علیرضا سزاوار
به تازگي بررسي دوباره وضعيت درياچه اروميه از نظر سه شاخص «تراز سطح آب»، «وسعت درياچه» و «حجم آب موجود» اعلام شده است. نتيجه بررسيها حاكي از كاهش دوباره «تراز سطح آب، وسعت و حجم آب» موجود در درياچه اروميه در دي ماه سالجاري و بحرانيتر شدن وضعيت اين درياچه است. تراز سطح آب درياچه در اين بررسي به حدود30 سانتيمتر از سطح دريا رسيده كه نسبت به روز مشابه در سال 95 در حدود ۲۴سانتيمتر و نسبت به ميانگين بلندمدت 4/5 متر كاهش داشته است. وسعت درياچه اروميه نيز نسبت به سال قبل و بلندمدت با كاهش روبهرو شده است.
وسعت اين درياچه در اين بررسي اندكي بيش از23كيلومتر مربع بوده كه نسبت به روز مشابه در سال گذشته 311/2 كيلومتر مربع و نسبت به ميانگين درازمدت 47/2767 كيلومترمربع كمتر شده است.
حجم آب موجود در درياچه اروميه هم در تاريخ يادشده 1/10 ميليارد متر مكعب بوده كه نسبت به روز مشابه در سال گذشته 0/5 ميليارد متر مكعب و نسبت به ميانگين درازمدت 15/17 ميليارد مترمكعب كاهش يافته است.
پيشتر نيز رئيس دفتر استاني ستاد احياي درياچه اروميه در آذربايجانغربي گفته بود كه وسعت درياچه اروميه در آذرماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۴۲ كيلومتر كاهش يافته است.
هشدار سازمان ملل
به گفته فرهاد سرخوش، وسعت درياچه اروميه به هزار و ۷۳۴ كيلومتر رسيده كه يك سوم مساحت درياچه در ۱۵سال گذشته است.
وضعيت درياچه اروميه خصوصاً از اوايل دهه گذشته بسيار وخيم گزارش شده است.
«برنامه توسعه سازمان ملل» طي گزارشي كه بهار امسال منتشر كرد، نسبت به خشك شدن اين درياچه به شدت هشدار داد.
اين گزارش ميگويد كه ۲۰سال قبل حدود ۳۰ميليارد متر مكعب آب در درياچه اروميه وجود داشت، اما اكنون به حدود 2/5 ميليارد متر مكعب رسيده است. اگر درياچه خشك شود، ميتواند مانند درياچه آرال در آسياي ميانه به يك فاجعه تمام عيار انساني و زيستمحيطي تبديل شود. به تازگي رئيس سازمان محيطزيست ايران و مديرستاد احياي درياچه اروميه تنها راهكار تأمين منابع مالي براي احياي درياچه اروميه را «استقراض خارجي» اعلام كرد.
به گفته عيسي كلانتري، درياچه اروميه با بودجه «سنواتي» احيا نميشود و دو مشكل «اصلي» درياچه اروميه «كمبود بودجه و كاهش شديد بارندگي» است. مسئولان آذربايجانغربي پيشتر اعلام كردهاند: براساس نظرسنجيها، مهمترين خواسته مردم اين استان نجات درياچه اروميه است. محمداسماعيل سعيدي، نماينده تبريز، آذرشهر و اسكو در مجلس شوراي اسلامي ۱۰ آبان ماه در نطق پيش از دستور خود گفته بود: بحث درياچه اروميه متأسفانه امروز از متن به حاشيه رانده شده است، اكثر مصوبات ستاد احياي درياچه بلااقدام يا نيمهكاره مانده است.
به گفته وي امسال درياچه بدترين شرايط را پشت سر ميگذارد و مردم در مقابل چشمان خود و بهرغم صحبتهاي مسئولان حالت احتضار درياچه را مشاهده ميكنند.
جديدترين بررسي مسئولان
در تازهترين بررسي مسئولان درباره وضعيت درياچه، جلسه بررسي نحوه مشاركت مجلس شوراي اسلامي در طرح نجات درياچه اروميه روزآذرماه به رياست رئيس مجلس شوراي اسلامي و حضور پنج نفر از اعضاي كارگروه ملي نجات درياچه اروميه در مجلس شوراي اسلامي برگزار شد.
در اين جلسه دكتر لاريجاني ضمن تأكيد بر اهميت موضوع و لزوم احياي درياچه اروميه، استفاده حداكثري از روانآبهاي زمستانه و رهاسازي و هدايت آنها به مخزن درياچه را امري لازم دانسته و بر تأمين اعتبارات موردنياز براي اجراي كامل برنامههاي مصوب تأكيد كرد.
وي با بيان اينكه بار اصلي اجراي طرح نجات درياچه اروميه بر دوش وزراي جهادكشاورزي و نيرو است، خواستار هماهنگي بيشتر بين وزارتخانههاي نيرو و جهادكشاورزي در حصول نتيجه مطلوبتر در اجراي سيستمهاي آبياري نوين و صرفهجويي در مصرف آب در بخش كشاورزي و هدايت مازاد آن به درياچه شد.
برخلاف اظهارات برخي مديران مبني بر خشك شدن درياچه اروميه به خاطر خشكسالي، گزارش برنامه توسعه سازمان ملل ميگويد كه عامل انساني، خصوصاً ساخت غيراصولي وضعيت را بحراني كرده است. با اين شرايط درياچه اروميه در معرض خطر خشك شدن كامل است.