در حالي که قراربود با ابگيري تالاب شادگان ريزگردهاي خوزستان کنترل شود تداوم خشکي اين اکوسيستم احتمال ايجاد کانون طوفان نمکي را قوت بخشيده است

شادگان؛ از آبگيري هاي دروغين تا طوفان هاي نمکي واقعي!

نويسنده: مريم احمدي

اگرچه با قرار گرفتن تالاب شادگان در فهرست قرمز تالاب هاي در معرض خطر جهان در سال 1372، نجات اين اکوسيستم ارزشمند به عنوان سپر حفاظتي استان در مقابل گرد وغبار کشورهاي همسايه در صدر اولويت هاي سازمان حفاظت محيط زيست جا گرفت، اما شرايط فعلي تالاب شادگان نشان مي دهد به رغم ادعاي مداوم مسئولان به ويژه در سالهاي اخير در خصوص تخصيص حقابه، ابگيري و احياي اين تالاب، نه تنها شادگان امروز به يک قدمي خشکي کامل رسيده بلکه به عنوان کانون ايجاد ريزگردها و طوفان هاي نمکي بحران زيست محيطي جديدي را براي خوزستان رقم زده است. موضوعي که طي روزهاي اخير از سوي نمايندگان مردم شهرهاي اين استان در مجلس شوراي اسلامي مورد انتقاد شديد قرار گرفته است.

///

در حالي که با روي کار آمدن دولت يازدهم، احياي تالاب شادگان وهورالعظيم به عنوان اکوسيستم هاي حياتي خوزستان به عنوان يکي از برنامه هاي جدي سازمان حفاظت محيط زيست اعلام شد و معصومه ابتکار ريس سازمان مذکور و معاون دولت محيط زيستي! اعلام زمان آبگيري و بازگشت حيات به اين تالاب را بارها در بوق و کرنا کرده بود، اخيرا نمايندگان مردم شهرهاي خوزستان در مجلس شوراي اسلامي با استناد به گزارشات و مشاهدات عيني شان از تالاب، مدعي شده اند تمام اظهارات سازمان حفاظت محيط زيست در خصوص نجات شادگان کذب محض بوده و اين اکوسيستم نه تنها به مرز خشکي کامل رسيده است بلکه علاوه بر تبديل به کانون ريزگردها به عامل ايجاد طوفان هاي نمکي در منطقه تبديل شده است.

ابگيري با پساب به جاي اب شيرين!

در حالي که اواخر سال گذشته رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در استانداري خوزستان اعلام کرده بودهمزمان با آبگيري70 درصدي هورالعظيم بيش از 120ميليارد متر مکعب اب شيرين نيز وارد تالاب شادگان شده حالا پس از گذشت چند ماه، نماینده مردم شادگان در مجلس شورای اسلامی اعلام کرده تالاب ابگيري نشده بلکه اندک آب موجود در تالاب شادگان پساب نیشکر و زهاب هايي است که زیست‌بوم این تالاب را با خطرات جدی مواجه کرده است.

برخی از نمایندگان بعد از بازدید از تالاب شادگان گفته‌اند که در این تالاب از ۳۴۰ هزار هکتار فقط ۲۰ درصد آبگیری داشته و این نوع آبگیری غالبا از پساب هاي نيشکر و فاضلاب ها بوده است!

جواد کاظم نسب نماینده مردم اهواز در مجلس نيز در اين خصوص بابیان اینکه تالاب شادگان درواقع خشک و غیرقابل استفاده شده است مي گويد: وضعیت هور العظیم نسبت به تالاب شادگان اندکی بهتر است چراکه از راه کارون آبگیری می‌شود اما در تالاب شادگان به رغم ادعاي مسئولان، هیچ‌گونه آبگیری صورت نمی‌گیرد! اين در شرايطي است که بنابه گفته برخي کارشناسان محيط زيست چنانچه سازمان حفاظت محيط زيست به وعده اش در خصوص انتقال اب شيرين به تالاب شادگان عمل کند، اين اکوسيستم به عاقبتي همچون درياچه اروميه گرفتار مي شود چرا که اجراي طرح انتقال آب موجب می‌شود که بخش‌های شیرین و لب‌شور تالاب بین‌المللی شادگان از بین برود و خطر بروز طوفان نمکی شدت بگيرد. در حال حاضر در کنار معضل ريزگردها طوفان نمکی نيز به تهدید جدی زیست‌محیطی برای خوزستان تبديل شده و کارشناسان و مسئولان حفاظت محيط زيست استان دلایل آن را خشکی تالاب شادگان در جنوب خوزستان و ورود پساب شرکت‌های کشت نیشکر به آن عنوان کرده اند!

اين در شرايطي است که طي 5 سال اخير خشکي تالاب شادگان به عنوان يکي از منابع مهم آبياري نخلستان ها با بي رونقي کشاورزي و بستن راه ارتزاق ساکنان اين منطقه، به افزايش چشمگير بيکاري و مهاجرت ۲۰ هزارنفر از ساکنان شادگان منجر شده است.

‌از ريزگردها تا طوفان هاي نمکي

در شرايطي که طي سالهاي اخير خشک شدن تالابهاي شادگان و هورالعظيم به عنوان سپر حفاظتي در مقابل ورود گرد و غبار از كشورهاي همسايه به شهرهاي خوزستان مسير هجوم گرد و غبار به شهرها، مناطق مسکوني و تاسيسات صنعتي را باز کرده و سالانه ميلياردها تومان خسارت به ساکنان شهرهاي مختلف استان تحميل مي کند ،احتمال وقوع طوفان هاي نمکي حکم تير خلاص براي محيط زيست در حال احتراز استان را دارد.

نماینده مردم شادگان در مجلس شورای اسلامی در اين خصوص مي گويد: یکی از منشأهای اصلی ریزگرد در کشور، زمین‌های خالی اطراف تالاب شادگان است که دشت‌های حاصلخیز به بیابانی تبدیل‌شده و باعث بروز طوفان نمک می‌شود.

مجید ناصری نژاد مي افزايد: آب سطح الارضی بالاست و با تبخیر آب زمین‌های شوره‌زار باعث بروز طوفان نمک می‌شود که نه‌تنها استان بلکه کشور را با مشکل مواجه می‌کند.

ناصري نژاد ادامه ميدهد: علاوه بر اين آب موجود در سراخیه، پساب نیشکر است و برخی‌ها به‌دروغ اعلام می‌کنند که تالاب شادگان را آبگیری کرده اند که باید بگویند از کجا این کار انجام‌شده است. چرا که شواهد نشان مي دهد تاکنون از کارون هيچ ابي به اين تالاب پمپاژ نشده و روخانه جراحي نيز ( به عنوان منبع اصلی تغذیه‌کننده تالاب) در حال حاضر خشک است!

گويا در طي سالهاي اخير از 430 هزار هکتار اراضي محدوده محيط زيست تالاب تنها 10 هزار هکتار باقي مانده که در صورت تداوم شرايط وتعلل در اجراي بحث هاي حق ابه و انتقال اب به تالاب اين مساحت نيز نهايتا ظرف دو سال اينده خشک خواهد شد !

همچنين در حال حاضر به دليل اينکه بخش شیرین تالاب شادگان به علت قطع حق‌آبه تالاب و روان شدن پساب‌های نیشکر و زهاب‌های بالادستی تقریبا از بین رفته است، اکنون هیچ آب شیرینی در تالاب شادگان وجود ندارد و همین مسأله موجب نابودی حیات گونه‌های گیاهی و جانوری این بخش از تالاب شده است.

اين در شرايطي است که بحث حقابه و اقدامات اساسي احياي تالاب شادگان که از اوايل دهه 90 به شعار تبليغاتي سازمان حفاظت محيط زيست کشور تبديل شده همچنان بر روي کاغذ جا خوش کرده است. نماینده شادگان در مجلس شورای اسلامی با تاييد اين مطلب مي گويد: احداث کانال برای انتقال آب با دبی پنج مترمکعب از رودخانه کارون به تالاب شادگان از جمله اقداماتي بودکه با مانور فراوان سازمان حفاظت محیط زیست کليد خورد اما به علت عدم پرداخت اعتبارات نيمه کاره رها شده است.

بنابه گفته ناصری‌نژاد در حال حاضر تنها راه احیای تالاب شادگان، توزیع عادلانه آب و تحقق حق‌آبه تالاب است که متأسفانه هیچ وقت حق‌آبه تالاب مشخص نشده است.