محمد‌صادق فغفوري
طرح ترافيك جديد شهرداري كه كارشناسان آن را طرحي براي درآمدزايي ناعادلانه يا طرح تشديد ترافيك مي‌دانند، هنوز نيامده و اجرا نشده سيل انتقادات را روانه شهرداري و سازمان حمل‌و‌نقل و ترافیک كرده است. به‌رغم تلاش فزاينده و قابل‌تأمل پورسيدآقايي، معاون حمل‌و‌نقل و ترافيك شهرداري، براي قالب كردن طرح جديد ترافيك، پليس، وزارت كشور و حتي فرمانداري در واكنش به اين طرح گفته‌اند كه نبايد آن را اجرايي كرد. اعضاي شوراي شهر تهران هم طي اظهارنظرهايي جداگانه به مخالفت جدي با اين طرح روي آورده‌اند. ادعاي پيشنهاددهندگان طرح اين است كه اجراي آن باعث كاهش آلودگي و ترافيك و همچنين موجب حذف رانت طرح ترافيك براي عده‌اي خاص خواهد شد، اما نگاهي گذرا به جزئيات طرح جديد ترافيك به‌خوبي مؤيد اين است كه معاونت ترافيك با اجراي طرح به دنبال درآمدزايي ناعادلانه به قيمت افزايش ترافيك و آلودگي در شهر آلوده تهران است. پليس و كارشناسان به همين دلايل با اجراي طرح ترافيك جديد مخالفت جدي كرده‌اند و از آن به نوعي خیابان فروشي و اقدامي به نفع متمولان و عليه ضعفا ياد مي‌كنند.
در شرايطي كه هسته مركزي شهر تهران در چنته موتورسواران و ماشين‌هاي پلاك قرمز دولتي و غالباً تك‌سرنشين است، معاونت حمل‌و‌نقل تهران چند وقتي است كه دم از اجراي طرح ترافيك جديد با شرايطي خاص مي‌زنند. طرحي كه نه‌تنها همه ابعاد آن بيان نشده، بلكه همين بخش‌هايي هم كه از سوي مجريان گفته شده است، نشان‌دهنده خامي و غيركارشناسانه بودن آن است. تنها چيزي كه تا‌كنون و به‌طور يقيني از طرح جديد شهرداري برمي‌آيد، اين است كه مسئولان شهري در پي آنند كه از طريق خيابان‌فروشي به درآمدي سرشار دست يابند و بر ترافيك و آلودگي تهران بيفزايند.
قوانين معطل مانده، اصرار نابجا
در شرايطي كه هر روزه موتورسواران بدون هيچگونه محدوديتي به هسته مركزي شهر تهران هجوم مي‌آورند، خودروهاي خاص و دولتي آزادانه و غالباً تك‌سرنشين در مركز تهران دور دور مي‌كنند، كاميون‌هاي دودزا بي‌اعتنا به قانون نصب كاتاليزور دوده در شب آلودگي تهران را دو چندان مي‌كنند و واحدهاي صنعتي و مخرب محيط‌زيست در وسط شهر تهران عامل مهم آلودگي تهران هستند، شهرداري تهران اصرار نابجا به اجراي طرحي دارد كه از طريق آن بتواند جيب خودش را با دست‌اندازي به جيب شهروندان پر كند، هرچند بر آلودگي و ترافيك كلانشهر تهران بيفزايد.
واضح است كه اگر مجموعه مديريت شهري دغدغه ترافيك و آلودگي دارد، بايد فكري به حال موارد گفته شده كند و قوانين معطل مانده در زمينه مبارزه با آلودگي و ترافيك را اجرا كند، نه‌اينكه غيركارشناسانه دم از اجراي طرحي بزند كه نتيجه آن هجوم بيش از پيش موتورسواران به مركز شهر و استفاده بيشتر افراد برخوردار از مركز تهران به صورت ناعادلانه باشد و در كنار آن كمتر برخوردارها و اشخاصي كه ساكن محدوده طرح ترافيك هستند، براي رتق و فتق امورشان و براي امرار معاش و زندگي دچار مشكلات جدي شوند؛ علاوه بر همه اينها ترافيك و آلودگي تهران بيشتر شود و دود آن به چشم همه پايتخت‌نشينان برود. اگر هم قرار است شهرداري تهران به دليل كمبود منابع مالي درآمدزايي كند، بازي با جان شهروندان و آلوده‌تر كردن مركز شهر با اجراي طرح ناپخته ترافيك، راه آن نيست.
طرح جديد دقيقاً چيست؟
هرچند تا‌كنون به‌طور دقيق از جزئيات طرح جديد ترافيك سخني به ميان نيامده است، اما مطابق آنچه جسته و گريخته در رسانه‌ها و از قول پيشنهاددهندگان طرح ذكر شده، در طرح جديد قرار است سهميه‌ها برداشته شده و همه بتوانند وارد محدوده طرح ترافيك شوند. اين موضوع كه در ابتدا خوب به نظر مي‌رسد، با قيودي كه گفته شده قرار است اعمال شود، نتايج ناخوشايندي در پي دارد. باز هم بنا بر اظهارات مسئولان شهري، ايام هفته به جز پنجشنبه و جمعه به سه‌بازه زماني تقسيم مي‌شود؛ قبل از ساعت 10، بعد از ساعت 10 و تا ساعت 16 ، از ساعت 16 تا پايان ساعت طرح. اگر متقاضي ورود به طرح بخواهد قبل از ساعت 10 صبح وارد طرح شده و تا اتمام زمان طرح در محدوده باقي بماند بايد بيشترين حق ورود به طرح را بپردازد و اگر متقاضي بخواهد بعد از ساعت 10 و پيش از ساعت 14 يا 16 از طرح خارج شود، كمترين مبلغ را خواهد پرداخت.
همچنين مبالغي كه براي اين سه بازه زماني در نظر داشته شده، مختلف و ظاهراً از 13هزار تومان روزانه شروع مي‌شود و تا 36هزار تومان بسته به ساعت حضور در طرح به صورت روزانه قابل افزايش است.
با اجراي طرح پيشنهادي معاونت حمل‌و‌نقل و ترافيك، همگان خواهند توانست با پرداخت مبلغ‌هاي در نظر داشته شده، به محدوده طرح وارد شوند و سهميه‌اي در كار نخواهد بود. دقيقاً همين موضوع باعث افزايش غيرقابل كنترل ترافيك و آلودگي در تهران خواهد شد؛ چرا‌كه واضح است، مسافربرهاي شخصي حاضرند با پرداخت مبلغ به محدوده طرح وارد شده و ضمن مزاحمت و كسادي كار تاكسي‌داران به مسافركشي بپردازند. همچنين افراد متمول با طوع و رغبت مبلغ در نظر داشته شده را بدون هيچگونه محدوديتي خواهند پرداخت و وارد هسته مركزي شهر خواهند شد. به همه اينها بايد هجوم موتورسواران را هم اضافه كرد كه در شرايط فعلي هم خيابان‌هاي تهران را قبضه كرده‌اند و با اجراي طرح جديد ديگر كسي جلودارشان نخواهد بود.
پليس: طرح شهرداري قطعاً اجرا نمي‌شود
پليس به‌عنوان مسئول اصلي عبور و مرور خودروها در شهر و به همين دلايل گفته شده با در نظر داشتن عواقب غيرقابل كنترل طرح نسنجيده شهرداري، به مخالفت جدي با اجراي طرح ترافيك جديد پرداخته و گفته آن را اجرا نخواهد كرد. پيشتر هم پليس گفته بود كه با طرحي كه موجب افزايش سختي شهروندان شود، به طور جدي مخالف است. معاون اجتماعي پليس راهور ناجا در همين رابطه روز گذشته گفت: همانطور كه رئيس پليس راهنمايي و رانندگي تهران گفته است، سال آينده طرح ترافيك جديد اجرا نمي‌شود. سرهنگ عين‌الله جهاني، معاون اجتماعي پليس راهنمايي و رانندگي ناجا گفت: قطعاً با طرح ترافيك جديد مسئولان حتي نمي‌توانند پاسخگوي نياز ساكنان همان منطقه هم باشند. وي ادامه داد: با توجه به تعداد خودروهاي ورودي و آلودگي ايجاد شده به هيچ‌وجه طرح مثبتي نبوده و موجبات نارضايتي و همچنين افزايش آلودگي و در نهايت عدم كنترل ترافيك را به همراه خواهد داشت. سرهنگ جهاني گفت: اين طرح ترافيك جديد قطعاً فلسفه وجودي ايجاد محدوده طرح ترافيك را زير سؤال خواهد برد. معاون اجتماعي پليس راهور گفت: پليس معتقد است بايد كار كارشناسي دقيقي روي اين طرح صورت گرفت و همانطور كه رئيس پليس راهنمايي و رانندگي تهران سردار مهماندار هم گفتند براي سال آينده هم اين طرح اجرايي نخواهد شد.
شوراي شهر: به طرح جديد رأي نمي‌دهيم
طرح جديد ترافيك كه هنوز نتوانسته مجوزهاي قانوني را كسب كند و نهادهاي بالادستي چون شوراي عالي ترافيك هم با آن مخالفت كرده‌اند، حتي اعضاي شوراي شهر تهران را هم مجاب نكرده است. رئيس كميسيون حمل‌و‌نقل ترافيك شوراي شهر گفت: شهرداري بدون اينكه مصوبه طرح جديد ترافيك را ارائه كند، طرح نرخ‌گذاري را به شورا ارائه كرد و بنده به طرحي كه مصوبه ندارد، رأي نمي‌دهم. محمد عليخاني گفت: ما هنوز طرح جديد ترافيك را نديده‌ايم، فعلاً شهرداري طرح نرخ را داده است، وقتي ما طرح را نديده‌ايم چطور نرخ را تصويب كنيم. رئيس كميسيون حمل‌و‌نقل ترافيك شوراي شهر با بيان اينكه اگر شورا مصوبه را بدهد نرخ‌ها نيز تصويب شود، شايد اين طرح در سال آينده اجرا شود، ولي در حال حاضر شهرداري مصوبه طرح جديد ترافيك را به شورا ارائه نكرده است. بر كسي پوشيده نيست كه شهرداري تهران دست خالي‌اش را به سوي شهروندان دراز كرده و طرح جديد ترافيك يكي از موارد دست‌اندازي به جيب شهروندان است. خيابان‌فروشي به نام طرح ترافيك در كنار مواردي چون پیگیری نکردن طلب شهرداري از دولت و اخذ پول براي جابه‌جايي نمازگزاران جمعه كه از اول انقلاب تا‌كنون رايگان بوده است، گذاشته شود، معلوم و واضح مي‌شود كه مديريت جديد شهري بيشتر از آنكه توان كار انقلابي و جهادي داشته باشد، در گير و دار مباحث مالي و جناحي است. همانطور كه محمد‌جواد حق‌شناس، عضو شوراي شهر تهران هم پيش از اين گفته بود، نبايد از مديريت جديد شهري انتظار افتتاح پروژه و كار داشت.
به هر حال طرح جدید ترافیک دارای اشکالات و ابهامات بسیاری است که بدون اصلاح آنها قابلیت اجرایی ندارد و انتظار می‌رود شورای شهر و دیگر مراکز بالادستی با دقت آن را مورد بررسی قرار دهند.
