نگين تراشي اقتصاد مقاومتي را به استانها مي برد

سيستان وبلوچستان دريك قدمي قطب گوهرتراشي ايران

محمدرضا سوري

 

با وجود اينكه خشكسالي هاي اخيروثابت ماندن اين شرايط در بسياري از استانهاي كشور موجب شده تا اين مناطق نتوانند درحال حاضر بهره آنچناني از كشاورزي ودامداري خود ببرند، با اين حال وجود برخي معادن ازجمله سنگهاي قيمتي دراين مناطق سبب شده تا به عقيده كارشناسان با سرمايه گذاري دراين زمينه ضمن ايجاد اشتغال ودرآمد زايي ، گام بزرگي در زمينه اقتصاد مقاومتي برداشت. موضوعي كه موجب شد تا مدیرکل فنی و حرفه‌ای سیستان و بلوچستان اعلام كند:« وجود معادن مختلف سنگهاي قيمتي دراين استان درآينده نه چندان دور مي توانداين منطقه را به قطب مهم گوهر تراشي كشورتبديل كند.»

 

******

درحالي كه استانهايي مانند سيستان وبلوچستان ولرستان به علت وجود خشكسالي هاي اخير نتوانسته اند در زمينه توليدات باغي وكشاورزي مانند گذشته گام بردارند لذا با ادامه دار شدن اين مهم برخي كارشناسان با توجه به وجود معادن سنگ هاي قيمتي دراين مناطق اين مهم را جايگزيني مناسب براي كشاورزي وباغداري اعلام كرده وخواستار سرمايه گذاري دراين زمينه شوند.

مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی استان دراين رابطه مي گويد:« در کشور ظرفیت‌های خوبی درزمینه مواد معدنی وجود دارد که مي توان آن‌ها را وارد چرخه تولید کرد.»

احدالله فاضلی می‌افزاید: با توجه به وجود معادن سنگ دراستانهاي مختلف كشور ازجمله خراسان رضوي ، لرستان وسيستان وبلوچستان مي توان درزمينه استخراج وسنگ تراشي اقدام خوبي را انجام داد.»

گردش مالي بالاي سنگهاي قيمتي

آمارها نشان مي دهد هم اكنون فروش وصادرات سنگهاي قيمتي در جهان از ارزش بالايي برخوردار بوده به طوري كه كشورهايي كه داراي معدن بوده ويا صاحب فن آوري در رابطه با فرآوري سنگهاي قيمتي هستند دراين زمينه توانسته اند گام هاي خوبي را برداشته اند.

يكي از كارشناسان گوهرشناس دراين رابطه مي گويد:«طبق برآوردهای انجام‌شده درسال‌های اخیر تجارت بین‌المللی و حجم گردش مالی سنگ‌ های قیمتی و نیمه قیمتی ۱۰۰۰ میلیارد تومان است».
حسين كياني با اشاره به وضعيت كشور دراين زمينه مي افزايد:« ایران از نظر تنوع منابع خدادادی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، پس از آمریکای جنوبی، هلند، شبه ‌قاره هند و آفریقای جنوبی دررتبه پنجم دنیا قرار دارد.»
وی با اشاره به اينكه آمارها نشان می‌دهند که ارزش صادرات سنگ‌های قیمتی ایران حدود ۵۰۰ میلیون دلار و معادل ۵ صدم درصد از تجارت سودآور جهانی است ادامه مي دهد:« در میان کشورهای آسیایی هیچ کشوری را به قدمت ایران نمی‌توان یافت که تاریخ ۵هزار ساله در جواهرسازی و زرگری داشته باشد، اين درحالي است كه اکنون کشورایران در رتبه پنجاه ام جهان در فناوری سنگ‌های قیمتی قرار دارد و به همین دلیل باید با برنامه‌ریزی مناسب این عقب‌ماندگی را مي توان جبران کرد.
وي با اشاره به اينكه ارزش برخی سنگ‌های قیمتی ازطلا هم بیشتر است بيان مي كند:« با اين وجود از آنجايي كه استخراج، تراش، تولید جواهرآلات و حتی فروش و تجارت آن درايران همچنان سنتی است و به همین دلیل از ارزش‌افزوده بالای این صنعت محروم هستیم.»

ظرفيت بالاي معادن سنگ در كشور

اين كارشناس با اشاره به شناسایی ۲۰۰ محدوده دارای سنگ قیمتی در ایران مي گويد:« توسعه صنعت تراش، برش و فرآوری سنگ می‌تواند فرصت‌های شغلی مناسبی را در زمینه‌های همچون اکتشاف، تولید، بخش تجارت و صادرات ایجاد کند.»
كياني با اشاره به وجود معادن غني سنگ‌هایی همچون عقیق، فیروزه، کریستال، گارنت و جاسپردر معادن استان‌های خراسان، اصفهان، آذربایجان شرقی، لرستان، همدان و زنجان وجود دارند مي افزايد:« با تمام اين مزايا هیچ مرکز مطالعه علمی دقیق و سازمان‌یافته‌ای در توزیع و اکتشاف سنگ‌های قیمتی در ایران وجود ندارد.»
کیانی ادامه می‌دهد: در نظر داریم با حمایت‌ها و سرمایه‌گذاری مناسب مرکز فرآوری و شناسایی سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی کشور را در استان ایجاد کنیم.
به گفته وي برای تحقق این هدف به بیش از یک میلیارد تومان اعتبار نیازداريم.
اين درحالي است كه ارزش‌افزوده سنگ‌های نیمه قیمتی ۲۰ برابر است. به بیان دیگر می‌توان با خریداری یک کیلو سنگ خام با قیمت تعیین شده، با فرآوری آن ۲۰ برابر قیمت اولیه ارزش‌افزوده به دست آورد.
و درمورد سنگ‌های قیمتی نیز تا ۵۰۰ برابر ارزش‌افزوده وجود دارد و این آمار نشان ‌دهنده اهمیت این حوزه در توسعه اقتصادی كشوراست.

خراسان رضوي رتبه اول

وجود مرغوب‌ترین معدن فیروزه جهان و سایر ظرفیت‌های معدنی در حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، دركناروجود بیش از۸۵درصد واحدهای تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی در مشهد و اشتغال بیش از ۷۰درصد تولیدکنندگان طلا و جواهر به امر جواهرسازی، مشهد را به بزرگترین کانون دادوستد این‌گونه سنگ‌ها تبدیل کرده است.

معدن فیروزه نیشابور خراسان رضوي با ذخیره ۹ هزار تن و ظرفیت تولید سالانه ۱۹ تن ، نه تنها مهم‌ترین معدن فیروزه ایران است بلکه در سطح جهانی نیز به دلیل کیفیت عالی ان به خصوص انواع عجمی و شجری، ممتاز بوده و از معروفیت بین المللی برخوردار است.

عامل توسعه خوشه جواهرات مشهد خراسان رضوي دراين خصوصمي گويد:« خراسانرضوي از ديربازمرکز سنگهاي قيمتي و نيمه قيمتي بوده است و وجود مرغوبترين معدن فيروزه جهان و ساير پتانسيلهاي معدني در حوزه سنگهاي قيمتي و نيمهقيمتي، دركنار حضور بيش از ۸۵درصد واحدهاي تراش سنگهاي قيمتي و نيمهقيمتي و اشتغال بيش از ۷۰درصد توليد کنندگان طلا و جواهر به امر جواهر سازي، مشهد را به بزرگترين شهر داد و ستد اين گونه سنگها تبديل کرده است.»

سید جواد پیش بین با اشاره به نقش مهم معادن استان در زمينه ايجاد اشتغال مي افزايد:« براساس تحقيق به عمل آمده از ابتداي شناسايي و اکتشاف تا مراحل فرآوري و تبديل سنگ قيمتي به نگين حداقل به 200فعاليت حرفهاي نياز است که اين امر نشان دهنده نقش عمده اين صنعت درايجاداشتغال است.»

وي با اشاره به اينكه ازمجموع 37 نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی کشور، 22 نوع آن در خراسان رضوی شناسایی شده است ادامه مي دهد:« چندین نوع گارنت ،فیروزه و کریزوکولا ازجمله سنگهای قیمتی موجود دراين منطقه هستند ، همچنین در خصوص سنگهای نیمه قیمتی كه در خراسان رضوی وجود دارد می توان به ژاسپر، انواع کوآرتز ، ژئولیت ها، عقیق و انواع فلدسپات اشاره کرد.»

لرستان رتبه بعدي

پس از خراسان رضوي لرستان با دارا بودن معادن مختلف سنگ از جمله گوهرهاي قيمتي در رتبه اعدي قرار دارد.

معاون امور معادن سازمان صنعت ، معدن وتجارت لرستان درخصوص وضعيت سنگهاي قيمتي موجود در استان مي گويد:« درپي اجرای یک طرح پژوهشی توسط اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی 30 نوع کانی قیمتی و نیمه قیمتی در استان شناسایی شد».

جمال مومیوند با اشاره به اینکه معادن استان دردو پهنه سنندج - سیرجان وزاگرس واقع شده اند مي افزايد:« پهنه سنندج سیرجان شامل سنگ های دگرگون و آذرین و پهنه زاگرس نیز دارای سنگ های رسوبی، کربناته، ماسه سنگ و سنگ آهک بوده که درهردو پهنه یاد شده کانی های قیمتی و نیمه قیمتی وجود دارد.»
اين درحالي است كه درون برخی از مواد معدنی استان، سنگ های حاوی فسیل وجود دارد که پس ازتراش سنگ، فسیل درون آن که قیمت و ارزش افزوده بسیاری دارد، نمایان می شود.

سيستان وبلوچستان در راه گوهر تراشي

درحالي كه وقوع خشكسالي ها وادامه دارشدن كاهش بارشها درسيستان بلوچستان موجب شد تا كشاورزي ودامداري دراين استان تحت الشاع اين مهم قراربگيرد،اما سختكوشي مردم ، دركناركشف معادن سنگ هاي قيمتي سبب شد تا مسئولان سيستان بلوچستاني تصميم بگيرند تااين منطقه را به يكي از استانهاي متخصص در زمينه تراش سنگ هاي قيمتي تبديل كنند.

معاون هنرهای دستی صنایع دستی و گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان سيستان بلوچستان دراين خصوص مي گويد:« تاکنون 60 نوع سنگ قیمتی و نیمه قیمتی دراستان شناسایی شده است كه اين مهم مي تواند براي مردم ضمن ايجاد اشتغال درآمد آفرين نيزباشد.»

مهدي اوكاتي مي افزايد:«وجود اين تعداد متنوع سنگ قيمتي ونيمه قيمتي باعث شد تا در شهرهای زابل و زاهدان كارگاه هاي سنگ تزئيني تراشي ايجاد شود.»

وي با بيان اينكه لاجوردی، عقیق و جاسبر از مهم‌ترین سنگ‌های قیمتی كشف شده در معادن اين استان هستند ادامه مي دهد:«سرمايه گذاري براي استخراج وتراش اين سنگها مي تواند استان سيستان را به يكي از مناطق مهم گوهر تراشي در كشور تبديل كند.»

به گفته وي ازآنجا كه بانوان سیستان و بلوچستانی استقبال چشمگیری از صنعت تراش سنگ‌های قیمتی ونیمه قیمتی دارند، لذا به منظور سرگرمی و اشتغالزایی آنان اقدام به برگزاری سه کارگاه آموزشی در شهرستان‎های زاهدان، زابل و چابهار شده است كه بانوان با گذراندن دوره آموزشي سه ماهه داراي گواهينامه مهارت مي شوند.

رونق كارگاههاي سنگ تراشي در سيستان وبلوچستان

وجود سنگهاي قيمتي دركنارعلاقمندي به ايجاد گوهر تراشي دراين استان سرانجام سبب شد تا مسئولان سيستان وبلوچستان اقدام به تجهیزو ساماندهی کارگاه هاي تراش سنگ هاي كنند.

مسئول کارگاه تراش سنگ سیستان دراين رابطه مي گويد:«از آنجا كه دریاچه ی هامون منبع غنی سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی است و مي توان انواع لاجورد و عقیق را از این مکان استخراج کرد ،لذا تجهیز و ساماندهی کارگاه تراش سنگ امید سیستان دردستور كار قرار گرفت.»

اکبر عودی با اشاره برگزاري دوره آموزشی رايگان 45 روزه برای هر هنرجو مي افزايد:« درصورت حمايت درخرید تجهیزات کارگاهگوهرتراشي مي توان براي 100نفر دراين مكان اشتغال ایجاد كرد.»

لذا با توجه به وجود توانمندي بسيار دراين زمينه مي توان اميدوار بود كه با سرمايه گذاري دراين زمينه ضمن ايجاد اشتغال مي توان به ايجاد درآمد درمناطق محروم كشوركمك بسياري كرد وموجبات شكل گرفتن اقتصاد مقاومتي كه همانا رونق توليد داخلي وانجام صارات براي كسب درآمد هاي ارزي است گام بزرگي را برداشت.