دونالد ترامپ ماندن ايالات متحده در برجام را مشروط به پذيرش چهار شرط توسط ايران كرد ، شروطي كه تازگي نداشته و پيش از اين نيز بارها مقامات رسمي اين كشور از لزوم پذيرش آنها توسط طرف ايراني سخن به میان آوردهاند به طوري كه از آغاز دوران رياست جمهوري دونالد ترامپ تاكنون بارها دونالد ترامپ ، مايك پنس، نيكي هيلي، ركس تيلرسون، مايكل فلين و استيو مينوچينبه با ادبيات مختلف اين چهار شرط را تكرار كردهاند. جالب اينجاست طرح چنين شروطي در يك سال گذشته(كه دولت ترامپ صدارت امور را در اختيار داشته)هيچ گاه با پاسخ مناسب و قاطع طرف ايراني مواجه نشده و هر بار سخنگوي وزارت خارجه يا ساير مقامات اين وزارتخانه ترجيح دادهاند با ادبيات كلي و مبهم با چنين درخواستهايي روبهرو شوند.
پرسش اصلي اين است كه چرا دولت ترامپ همچنان به تكرار شروط اخير علاقه دارد، آيا اصرار مستمر امريكا به دليل دريافت پالسهايي از داخل ايران است كه امريكاييها را همچنان اميدوار نگه داشته تا با برگ «تهديد به خروح امريكا از برجام» ، ايران را وادار به پذيرش شروط جديد -ولو در حد امضاي يك تفاهمنامه محرمانه- كند؟ كدام رويكرد، جهت گيري و يا مواضع اتخاذ شده در داخل كشور ، امريكا را تا اين حد اميدوار كرده كه تعهدات مالايطاق جديدي را براي ايران تثبيت كند. به نظر ميرسد «احساس رضايت از برجام» و «ابراز اين اظهار در تريبونهاي داخلي و بينالمللي» توسط مسئولان اجرايي كشور يكي از دلايل مهمي است كه امريكا را در مسير طرح اين شروط و پافشاري روي آن قرار داده است. باراك اوباما و دونالد ترامپ دو اقدام اساسي را درباره توافق هستهاي با ايران انجام دادهاند، 1-«بي خاصيت سازي برجام» با وضع و اعمال تحريمهاي جديد مانند كاتسا، آيسا و محدوديت ورود شهروندان 38 كشور به ايران و2- بازي با طرف ايراني با«پوسته برجام» كه ميتواند منجر به امتياز گيري فراتر از متن برجام ميشود. ايالات متحده تاكنون هدف نخست خود يا همان «بي خاصيت سازي برجام» را به خوبي مديريت كرده و اكنون تلاش ميكند تا با تمديد مشروط برجام و با ميانجیگري اروپايي ها، شروط چهارگانه(تعهدات مالايطاق جديد) را به ايران تحميل كند.
مواضع اخير دونالد ترامپ چند ويژگي مهم دارد: 1- خروج عملي امريكا از برجام ماهها قبل با تصويب و اجراي دهها قانون ضدايراني اتفاق افتاد و اعلام باقي ماندن امريكا در برجام تنها اقدامي سمبليك و نمايشي براي ادامه امتيازگيري از ايران است كمااينكه در واژگان به كار رفته توسط ترامپ «اميدواري به انعطاف ايران» مشهود است. عبارت «من عليرغم تمايل قوي كه به خارج كردن امريكا از توافق هستهاي ايران هنوز اين كار را انجام ندادهام» از سوي ترامپ به خوبي نمايشي بودن ترامپ را نشان ميدهد.
2- قابل پيش بيني بود كه ترامپ براي سومين بار پايبندي ايران به برجام را اعلام و توقف موقت تحريمها را تمديد كند چرا كه برخلاف تظاهر مقامات كنوني دولت ترامپ، منافع و اهداف امريكا به بهترين شكل ممكن تضمين شده است؛كمااينكه امريكا بر اساس متن برجام هم ميتواند تحريمهاي جديد عليه ايران اعمال كند و هم تعهدات خود در متن را انجام نداده و با تفسير موسع از توافق، ساده ترين فعاليتهاي منطقهاي ايران را نيز نقض روح برجام عنوان كند.
3- كنگره - دولت امريكا احساس ميكند كه طرح شروط چهارگانه بر اساس برآوردي جامع از روحيات - تمايلات تصميم گيران محوري ايراني فعال در عرصه پرونده هستهاي صورت گرفته و با«افزايش محدوديتها» و«تكرار درخواستها از طرف ايراني» چنين شروطي در مسير تحقق قرار ميگيرد.
4- برجام بي خاصيت كماكان به حيات خود ادامه ميدهد تا طرف ايراني ملزم به پذيرش شروط جديد شود چرا كه آنها ولع مذاكره را در داخل كشور احساس كرده و مشوق خود براي ايجاد انعطاف در ايران براي پذيرش شروط را همچنان عدم وضع تحريمهاي ضدايراني قرار دادهاند. چندروز پيش نيزانديشكده واشنگتن به ترامپ پيشنهاد ميدهد با ايران همچون ريگان عليه شوروي برخورد كند و برجام را در همه عرصهها گسترش دهيد.
5- عبارت«با اروپاييها براي رسيدن به توافق مكمل برجام تعامل كردهايم» در خلال صحبتهاي ترامپ نه تنها نشان ميدهد كه اروپاييها برخلاف تصور دولت از پشت پرده اقدامات نمايشي ترامپ مطلع بوده و با هماهنگي امريكاييها جلسات مشابه جلسه پنج شنبه هفته اخير با وزيرامور خارجه كشورمان را ترتيب ميدهند تا مسير دست يابي به شروط را هموار كنند.
6- عليرغم آنكه بيانيه اخير وزارت خارجه كشورمان لازم بود اما كافي نيست و ضرورت دارد رئيس جمهور و وزير خارجه كشورمان با نقض برجام خواندن تحريم هاي14 شخص حقيقي و حقوقي طبق بندهاي 26، 28 و 29 برجام ، ضمن پيگيريهاي مناسب در قالب چهارگانه حل و فصل اختلافات ، شروط چهارگانه ترامپ را با جملات مسجل رد كنند چرا كه به كارگيري عبارات چندپهلو و مبهم توسط مقامات داخلي ايده امريكاييها مبني بر«تحريم و تهديد تمايل ايران براي مذاكرات مجدد را افزايش ميدهد» را از دستور كار خارج ميكند.