بهناز قاسمی
يك كارشناس صنعت سيمان با اشاره به گذشت دو ماه از برگزاري جلسه توليدكنندگان سيمان با وزير صنعت، گفت: قرار بود مشكلات اين صنعت بررسي و راهكارهايي براي حل آن ارائه شود، ولي تاكنون اتفاقي در اين زمينه نيفتاده است، كماكان صادرات سيمان به عراق به صورت رسمي متوقف و انبارها مملو از سيمان است.
توليد سيمان ايران طي ۱۲ماه گذشته 3/7 درصد كاهش يافته و پيش بيني مي‌شود رتبه دوم ايران از دومين صادركننده بزرگ سيمان در سال ۲۰۱۸ به هشتمين كشور تنزل پيدا كند. بيش از يك سال است كه صادرات سيمان به عراق متوقف شده است. اعمال تحريم از سوي عراق در واردات سيمان به بهانه كيفيت پايين كه در سال ۲۰۱۵ اعمال شد به رغم اينكه پس از چند ماه لغو شد باعث شد تا اقبال ايران در بزرگ‌ترين بازار صادراتي سيمان از دست برود.
به گفته تجار فعال در بازار عراق، به دليل رفتار غلط برخي از صادركنندگان، شانس حضور ايران در صادرات بسياري از كالاها در اين كشور از دست رفته است، در ميان كالاهاي صادراتي به اين كشور، سيمان مهم‌ترين آنهاست به طوري كه كارخانه سيمان ايلام به منظور تأمين سيمان در كشور عراق راه‌اندازي شد، اما اكنون يك سال است كه صادراتش به عراق متوقف شده و به دليل سنگيني وزن اين كالا، امكان صادرات به كشورهاي دور را ندارد. همچنين ماه‌هاست كه وزارت صنعت و تجارت از بروز بحران در صنعت سيمان خبر مي‌دهد. كاهش ساخت‌و‌ساز و پروژه‌هاي عمراني از يك سو و توقف صادرات سيمان به كشور عراق كه سالانه حدود ۸ميليون تن را شامل مي‌شد از سوي ديگر، موجب شده به اندازه پنج سال مصرف در انبارهاي كارخانجات سيمان دپو شود. اين درحالي است كه وزارت صنعت هنوز تصميم عاجلي براي رهايي اين صنعت نگرفته و همزمان با تعطيلي كارخانجات قديمي سيمان، كارخانه‌هاي جديد نيز به كاهش ظرفيت و دپوی توليد روي آورده‌اند.
رايزن سابق ايران در عراق در خصوص دلايل توقف صادرات سيمان به عراق و عدم توجه مسئولان مربوط به رفع مشكلات صادراتي مي‌گويد: كشور عراق قانون حمايت از سرمايه‌گذاران خارجي را دارد، به اين صورت كه اگر سرمايه‌گذاري در اين كشور كارخانه‌اي راه‌اندازي كند، علاوه بر داشتن مشوق‌هاي ويژه براي توليد، مي‌تواند از واردات كالاي مشابه به اين كشور جلوگيري كند. مهدي نجات‌نيا در گفت‌و‌گو با «جوان» مي‌افزايد: در حال حاضر چهار كارخانه در اين كشور فعال هستند كه سرمايه‌گذاران ترك، فرانسوي و ايراني دارند. اين كارخانجات سيمان با مواد اوليه بي‌كيفيت كه بيشتر شبيه خاك است، توليد و البته كلينكر مورد نيازشان را با تعرفه صفر از ايران خريداري مي‌كنند و به رغم تأمين مواد اوليه از ايران، دولت عراق را وادار كرده‌اند صادرات سيمان از ايران را متوقف كند.
وي مي‌افزايد: ۱۲۸كارخانه سيمان در ايران فعال هستند كه قيمت تمام‌شده‌شان بسيار پايين‌تر از كالاي توليدي در خاك عراق است، از اين رو عراق (براي حمايت از توليد داخلي) مي‌گويد: كارخانجات ايراني نبايد سيمان ارزان به اين كشور بفروشد، به عنوان مثال وقتي سيمان در عراق تني ۱۰۰دلار است، ايراني‌ها ۵۰دلار نفروشند... در اين ميان كارخانجات سيمان نيز همكاري نمي‌كنند و براي رهايي از سيمان‌هاي انبار شده كه در معرض نابودي هستند با هر ترفندي به دنبال ارزان‌فروشي حتي به قيمت تني ۳۰دلار هستند. نجات‌نيا معتقد است تنها راه از سر‌گيري صادرات سيمان به عراق ممنوعيت صادرات كلينكر است كه متأسفانه مسئولان مربوط همكاري نمي‌كنند.
دستگاه ديپلماسي بايد كمك كند
كارشناس خبره بازار عراق در سازمان توسعه تجارت روش ديگر صادرات دوباره سيمان به عراق را همكاري دستگاه ديپلماسي مي‌داند و مي‌گويد: اگر دستگاه ديپلماسي ايران و سفير ايران در عراق اين كشور را تحت فشار قرار دهند تا قوانين‌شان را تعديل كنند، مشكلات صادراتي تجار حل خواهد شد. روزانه ۷هزار زائر ايراني به اين كشور سفر مي‌كنند، اگر يك هفته سفر به عتبات متوقف و دولت عراق متضرر شود، قطعاً در بحث تجاري نيز گشايش صورت مي‌گيرد. وي مي‌افزايد: به‌رغم تعاملات سياسي و اقتصادي با اين كشور، متأسفانه دولت عراق مانند ساير كشور‌ها با ايران برخورد مي‌كند، حتي تعرفه‌هايش را نيز حاضر نيست تعديل كند.
وي اظهار داشت: اين كشور سالي ۲۰۰ميليارد دلار هزينه بازسازي دارد اگر كارخانه‌هاي ايراني حتي سه شيفت هم كار كنند نمي‌توانند سيمان مورد نياز اين كشور را براي بازسازي دوباره تأمين كنند، از اين رو رايزنان سياسي ايران مي‌توانند به صادرات سيمان و حتي ساير كالاها كمك كنند كه تاكنون اقدامي در اين زمينه انجام نداده‌اند.
همچنين يك كارشناس صنعت سيمان نيز در گفت و گو با فارس با اشاره به برگزاري جلسه توليدكنندگان سيمان با شريعتمداري وزير صنعت در آبان امسال، اظهار داشت: بعد از اين جلسه، نشستي با حضور توليدكنندگان سيمان در ستاد تنظيم بازار نيز برگزار شد تا مشكلات اين صنعت بررسي و براي حل آن راهكار ارائه شود اما تا كنون اتفاقي در اين زمينه نيفتاده است. علي‌محمد بد افزود: در جلسه با وزير صنعت و همچنين ستاد تنظيم بازار قرار شد، دلايل اصلي ضعف صنعت سيمان بررسي شود و براي رفع بيماري اين صنعت راهكارهاي عملي تدوين و اجرايي شود ولي تا كنون هيچ اطلاعاتي در اين زمينه از توليدكنندگان سيمان درخواست نشده است.
وي در ادامه با اشاره به برخي مشكلات موجود در صادرات سيمان، گفت: هم اكنون حمل و نقل سيمان بيشتر به صورت جاده‌اي انجام مي‌شود در حالي كه در دنيا اين صادرات بيشتر از طريق خطوط ريل صورت مي‌گيرد، اگر در ايران نيز تمهيداتي براي صادرات و حمل و نقل سيمان به صورت ريلي انديشيده شود شاهد افزايش يك ميليون تني صادرات اين محصول خواهيم بود. بُد با بيان اينكه فاصله كارخانه‌هاي سيمان از بنادر كشور زياد است و همين مسئله هزينه حمل و نقل بالايي را براي توليدكنندگان به همراه دارد، اظهار داشت: حمل و نقل در تناژ بالا و در اندازه‌هاي يك ميليون تني از طريق ناوگان كاميون امكانپذير نيست در حالي كه اگر صنعت سيمان از خط ريل استفاده كند مي‌تواند حمل و نقل و صادرات مقرون به صرفه و مناسبي را داشته باشد.
وي با بيان اينكه در اين مورد با مسئولان شركت راه‌آهن صحبت‌هايي داشته‌ايم، گفت: آنها به ما مي‌گويند براي صادرات و حمل و نقل ريلي در ابتدا 30درصد بالاتر از هزينه حمل با كاميون را بپردازيد و در صورتي كه اين صادرات به 500هزار تن رسيد، به شما در حمل ريلي تخفيف خواهيم داد. اين در حالي است كه صنعت سيمان براي افزايش صادرات نيازمند حمايت است نه اينكه هزينه بالاتري را براي حمل پرداخت كنند. وي با تأكيد بر لزوم ايجاد هماهنگي بين وزارت صنعت و وزارت راه براي توسعه حمل و نقل ريلي سيمان، پيشنهاد كرد دولت به جاي پرداخت مشوق‌هاي صادراتي كه البته با تأخير زيادي صورت مي‌گيرد، در هزينه‌هاي حمل ريلي تخفيف‌هايي را براي توليدكنندگان سيمان اعمال كند.
اين كارشناس صنعت سيمان در ادامه با اشاره به نامگذاري سال جديد ميلادي با عنوان سال سازندگي در عراق، گفت: افزايش قيمت نفت و رشد بودجه عراق از يك طرف و تلاش براي سازندگي اين كشور از طرف ديگر، زمينه مناسبي را براي صادرات سيمان به عراق فراهم كرده است كه مسئولان كشور ما نيز بايد براي برخورداري توليدكنندگان ايراني از اين ظرفيت، رايزني لازم را با مسئولان عراقي انجام دهند. وي با بيان اينكه در حال حاضر تعرفه صادرات سيمان به عراق رقم بالايي است و مجوز واردات سيمان فقط براي تناژهاي محدود صادر مي‌شود، گفت: در صورت رايزني مسئولان كشور با طرف عراقي مي‌توانيم 2 تا 3ميليون تن سيمان به اين كشور صادر كنيم.
