نجات صندوق‌های بازنشستگی با شفاف‌سازی و ادغام

وزیر کار: با ادغام صندوق‌های بازنشستگی مخالفم...

هادی غلامحسینی

شفاف‌ نکردن عملکرد صندوق‌هاي بازنشستگي در بعد هزينه‌ها، درآمدها و ساختار اداري و اقتصادي‌اش شرايطي را به وجود آورده است كه حقوق بازنشستگان به جای پرداخت از این صندوق از بودجه بيت‌المال پرداخت مي‌شود. با اين حال در شرايطي كه رئيس‌جمهور چالش صندوق‌هاي بازنشستگي را جدي عنوان مي‌كند، وزير كار با ادغام صندوق‌هاي بازنشستگي كه گويا هم‌اكنون نيمي از هزينه‌هايشان به بودجه كشور متصل شده، مخالف است، البته ريشه بدهي‌هاي دولت به صندوق‌هاي بازنشستگي و فضاي بد كسب و كار و بيكاري يكي از دلايل عمده مشکلات در نظام بازنشستگي است. 

  

در حالي كه رئيس‌جمهور بعد از چالش نظام بانكي از چالش صندوق‌هاي بازنشستگي در كشور به عنوان پايه‌هاي اصلي نظام مالي ايران پرده‌برداري كرد، ادغام تمامي صندوق‌هاي بازنشستگي در كشور و تحقيق و تفحص براي كشف واقعيت‌هاي موجود در اين صندوق‌ها از نان شب واجب‌تر است، زيرا اصل تقدم درآمد بر هزينه‌ها در صندوق‌ها رعايت نمي‌شود و هم‌اكنون صندوق‌ها در بعد از تعيين دستمزد بازنشستگان و مستمري‌بگيران ذينفوذ (ژن‌هاي خوب‌) و همچنين مديريت دارايي با مفاسد و سوء‌استفاده‌هاي زیاد روبه‌رو هستند.  صندوق‌هاي بازنشستگي در هر كشوري يكي از اركان اصلي نظام مالي و اقتصادي به شمار مي‌آيد، ولي در اقتصاد نفتي و دولتي سياسي كاري و ناديده گرفتن واقعيت‌هاي اقتصادي بلايي بر سر صندوق‌هاي بازنشستگي آورده است كه رئیس جمهور بعد از نظام بانكي، صندوق‌هاي بازنشستگي را به عنوان يكي از اركان نظام مالي كشور صاحب چالش‌هاي عظيم معرفي كرد.

  

وضعیت صندوق‌ها نامشخص است

در اين مقال قصد نداريم كه بگوييم سالانه از بودجه عمومي كشور بالغ بر 40 تا 50 هزار ميليارد‌تومان (‌بيش از يارانه نقدي پرداختي به مردم در يكسال‌) به صندوق‌هاي بازنشستگي منابع تزريق می‌شود، كما‌اينكه اين سخن را خود دولتي‌ها پيش از اين زده‌اند، اما بحث اين است كه چرا وقتي مي‌دانيم صندوق‌هاي بازنشستگي با چالش مواجه هستند يك تحقيق و تفحص براي استخراج وضعيت واقعي‌شان انجام نمي‌دهيم؟ 

مستمری بگیران بازنشستگان 2 برابر کارمندان دولت هستند

براي درك واقعيت بايد گفت تعداد مستمري‌بگيران و بازنشستگان صندوق‌هاي بازنشستگي بالغ بر 5 ميليون نفر است كه اين تعداد دو برابر كل نيروي‌هاي كار بخش دولت است. 

اگر قرار باشد به هر نيروي بازنشسته و مستمري‌بگير تنها یک ميليون تومان در ماه پرداخت شود، بالغ بر 5هزار ميليارد تومان منابع لازم است كه در سال عددي در حدود 60هزار ميليارد تومان را در‌بر‌مي‌گيرد، حال دولتي كه در كار پرداخت حقوق 2ميليون و 400هزار نيروي كار خود مانده است، چرا نبايد براي حل چالش صندوق‌هاي بازنشستگي كار جدي انجام دهد و متأسفانه گاهاً وزرا براي اينكه در كار خود ابقا شوند حاضرند از شركت‌هاي متعلق به صندوق‌هاي بازنشستگي كه در بحرانند انواع و اقسام امتياز‌ها را به منتقدان و نمايندگان مجلس هم اعطا كنند. 

  

حقوق نجومی ژن‌های خوب از صندوق‌ها

در حالي كه عامه بازنشستگان و مستمري بگيران از حداقل حقوق برخوردارند، طي دهه‌هاي اخير عده‌اي از بازنشستگان و مستمري‌بگيران ذينفوذ و به اصطلاح امروزي ژن‌هاي خوب حقوق‌هاي 14تا 20 ميليون تومانی دريافت مي‌كنند و اگر به هزينه‌هاي ساختاري صندوق‌هاي بازنشستگي نگاهي بيندازيم، مي‌بينيم كه همانند دولت صاحب هزينه‌هاي جاري بسيار بالا هستند. در كشور دهها صندوق بازنشستگي وجود دارد كه بزرگ‌ترين اين مجموعه‌ها سازمان تأمين اجتماعي و صندوق بازنشستگي كشوري است كه انتظار مي‌رود مجموعه‌هاي ساختاري به ويژه بخش اقتصادي اين مجموعه‌ها و صورت وضعيتشان به سرعت شفاف‌سازي شود و اين دون شأن وزراست كه بخواهند امتيازهايي را به ديگران از محل شركت‌هاي صندوق‌هاي بازنشستگي براي حل چالش‌هاي خود دهند. 

 

با ادغام صندوق‌هاي بازنشستگي مخالفم

وزیر رفاه، تعاون و کار با اعلام اينكه مشكلات صندوق‌هاي بازنشستگي صرفاً مختص ايران نيست، گفت: طي سال‌هاي گذشته تحولات جمعيتي، افزايش اميد به زندگي و سالمندي جمعيتي را داشته‌ايم. در همين حال، در ساليان متمادي سياست‌هاي حمايتي را با سياست‌هاي بيمه‌اي پيوند زديم كه اين خود عاملي براي دامن زدن به مشكلات صندوق‌هاي بازنشستگي در كشور بوده است. بنا به اين دلايل، نسبت جمعيت شاغل به مستمري‌بگير كاهش يافته و تعادل منابع و مصارف تأمين اجتماعي به هم خورده است. در اين ميان، فقط سازمان تأمين اجتماعي نیست که در چنين شرايطي قرار دارد. 

 ربيعي تصريح كرد: بايد اين نكته را مد‌نظر داشته باشيم كه با درايت لازم و با برنامه‌ريزي‌هاي تخصصي در حوزه رفاه و صندوق‌هاي بيمه‌اي اين مشكلات قابل‌حل خواهد بود. در مجموع با ادغام صندوق‌هاي بازنشستگي مخالف هستم و بنده ايده چهار صندوق را مطرح مي‌كنم و در فرصتي مقتضي تشريح خواهم كرد. 

 

ادغام بعد از ورشکستگی فایده ندارد

انتظار مي‌رود اول متوجه شويم در صندوق‌هاي بازنشستگي چه مي‌گذرد و در چه جايگاه و وضعيتي قرار گرفته‌اند، اينكه وقتی صندوق كاملاً ورشكسته شد از طريق لابي با مجلس هزينه‌هاي صندوق را به گردن دولت و بودجه بيت‌المال بيندازند و مديران اين صندوق‌ها از عوايد ناشي از شركت‌ها، سرمايه‌گذاري‌ها و عضویت در هيئت مديره‌ صندوق‌هاي بازنشستگي هم چشم‌پوشي نكنند، واقعاً عجيب است. 

در اين بين انتظار مي‌رود دولت دوازدهم شفاف‌سازي در صندوق‌هاي بازنشستگي را در كنار شفاف‌سازي بخش دولت و بودجه كل كشور اعم از شركت‌ها و مؤسسات وابسته و بودجه عمومي دنبال كند و به جاي شعار در اين زمينه از ذينفعان وضعيت كنوني بخواهد براي پيشگيري از بزرگ‌تر شدن چالش‌ها تن به شفاف‌سازي دهند.

  

تأثیر بدهی کلان دولت در بحران صندوق‌ها

گفتنی است که صندوق‌های بازنشستگی دستگاه‌ها بعد از ورشکستگی به طور خودکار به مجموعه صندوق‌های بازنشستگی کشوری ملحق شده‌اند و هزینه‌هایشان به بیت‌المال تحمیل شده است، البته نباید از بدهی‌ بیش از 150 هزار میلیارد تومانی دولت به صندو ق‌های بازنشستگی هم غافل بود که تأخیر در پرداخت این بدهی‌ها و یا ارائه شرکت‌های زیان‌ده به این بخش‌ها خود می‌تواند هر صندوقی  را با بحران مواجه کند.