در آينده نزديك استفاده از انرژيهاي نو و پاك بسياري از نيازهاي كشور را فراهم خواهد ساخت و سرمايهگذاري در خصوص تحقيقات و پژوهش در زمينه تبديل انرژي گام برداشتن به سوي آينده است. بر همين اساس چند تن از پژوهشگران و محققان دانشگاههاي معتبر كشور كه تا ديروز در زمينه تحصيل علوم پايه و مهندسي در تلاش بودند حالا با همفكري و همافزايي آموختههاي خود به سراغ ايدهاي رفتهاند تا با عملي و صنعتي ساختن آن بتوانند از سيالاتي همچون آب، انرژي الكتريكي توليد كنند. در ذيل گفتوگوي «جوان» با نماينده اين گروه مهندس نسرين داستاني را ميخوانيد تا با مزاياي اين اختراع و مسائل و مشكلات پيش رويشان آشنا شويد!
براي شروع گفتوگو بفرماييد ايده اين محصول چگونه در ذهنتان شكل گرفت؟
بررسي منشأ باد و عملكرد توربينهاي بادي اين ايده را ايجاد كرده است. منشأ باد خورشيد است. خورشيد با تابش نابرابر روي سطح كره زمين باعث ايجاد محيطهاي پرفشار و كمفشار در فضا ميشود. حركت محيطهاي پرفشار به سمت محيطهاي كمفشار باعث ايجاد باد ميشود. باد به توربينهاي بادي برخورد ميكند و دو محيط پرفشار و كمفشار در ظرفيت توربين ايجاد ميكند و باعث چرخش توربين باد ميشود. همين قضيه در سيال ساكن نيز وجود دارد. فشار در سيال ساكن به نسبت ارتفاع زيادتر ميشود. پس در سيال ساكن نيز تفاوت فشار وجود دارد. منشأ اين فشار گرانش است. حال اگر جسمي در سيال قرار گيرد اختلاف فشار روي جسم تأثير ميگذارد و اگر چگالي جسم از چگالي سيال كمتر باشد جسم به سمت بالا حركت ميكند. از همين خصوصيت ميتوان در كاهش و افزايش حجم جسم استفاده كرد.
چگونه اين ايده تبديل به ساخت شده است؟
اين ايده توسط يكي از افراد شركت مطرح شده است و ايشان تا مرحله رسيدن به تئوري روي اين ايده كار كردهاند. سپس در شركت با همكاري دانشآموختگان رشته مكانيك نمونههاي آزمايشگاهي آن ساخته شده است و آزمايشهاي انجامشده صحت تئوري ايده اختراع را تأييد كرده است.
آيا اين دستگاه مشابه دارد؟
تاكنون صدها اختراع در اين زمينه انجام شده است اما هيچكدام تراز انرژي مثبت نداشته و اين اولين اختراع در اين زمينه است كه تراز انرژي مثبت به همراه دارد.
كاركرد دستگاه دقيقاً چيست؟
در اين اختراع مكانيسمهايي طراحي شده است كه در موقعيتهاي معين موجب آرايش و كاهش حجم جسم سيال ميشوند. چنانچه در دو سمت يك چرخه جسم درون سيال توزيع نامتقارن جسمهاي حجيم و كمحجم درون سيال موجب ايجاد اختلاف نيروي شناوري و حركت مكانيسم ميگردد. كم و زياد وجود داشته باشد به خاطر اختلاف نيروي شناوري دستگاه به حركت درميآيد و از اين حركت ميتوان استفادههاي مختلف مانند توليد برق نمود.
مراحل ثبت و چگونگي اثبات اختراع به چه نحوي بوده است؟ چرا خارج از كشور محصولتان را ثبت كردهايد؟
ثبت موقت اين اختراع در امريكا انجام شده است. اظهارنامه آن در PCT (معاهده بينالمللي ثبت اختراع؛ شامل 152 كشور) به ثبت رسيده است. كانون پتنت ايران با تأييد اين اختراع 90% هزينه ثبت دائم اين اختراع در امريكا را تقبل نموده و مراحل ثبت دائم آن در امريكا در حال انجام است. البته در اداره اختراعات ايران نيز به ثبت رسيده است. بهرغم مشكلات مالي و استمداد از دستگاههاي ذيربط تاكنون هيچ دستگاه و ارگان دولتي از ما حمايت نكرده است بهجز كانون پتنت ايران كه آن هم فقط 90% هزينه ثبت دائم اين اختراع در امريكا را تقبل نموده است.
هزينههاي ساخت دستگاه به چه نحوي بوده است؟
از آنجا كه اين اختراع بديع بوده و نمونهاي ندارد بايد هر قطعه آن براي نمونه نيمهصنعتي جداگانه ساخته شود و در نتيجه هزينه ساخت نمونه نيمهصنعتي بسيار بالاست. از معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري تقاضا كردهايم كمك كند تا بتوانيم نمونه نيمهصنعتي آن را بسازيم ولي تاكنون هيچ جوابي دريافت نكردهايم و تاكنون به جز كانون پتنت ايران هيچگونه حمايتي از ما نكرده است.
به نظر گروه سازنده، طرح شما داراي ايراداتي هم هست كه بخواهيد در آينده به رفع اين موارد بپردازيد؟
اين اختراع نسبت به ساير انرژيهاي تجديدپذير امتيازات زيادي دارد: دائمي بوده و در تمام نقاط جغرافيايي كار ميكند و هيچ محدوديت زماني و مكاني ندارد. از لحاظ قيمت با توربينهاي بادي و سيستمهاي فتوولتائيك رقابت ميكند و هزينه سرمايهگذاري آن براي توليد هر كيلووات در حد هزينه سرمايهگذاري براي توليد هر كيلووات از سيستم فتوولتائيك ميباشد. آلودگي صوتي و زيستمحيطي ايجاد نميكند. مقدار زمين و ابنيههاي مورد نياز سرانه هر كيلووات آن نسبت به ساير انرژيهاي تجديدپذير بسيار كمتر است.
طي اجراي پروژه مشخصاً با چه موانعي دست و پنجه نرم كردهايد؟
در واقع در دانش مكانيك سيالات موارد مطرح شده مربوط به نيروهاي هيدرواستاتيك بيشتر مرتبط با طراحي دريچههاي سد و سازههاي ساكن است. منابع موجود در هيدرواستاتيك براي رسيدن به تئوري اين اختراع كفايت نميكرد. بسيار اتفاق ميافتاد براي مسئلهاي مجبور بوديم در تمام مراجع داخل و خارج جستوجو كنيم و درعينحال مجبور بوديم مستقلاً به توليد مستندات علمي در اين زمينه بپردازيم كه پرچالشترين قسمت كار ما بود. از طرف ديگر مشكلات تأمين بودجه بر دشواري پيشرفت تحقيق و توسعه ميافزود.