نويسنده: محمدرضا سوري
درحالي كه جنگلها ارزشمند ترين اكوسيستم
هاي در جهان به شمار مي روند كه نقش مهمي در تلطيف هوا،جاري شدن نزولات جوي وكنترل
آنها دارند ، با اين وجود درحال حاضر بيشتر اين مناطق براثر قطع شدن ، وقوع آتش
سوزي ،وهجوم انواع افتها در حال نابود شدن هستند . از آنجا كه بيشتر جنگلهاي شمالي كشور متعلق
به دوره هيركاني بوده كه به صورت خودرو تكثير ورشد پيدا كرده اند لذا اين مهم موجب
شده تا به شدت ارزشمند باشند. يكي از كارشناسان جنگلداري دراين خصوص مي
گويد:« جنگلهای هیرکانی یکی
از منحصر به فردترین نوع جنگلها در دنیا هستند که همچون نوار سبزی بر شیب‌های
شمالی جبال البرز قرار گرفته و سواحل جنوبی دریای خزر را می‌پوشاند واز حوالی
آستارا در شمال غرب تا حوالی گرگان در شرق ایران ادامه می‌یابد.» عباد طیبی سیف کتی با اشاره به اينكه
افزايد:« این جنگلها که از
دوران ژوراسیک به جای مانده‌اند، سه و هفت دهم میلیون هکتار پوشش جنگلی ایران را
تشکیل می‌دادند که هم اکنون به یک و هشت دهم میلیون هکتار تقلیل یافته‌اند. » وي ادامه مي دهد:«قدمت این جنگلها که جزو
بقایای دوران سوم زمین‌شناسی هستند از یک سو و وجود ۸۰ گونه گیاهان چوبی به همراه گونه‌های گیاهی بسیار نادری مانند راش،
بلوط، توسکا، نارون، گیلاس وحشی، بارانک، سرخدار، نمدار و غیره از سوی دیگر، نشان
می‌دهد که این اراضی می‌توانند همچون موزه زنده‌ای مورد استفاده قرار بگیرند.»
جنگلهايي منحصربه فرد
آمارها
نشان مي دهد درحالي كه تا چند دهه قبل جنگلهاي هيركاني در برخي از كشورهاي
اروپايي وكانادا وجود داشتند، اما براثر تخريبها تنها مي توان اين مناطق با ارزش
را در شمال ايران يافت لذا اين مهم مي طلبد تا در خفظ آنها تلاش بي شماري كرد. يكي از اساتيد دانشگاه دراين خصوص به
"جوان "مي گويد:«درحالي كه جنگلهاي ارزشمند هيركاني در بيشتر كشورهاي
جهان نابود شده است ، اما خوشبختانه نمونه هاي بسياري از اين مناطق در شمال كشور
وجود داردكه از ارش بالايي برخوردارند.» اسماعیل کهرم مي افزايد:« نیمی از جنگلهای ایران در 30 سال گذشته نابود شده است به طوري كه
درحال حاضر اين ميزان به 12 میلیون هکتار رسیده است.» وي ادامه مي دهد:«درحالي كه بايد میزان
برداشت پایدار از جنگلها 2/3 میلیون متر مکعب باشد اما دولت 6 میلیون متر مکعب از
جنگلهای هیرکانی شمال کشور که دست کم 3 میلیون سال قدمت دارند برداشت می‌کند. » به گفته وي از آنجا كه اين جنگلها داراي ارزش
بالايي هستند لذا جاي دارد كه براي حفظ آنها از قطع آنها جلوگيري كرد ودركنار آن
عواملي را كه موجب نابودي اين گونه هاي ارزشمند مي شوند را حذف كرد.
نابودي 42درصد
جنگلهاي شمال كشور
با وجود اينكه جنگلهاي شمال كشور تاثير بسياري
در تلطيف آب وهوا وقوع بارشها دارند ، اما در سالهاي اخير به بهانه هاي مختلف
ازجمله استفاده از چوب آنهادر صنايع ، ايجاد ويلا وچراي بيش از ظرفيت دركنار يورش
انواع آفتها وآتش سوزي هاي عمدي وغيرعمدي به شدت حياتشان به خطر افتاده است موضوعي
كه موجب شده تا بسياري از كارشناسان دراين رابطه هشدار دهند. رئیس انجمن جنگل بانی ایران دراين خصوص مي
گويد:«با وجود ارزش بالايي كه جنگلهاي كشورخصوصا مناطق شمالي دارند ، اما بي توجهي
به حفظ آنها موجب شده تا درحال حاضر ۴۲ درصد جنگلهای شمال
در آستانه نابودي قرار بگيرند.» هادی کیا دلیری مي افزايد:« درحال حاضر بي
توجهي به حفظ انواع گونه ها سبب شده تا70گونه درخت در معرض نابودی قرار بگيرند.» با وجوداينكه مي طلبد درصورت قطع هر درخت
درجاي آنها كاشته شود اما اين مهم همواره مورد بي توجهي قرار گرفته است كه جاي
دارد در اين خصوص چاره اي انديشيده شود.
كارشناس جنگلباني كشور دراين رابطه مي
گويد:« برداشت هفت برابري استانداردهاي جهاني از جنگلهای کشور موجب شده تاهم
اكنون گونه‌های شمشاد و ممرز و انجیری را به سمت نابودی هدایت کنيم وگونه
راش که ۳۰درصد جنگلهای کشور
را تشکیل می‌دهد امروز رو به انقراض است.» کیا دلیری مي افزايد:« از سال ۷۵تاکنون حدود ۷۰گونه
درخت جنگلهای شمالی کشور در معرض طغیان آفات قرار گرفتند به طوري كه این آفات ۳۵۰هزار هکتار از جنگلهای شمال ایران را درگیر خودش کرده است .» کیا دلیری بابیان اینکه ۱۲۶هزار هکتار از جنگلهای شمال تنها در پنج سال گذشته دچار آفت شده است،
ادامه مي دهد: «یک نوع آفت مانند ملخ دریایی که مربوط مناطق کویری بود را امروز در
شمال کشور مشاهده می‌کنیم که نشان می‌دهد الگوهای زمانی و مکانی دچار تغییر شده
است.» دركنارمعضلاتي كه موجب نابودي جنگلها شده
است فقروعدم توسعه یافتگیازجمله عواملي است كه روند نابودي جنگلها را طي
سالهاي اخير به شدت تاحت تاثير گذاشته است . رئیس انجمن جنگل بانی ایران دراين خصوص مي
گويد:«فقر روستاييان وجنگل نشينان ازجمله دلايلي است كه سبب شده تا افراد سودجو
آنهارا مجبور به قلع وقم درختان كنند.» کیا دلیری مي افزايد :« با وجود منابع
غني نفت و گاز، درحال حاضر در برخي ازمناطق روستايي جنگلي هشت و نیم میلیون
مترمکعب مصرف چوب سوخت داریم كه به شدت حيات جنگلهاراتهديد مي كند.» وي ادامه مي دهد:« با تصویب قوانین مناسب طي
سالهاي اخير شاهد اين مهم هستيم كه دیگر کسی نمی‌تواند بدون طرح و برنامه به حریم
جنگل وارد شده وحيات آنها را به خطر اندازد.»
