حسين گل محمدي
استفاده از محصولات تراريخته و دستكاري شده ژنتيكي اين روزها به يكي از نگراني‌هاي اصلي دوستداران سلامت تبديل شده است. پزشكان و متخصصان تغذيه درباره مصرف اين نوع از محصولات كه در قالب انواع برنج‌هاي هندي و پاكستاني و روغن‌هاي مختلف و ديگر محصولات توليدي و وارداتي عرضه مي‌شود مكرراً هشدار مي‌دهند و بر ارتباط رشد بيماري‌هاي خطرناكي مانند سرطان با مصرف اين نوع مواد غذايي تأكيد دارند.
در كنار نگراني از عرضه و مصرف محصولات تراريخته و دستكاري شده ژنتيكي، نگراني‌هاي جدي نيز از افزايش عرضه فست فودها در رستوران‌ها و غذاهاي بيرون بر وجود دارد.
غذاهايي كه در بسياري از اين مكان‌ها توليد مي‌شود عمدتاً از مواد درجه دو و سه است. روغن، برنج، گوشت، رب و ديگر مواد اوليه‌اي كه در توليد غذا در اين مكان‌ها استفاده مي‌شود بسيار نگران كننده است.
در برخي از مراكز عرضه فست فود در حالي كه نگراني از كيفيت روغن‌هاي مايع و محصولات تراريخته وجود دارد شاهد اين هستيم كه از روغن سوخته نيز استفاده مي‌شود يعني روغني كه چندين بار سرخ مي‌شود و با همان روغن براي بسياري از مشتري‌ها غذا درست مي‌كنند. اين نگراني‌ها زماني بيشتر مي‌شود كه اخبار مختلفي از سوي مراجع رسمي درباره افزايش ميزان سرطان و بيماري‌هاي كشنده ديگر در كشور مي‌شنويم كه رشد اين بيماري‌هاي خطرناك نيز بي‌ارتباط با مصرف محصولات تراريخته نيست؛ محصولاتي كه دستكاري ژنتيكي شده‌اند و امروز با بيمار كردن مردم جيب واردكنندگان ، دلال‌ها و سودجويان را پر مي‌كند.
به گفته محققان دستكاري ژنتيكي باعث ايجاد پروتئين‌هايي در گياه يا جانور جديد مي‌شود كه ممكن است براي بدن انسان به عنوان عامل بيگانه شناسايي شده و منجر به صدمات غيرقابل جبراني شود، از طرفي بقاياي اين جانداران براي محيط زيست نامناسب است و تا مدت‌ها به صورت مخفي در طبيعت باقي مي‌ماند. نكته بسيار مهم اين است كه ابرقدرت‌ها از اين محصولات به عنوان سلاح بيولوژيك عليه ديگر جوامع استفاده مي‌كنند. به طور مثال با استفاده از ژن‌هاي خاصي حالات جسمي، رواني انسان‌ها را تغيير داده و محيط زيست را به نابودي مي‌كشانند. همچنين با دستكاري ژنتيكي گندم، توليدكنندگان آن قادرند نسلي از يك كشور را عقيم كنند.
اينكه محصولات تراريخته غيرقانوني و مضر، مي‌تواند خسارات جبران ناپذيري را براي طبيعت و جامعه به‌وجود بياورد و چه بسا نسل‌هاي بعدي را هم تحت‌الشعاع قرار دهد بر كسي پوشيده نيست، اما موضوع مهم اينجاست كه دولت هيچ واكنش مهم و مؤثري را در اين خصوص از خود نشان نداده و فقط به توصيه كنترل محصولات تراريخته در برنامه ششم توسعه اكتفا كرده كه آن هم به صورت عملي انجام نمي‌شود.
سيدمحمد سيادتي متخصص علوم آزمايشگاهي چندي پيش در گفت‌وگو با تسنيم رشد سرطان را مرتبط با افزايش واردات و مصرف مواد تراريخته دانست و گفت: وجود محصولات تراريخته وارداتي در بازار مصرف كشورمان يكي از مهم‌ترين عوامل افزايش سرطان در كشور طي ساليان اخير بوده است. او درباره چرايي «روند صعودي افزايش ميزان ابتلا به سرطان در كشور» كه مسئولان مربوطه در وزارت بهداشت نيز بر آن صحه گذاشته‌اند، اظهار داشت: يقيناً سبك زندگي شهري در به وجود آمدن اين آمارها و ابتلاي بالا به سرطان مؤثر است؛ اين سبك زندگي شهري كه ما با آن درگير هستيم، يك سبك زندگي ناسالم است كه كم‌تحركي يكي از موارد بروز آن است.
سيادتي افزود: نتيجه طبيعي كم‌تحركي، ايجاد چاقي در افراد به‌عنوان ام‌الامراض است؛ منتها به‌عقيده من دو فاكتور را مي‌توان در خصوص عوامل اصلي افزايش سرطان نام برد؛ اول بي‌تحركي، ورزش نكردن و نداشتن كار فيزيكي و ديگري تغذيه كه عامل بسيار مهمي در افزايش سرطان است.
اين كارشناس علوم آزمايشگاهي در باره نگراني‌هايي كه در خصوص مصرف ميوه و سبزي غيرارگانيك نيز وجود دارد، تصريح كرد: در حال حاضر تغذيه نسبت به گذشته تغييرات عمده‌اي داشته است؛ غذاهاي غيرطبيعي افزايش يافته و عدم استفاده از ميوه‌هاي طبيعي هم جزئي از اين تغييرات است.
او تأكيد كرد: البته استفاده از ميوه‌جاتي كه با سموم مختلف پرورش مي‌يابد به‌نسبت عاملي مانند عدم استفاده از ميوه‌هاي طبيعي در افزايش سرطان در افراد مؤثرتر است. در حال حاضر در توليد ميوه و سبزيجات مشكلي در كشور وجود ندارد بلكه مشكل در نبود سبزيجات و ميوه‌هاي طبيعي است. ميانگين استفاده سموم گياهي در ايران چندين برابر كشورهاي ديگر است. اين موارد مشكلات تغذيه‌اي فراواني براي ما ايجاد مي‌كند.
اين متخصص علوم آزمايشگاهي با اشاره به مشكلات و بيماري‌هاي ناشي از مصرف مواد تراريخته وارداتي در كشورمان متذكر شد: وجود محصولات تراريخته وارداتي در بازار مصرف كشورمان كه متأسفانه دولت در تلاش براي تصويب كشت و تجاري‌سازي توليد اين محصولات در قالب برنامه ششم توسعه كشور است، يكي از مهم‌ترين عوامل افزايش سرطان در كشور طي ساليان اخير بوده است.
اين نگراني‌ها در حالي است كه اين روزها شاهد جايگزين شدن برنج‌هاي هندي و پاكستاني به جاي برنج‌هاي خوش طعم ايراني بر سر سفره‌هاي مردم هستيم. برنج‌هايي كه به گفته رئيس وقت كميسيون كشاورزي مجلس در سال 1392، سمي بودن آنها تأييد شده است.
شيوع روزافزون انواع آلودگي‌ها موجب افزايش سطح آرسنيك در غذاها شده و خطرات جبران‌ناپذيري براي سلامت پديد آورده است. در مطالعات اخير مشخص شده است كه برنج‌هاي وارداتي حاوي مقدارقابل توجهي آرسنيك است، از اين رو نگراني‌هاي زيادي براي مصرف اين نوع از برنج‌ها وجود دارد و انتظار اين است كه مسئولان و متوليان براي كاهش ورود اين نوع از برنج‌ها اقدامات جدي انجام دهند تا بيش از اين شاهد بيماري افراد در جامعه باشيم. اين نگراني‌ها را بايد به نگراني هايي در خصوص مصرف انواع رب، چاي، ادويه جات، ماكاراني، انواع سوسيس و كالباس، سس و... نيز اضافه كرد. شايد حالا ديگر وقت آن رسيده باشد كه فريب تبليغات رنگارنگ توليدكنندگان محصولات تراريخته را نخوريم و با توجه به هشدار پزشكان و متخصصان تغذيه در خصوص مضرات استفاده از محصولات تراريخته دور اين محصولات را براي هميشه خط بكشيم و به جاي آن به همان آبگوشت لذيذ و آب دوغ خيار خوشمزه بسنده كنيم. البته در اين ميان يك سؤال و ابهام براي اقشار كم درآمد باقي مي‌ماند؛ اينكه گوشت تازه معمولي كيلويي 70 هزار تومان، هويج ارگانيك كنسروي 90 هزار توماني امريكايي و گوشت گوساله نازپرورده 900 هزار توماني را در كجاي دلشان جا دهند؟ غرض اينكه تغذيه سالم هم اين روزها نياز به درآمد كافي دارد و هركس از عهده آن برنمي‌آيد و جيب كسي كه كباب سويا و برنج هندي مي‌خورد پاسخگوي خريد غذاي سالم باكيفيت نيست. با اين اوصاف غذاي سالم هم به ليست كالاهاي لاكچري خواهد پيوست!
