علیرضا دهلوی
يكي از بركات سفر تاريخي سال 75 مقام معظم رهبري به خوزستان دستور ايشان در زمينه احياي 800 هزار هكتار زمين كشاورزي خوزستان بود. در آن زمان چهار وزارتخانه متولي اين امر بودند كه اگر همت به خرج ميدادند، امروز علاوه بر اشتغال بخش عمده جوانان خوزستاني، به لحاظ استقلال غذايي نيز در كشور پيشرفت زيادي داشتيم. متأسفانه دولت اصلاحات تمايلي به اجراي اين طرح نداشت و در طول هشت سال دولت اصلاحات اين طرح فقط يك درصد پيشرفت كرد و در دولت نهم و دهم نيز اقدام جدي نشد و در حد 17درصد طرح پيشرفت كرد. سال 92 در جلسه مجلس خبرگان رهبري از دكتر روحاني درخواست شد كه نسبت به اين قضيه در دولت يازدهم توجه كند و البته با اجازه مقام معظم رهبري بودجه مناسبي از صندوق توسعه به اين طرح اختصاص داده شد. خوشبختانه اين طرح از سال 93 سرعت مناسبي داشته است؛ هر چند از 800 هزار هكتار به 550 هزار تقليل يافته است و در نهايت هم به بهانه نبود منابع آبي ميزان اين طرح به 330هزار هكتار رسيد.
مقابله با كانونهاي داخلي گرد و غبار
در سال ۸۸ به منظور تسريع در اجراي طرح و ابلاغ معاون اول رئيسجمهور وقت مؤسسه جهاد نصر وارد كار شد. مديرعامل مؤسسه جهاد نصر درباره احياي ۵۵۰هزار هكتار اراضي كشاورزي گفت: مؤسسه جهاد نصر عملاً فعاليت خود را در اين زمينه از سال ۸۹ آغاز كرد كه به دليل نبود اعتبارات لازم در پنج سال نخست تنها ۱۱۰ هزار هكتار از اين اراضي احيا شد.
يدالله شمايلي افزود: در اين خصوص در سالهاي گذشته طرح ساخت چند سد و همچنين ايجاد بخشي از شبكههاي اصلي و فرعي آبياري و زهكشي اجرايي شد، اما به دليل كمبود اعتبارات پيشرفت خوبي نداشت. اجراي طرح ۵۵۰ هزار هكتاري مقام معظم رهبري طي سالهاي ۱۳۸۷ تا پايان سال ۱۳۹۲ معادل ۶۶ هزار هكتار در شش سال بوده كه به طور متوسط ۱۱ هزار هكتار در سال بوده، اما از سال ۹۳ تاكنون به دليل افزايش اعتبارات ۱۸۲ هزار هكتار، يعني سالانه حدود ۶۰ هزار هكتار بوده است. شمايلي تصريح كرد: در حال حاضر زيرساختها براي مقابله با كانونهاي داخلي گرد و غبار مهيا شده و در برنامه ششم توسعه نيز ۳۲۰ هزار هكتار از اراضي كانون گرد و غبار تعيين و در دست اقدام قرار ميگيرد.
با توجه به اهميت اين طرح و حجم گسترده اراضي باقي مانده، نياز به تمركز بيشتر و ورود جديتر در اين حوزه كاملاً ضروري است. مسكوت ماندن اين طرح به معناي تداوم وضعيت ريزگردهاي خوزستان و افزايش مهاجرت است.
خوزستان در سال ۹۴ بهعنوان يكي از آلودهترين شهرهاي جهان شناخته شد. روزهايي كه ريزگردها باعث مشكلات تنفسي ساكنان اين شهر شده بود. در آبان ۱۳۹۴ در پي بارش باران اسيدي در اين استان، براي صدها نفر مشكلات تنفسي پيش آمد كه آنان را به بيمارستان كشاند. اما در سال بعد وضعيت از اين هم بدتر شد؛ با قطع آب و برق خوزستان به حالت نيمه تعطيل درآمد. گرد و غبار شديد و رطوبت زياد علت اين وضعيت اعلام شد.
براي برونرفت از وضعيت فعلي خوزستان علاوه بر احياي زمينهاي كشاورزي، احياي پوشش گياهي در استان هم بسيار ضروري است. ضمن اينكه از دست رفتن بهرهوري خاك باعث مهاجرت نيروي كار و خالي شدن روستاها و افزايش حاشيهنشيني شده است.
قول وزارت كشاورزي تا آخر سال
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري استان خوزستان دراينباره گفت: علت اصلي را بايد در كاهش رطوبت و از بين رفتن پوشش گياهي و از بين رفتن رطوبت اراضي آبگير (هورها و تالابها) كه عامل ايجاد كانونها بوده در نظر گرفت. احمد مطيعي توضيح داد: از مساحت ۱۱۳هزار هكتار در جنوب شرقي اهواز، ۴۲هزار هكتار فوق بحراني است كه اسفند سال گذشته وزارت كشاورزي موظف شد در يكسال اين كانون را كنترل كند. همان سال مصوب شد كه ۷ هزار هكتار نهال در اين اراضي كشت شود و قرار شد تا آخر امسال نهايي شود.
مديركل منابع طبيعي و آبخيزداري استان خوزستان گفت: اولويت اول برگشت پوشش گياهي طبيعي است تا مرتع به كيفيت خوب برگردد. اگر مرتع استعداد داشته باشد، طبيعت با قرق و بارش احيا ميشود، اما اگر نه، بايد درختكاري كنيم. از سال ۸۱ كه ريزگردها شروع شد، بيش از ۸۵درصد آن عوامل خارجي بود و فعاليت و ريزگرد خارجي بوده است، اما الان اثرگذاري كانونهاي داخلي بالاتر رفته است. ريزگرد خارجي با هوا ميآيد و طول ميكشد كه به شهرها برسد، اما ريزگرد داخلي چون فاصلهاش با مركز شهرها كم است هم خسارتش بيشتر است و هم سريعتر ميرسد. به همين علت نيازمند توجه جدي دولت به احياي پوشش گياهي در خوزستان است.