سرنوشت مبهم هدفمندی یارانه‌ها

نوبخت: افراد تحت پوشش نهادهاي حمايتي و نيازمندان به شرط ابراز نياز و راستي‌آزمايي يارانه نقدی مي‌گيرند...

هادي غلامحسيني

در حالي كه از ارزش يارانه نقدي 45هزار توماني سال 89 فقط 5 هزار تومانش باقي‌مانده است، سخنگوي دولت افراد تحت پوشش نهادهاي حمايتي را مشمول پرداخت يارانه نقدي معرفي كرد، اين در حالي است كه مجموع افراد تحت پوشش كميته امداد و بهزيستي به 8ميليون نفر هم نمي‌رسد اما به گفته وزير كار حدود 20‌ميليون فقيرمطلق در ايران وجود دارد، با اين تفاسير دولت نبايد حذف يارانه نقدي غير نيازمندان را با نيازمندان به طمع برخورداري از درآمد بيشتر اشتباه بگيرد. 

به گزارش «جوان» سياستگذاران پرده‌نشين اقتصاد ايران بيشتر بايد جلوت كنند تا قبل از اجراي سياست‌هايي كه اثر متفاوتي بر تك‌تك دهك‌هاي هزينه‌اي و درآمدي جامعه دارد، تصميم‌شان را در معرض نقد عامه مردم كه در بين آنها باسواد آكادميك و تجربي وجود دارد قرار دهند تا خطاهاي فاحش در سياست‌هاي اقتصادي از جمله در بخش هدفمندي يارانه‌ها اصلاح شود. در حالي كه يارانه نقدي ارزش خود را طي سال‌هايي كه از اجراي قانون هدفمندي يارانه‌ها مي‌گذرد كلاً از دست داده است، مقرر شده عده‌اي از دريافت‌كنندگان يارانه نقدي از اين قطار پياده شوند، اين بدان معني است که  افرادي كه صاحب درآمدهاي بالايي در جامعه هستند از گردونه دريافت يارانه حذف شوند و بايد از اين پس بدون دريافت يارانه‌نقدي هزينه‌هاي افزايش یافته در اثر اجراي هدفمندي يارانه را تقبل كنند، پس بايد مراقب باشيم كه اشتباهي نيازمندان از گردونه دريافت يارانه نقدي خارج نشوند. 

    

سامانه شناسایی نیازمندان و ثروتمندان چه شد؟

با وجودي كه قرار بود دولت سال‌ها پيش سامانه‌هاي مختلف اطلاعاتي خود را براي شناسايي هزينه و درآمد خانوار تكميل كند تا از اين طريق يارانه نقدي غيرنيازمندان را حذف كند اما روز گذشته سخنگوي دولت در نشست خبري خود از احتمال پرداخت يارانه نقدي به افراد تحت پوشش نهادهاي حمايتي كشور خبر داد. 

   

فتاح: 7میلیون نفر تحت پوشش هستند

نكته نگران‌كننده در رابطه با سخنان نوبخت آن است كه به گفته رئيس كميته امدادخميني، مجموع افراد تحت پوشش اين كميته و سازمان بهزيستي حدود 7ميليون نفر است، حال اگر قرار باشد فقط افراد تحت پوشش اين نهادها يارانه نقدي دريافت كنند، تعداد دريافت‌كنندگان يارانه‌نقدي از 70ميليون نفر به 7 تا 12میلیون نفر كاهش مي‌يابد، اين سخنان در شرايطي عنوان مي‌شود كه پيش از اين علي ربيعي وزير كار، تعداد فقراي‌مطلق در كشور را حدود 20ميليون نفر عنوان كرده بود كه از سوي ديگر فقراي نسبي زياد ديگري در كشور وجود دارند که اقشاري چون بيكاران، فقراي شاغل، فقراي بازنشسته و مستمري‌بگير و فقراي جغرافيايي را نيز در بر مي‌گيرد. 

واقعيت آن است كه مراكز آماري ذيل‌نظر دولت همچون مركز آمار و بانك مركزي در انعكاس واقعيت‌هاي فقر‌مطلق و نسبي در جامعه ايران خوب عمل نكرده‌اند و مشخص است برنامه‌ريزان و سياستگذاران دولتي تصور درستي از واقعيت‌هاي كف جامعه ندارند، گاهي بايد خود دولتي‌ها هم به آمارهاي خودشان ترديد كنند، افزايش هزينه‌هاي معيشت و زندگي به دليل تورم بالا و كاهش ارزش پول ملي جمعيت فقرا را هر روز افزايش مي‌دهد. 

   

وزارت تعاون: حدود 20میلیون نفر فقیر مطلق داریم

شاهد اين مدعا آن است كه پيش از اين مقامات وزارت كار تعداد فقراي‌مطلق را 9تا 11ميليون نفر عنوان مي‌كردند و اخيراً تعداد فقراي‌مطلق را حدود 20ميليون نفر معرفي كرده‌اند، حتي علي ربيعي اعتراف كرد به‌رغم هزينه‌كرد 200هزار ميليارد توماني اما فقر در ايران كاهش نيافته، بدين ترتيب جنس توسعه فقر در اقتصاد ايران به نوعي است كه حتي با پولپاشي هم متوقف يا كاهش پيدا نمي‌كند. در اين ميان كه دولت به اولي درجه طي سال‌هاي گذشته در آزاد‌سازي انواع و اقسام قيمت‌ها تخته گاز رفته تا جايي كه اعتبار آمارهايش را نيز زير سؤال برده است، بايد بداند كه ارزش يارانه نقدي در مقايسه با سال 89 به 5هزار تومان نزدیک شده است. 

   

نوبخت ۳ گروه يارانه‌بگير را اعلام كرد مابقي حذف مي‌شوند

در شرايطي كه در بودجه سخن از حذف يارانه نقدي 20ميليون نفر بود، سخنگوي دولت از احتمال پرداخت يارانه نقدي فقط به افراد تحت پوشش نهادهاي حمايتي و نيازمنداني كه ابراز نياز كنند و نيازشان راستي‌آزمايي شود خبر داد كه اين امر هم با كرامت افراد با آبرو در تناقض است و هم رويه صحيحي نيست، زيرا دولت به خوبي از درآمد، هزينه و دارايي تك‌تك افراد جامعه مطلع است و مي‌تواند به سهولت يارانه غيرنيازمندان را حذف كند. 

محمدباقر نوبخت در نشست خبري كه در محل اين سازمان برگزار شد و رئيس سازمان برنامه و بودجه ساز‌و‌كار شناسايي سه گروه از افراد مستحق دريافت يارانه‌نقدي را تشريح كرد، اظهار داشت: با توجه به مصوبه مجلس دولت مكلف به حذف برخي يارانه‌بگيران شده است. براين اساس دو روش براي شناسايي افرادي كه مستحق دريافت يارانه هستند، در نظر گرفته شده بود. وي افزود: در روش اول تأكيد بر شناسايي افراد بي‌نياز بود كه در اين‌خصوص اعتراضات زيادي به وزارت كار وارد شد و در نهايت تنها 4ميليون نفر حذف شدند. پس اين روش يك روش كاربردي و مؤثر براي شناسايي افراد مستحق دريافت يارانه نبود. به گفته نوبخت روش ديگر شناسايي افراد نيازمند مي‌باشد كه براي اين موضوع سه سازوكار در نظر گرفته شده است. 

نوبخت با بيان اينكه بخشي از افرادي كه مستحق دريافت يارانه هستند، شناسايي شده‌اند كه عمده اين افراد تحت پوشش نهادهاي حمايتي هستند، گفت: بخش ديگر افراد شناسايي نشده اما با اطلاعات مشخص نزد بيمه‌هاي تأمين اجتماعي هستند كه اين افراد هم به صف افراد يارانه‌بگير اضافه خواهند شد. وي ادامه داد: گروه سوم افراد نيازمندي هستند كه تمايل به دريافت يارانه را به دولت اعلام مي‌كنند و وزارت كار پس از بررسي و صحت‌سنجي يارانه آنها را نيز با همان مبلغ 45 هزار و 500 تومان پرداخت خواهد كرد. رئيس سازمان برنامه‌و‌بودجه گفت:  سه وظيفه مشخص سازمان هدفمندي يارانه‌ها پرداخت يارانه به افراد نيازمند، كمك به اقشاري كه زير خط مستمري دريافت مي‌كنند و همچنين كمك به مردم بابت ارزان‌ تمام شدن بيمه سلامت مي‌باشد. بر اين اساس دولت تصميم گرفت در سال 97 سازمان هدفمندي يارانه‌ها  را منحل کند و وظايف آن از طريق يك صندوق رفاه اجتماعي در زيرمجموعه وزارت كار، رفاه و تأمين اجتماعي دنبال شود. 

    

بانك مركزي و مركز آمار چه مي‌كنند؟

شايد مراكزي چون بهزيستي يا كميته امداد فقراي‌مطلق در جامعه را مورد حمايت‌هايي قرار دهند اما بايد عنوان داشت، وقتي در اثر انحراف سهوي و عمدي در سياستگذاري اقتصادي و آزاد‌سازي قيمت‌ها برجمعيت فقراي‌مطلق در كشور افزوده مي‌شود، عملاً نهادهايي چون سازمان‌بهزيستي و كميته امداد و خيريه‌ها و نهادهايي از اين دست ديگر توانشان نمي‌رسد كار جدي براي فقراي‌مطلق در جامعه انجام دهند، كما اينكه هم‌اكنون بين افراد تحت پوشش كميته امداد و بهزيستي و فقراي‌مطلق در جامعه فاصله‌اي حدود 12تا 13 ميليون نفر وجود دارد كه به اين دسته بايد فقراي نسبي را هم افزود كه با آزاد‌سازي هر چه بيشتر قيمت‌ها در اقتصاد اين افراد نيز به جمعيت فقراي‌مطلق افزوده خواهد شد. فقر بيكاران، فقر شاغلان، فقر آموزشي، فقر از كار افتاده‌ها و فقر جغرافيايي از انواع فقر در ايران است و معتقد است درآمد سه دهك از شاغلان و حتي بازنشستگان، كم است. اين در حالي است كه در كشور 23ميليون و300هزار شاغل و بيش از 5 ميليون بازنشسته و مستمري‌بگير داريم كه به نظر مي‌رسد فقر مطلق يا نسبي هم در ميان اين اقشار كم نباشد.