بارها تجربه كرديم اما به نحوه مطلوب وضعيت كنترل شده است و از همين رو ما حتي در استان آذربايجان شرقي هواي 32 درجه زير صفر و در شهرستان شبستر 20 درجه زير صفر تجربه كرديم، در صورتي كه دماي هواي تهران تنها به 7 الي 8 درجه زير صفر رسيد اما متأسفانه خدماترساني مناسبي در اين راستا صورت نگرفت.
همانگونه كه در تحصيل درس خواندن براي نمره و مدرك نتيجهاي ندارد، در بحث بحران هم دادن نمره قبولي از سوي مسئولان به يكديگر فقط فرار كردن از زير بار مسئوليت و كارآمدي است، آن هم در زمينه بحران كه همه شهروندان در مسائل و مشكلات آن درگير هستند. بيان واقعيت و نارساييها به صورت شفاف ميتواند راه را براي چارهانديشي و افزايش مشاركت شهروندان در برونرفت از بحرانها هموار كند.