بودجه هزار و 194تريليون توماني سال 97 در شرايطي راهي مجلس شد كه مهمترين ويژگي آن، اتكاي بيشتر دولت به افزايش قيمتها و حذف يارانهبگيران متمركز شده است. در اين ميان رئيسجمهور پيشبيني كرد كه عدهاي براي افزايش بودجهها به نمايندگان فشار بياورند و از آنان خواست دولت را كمك كنند. پيش از اين نيز رئيس سازمان برنامه وبودجه از نمايندگان خواسته بود كه اگر مديران دولتي براي لابي جهت افزايش بودجههايشان به مجلس فشار آوردند مجلس با اين افراد همكاري نكند و كار تا جايي پيش رفت كه نوبخت نمايندگان را به حضرت عباس قسم داد تا بودجه جاري كشور را افزايش ندهند.
به گزارش «جوان» حسن روحاني رئيسجمهور كشورمان روز گذشته بودجه سال 97 را به بهارستان برد و از نمايندگان مجلس خواست تا اين بودجه را با كمترين تغييري تصويب كنند. او خطاب به نمايندگان گفت: حتماً عدهاي براي افزايش سهم خود از بودجه وارد لابي و رايزني با شما خواهند شد اما شما بايستيد كه اگر تغييراتي در بودجه اعمال شود، كار دولت سخت خواهد شد. اين سخنان رئيسجمهور يادآور سخنان چندي پيش رئيس سازمان برنامه و بودجه است كه نمايندگان مجلس را به حضرت عباس قسم داده بود تا بودجه جاري كشور را افزايش ندهند، زيرا اين قسم از بودجه مصرفي دولت آنقدر بالا رفته است كه از سوي برخي دولتيها بودجه جاري جهنمي توصيف ميشود.
روحاني با بيان اينكه لايحهاي كه امروز تقديم مجلس ميشود، در تبصره 14، 18، 19 به خوبي خواهيد ديد كه يك تحول بزرگ در بودجه امسال است، اظهار داشت: دولت روند جديدي را آغاز كرده و اين روند را در سالهاي بعد ادامه خواهد داد. پايه اصلي بودجه امسال شفافيت است و پرداخت اعتبار به دستگاهها بر مبناي عملكرد سه ماهه آنهاست. آنچه كه در گذشته انجام ميگرفت اين بود كه در بين دستگاهها براي افزايش بودجهگيري در سال آينده يك رقابتي در هزينهكرد سال جاري وجود داشت. رئيسجمهور با بيان اينكه دولت بايد بتواند با بخش خصوصي رقابت كند، اظهار داشت: تمام بودجههاي گذشته ما بر مبناي هزينه سال گذشته بودهاند و اين اصلاح روند در بودجه امسال آغاز شده است. حدود 34درصد بودجهاي كه الان تقديم مجلس ميشود بودجه عملياتي است و اين روند بايد ادامه پيدا كند تا همه بودجههاي ما عملياتي بشوند.
مديران دولتي حتماً براي افزايش بودجه به مجلس فشار ميآورند
وي با بيان اينكه رديفها در بودجه امسال كاهش پيدا كرده است، تصريح كرد: من خواهش ميكنم به ما كمك كنيد حتماً به شما مراجعه ميكنند و حتماً به شما فشار ميآورند، ما بايد بتوانيم بر اين رديفها نظارت كنيم و ببينيم كه اين پول كجا ميرود و چگونه مصرف ميشود. اگر روند سالهاي گذشته ادامه پيدا كند، به فرض محال كه دولت بتواند كشور را اداره كند كه حتماً نميتواند كشور را با اين روند اداره كند و ما در يك بنبست قرار ميگيريم. روحاني ادامه داد: اگر بخواهم بودجه امسال را در يك جمله خلاصه كنم بايد بگويم كه بودجه سال 97 بودجهاي است بر مبناي اشتغال فراگير و برمبناي رفع فقر و ايجاد عدالت. اين كل بودجه سال 97 است. رئيسجمهور بيان داشت: در سالهاي گذشته مثل سال 94 و 95 بهرغم اينكه درآمد نفتي ما بسيار كاهش پيدا كرده بود، كاري كرديم كه طبق مصوبه شما 30درصد درآمد نفتوگاز را به صندوق ريختيم و قاعدتاً شما امسال 2درصد هم ميخواهيد اضافه كنيد كه به 32درصد ميرسد. پيشبيني ما اين است كه اين 32درصد در سال آينده بيش از 15ميليارد دلار ميشود. 20درصد در صندوق بماند براي طرحهايي كه داريم و 12درصدي كه اضافه ميشود، اين 12 درصد در بودجه از نمايندگان خواسته شده كه براي طرحهاي مهم پيشبيني شود.
افزايش 100هزار ميليارد توماني بودجه 97
براساس جزئيات منتشر شده از مجموع كلي منابع و مصارف لايحه بودجهاي سال 97 در مقايسه با لايحه بودجه سال ۱۳۹۶، حدود ۱۰۰هزار ميليارد تومان افزايش داشته است كه در سال گذشته سقف منابع و مصارف حدودهزار و 84هزار ميليارد تومان بود. در لايحه بودجه سال بعد، مجموع بودجه عمومي دولت حدود ۴۲۹هزار ميليارد تومان است كه در مقايسه با رقم ۳۷۱هزار ميلياردي لايحه امسال حدود ۶۰هزار ميليارد تومان افزايش دارد. مجموع بودجه عمومي در قانون بودجه سال جاري ۳۹۸هزار ميليارد تومان تصويب شده بود.
نفت 55 دلار و دلار 3500 تومان
در لايحه بودجه سال آينده پيشبيني بر قيمت ۵۵دلاري هر بشكه نفت است كه مجموع درآمد با دلار 3هزار و 500 توماني به ريال تبديل شده است، البته اين رقم در طول سال با افزايش ميتواند همراه باشد به طوري كه در حال حاضر دلار مبادلهاي حدود 3هزار و 540 تومان در بانك مركزي قيمتگذاري شده است. براساس جدول كلان لايحه بودجه كل كشور، جمع هزينهها 276هزار و 428ميليارد تومان و جمع درآمدها 174هزار و 100ميليارد تومان است كه بدين ترتيب تراز عملياتي لايحه بودجه منفي 83هزار و 26ميليارد تومان كه نسبت به قانون بودجه سال جاري 3هزار و 306 ميليارد تومان افزايش يافته است. كاهش 15/3درصدي بودجه عمراني و افت 10درصدي درآمدهاي پيشبيني شده براي نفت و فرآوردههاي نفتي، برآورد 128هزار و 719ميليارد تومان درآمد مالياتي (10/5درصد رشد) از ديگر نكات مهم لايحه بودجه 97 است.
كاهش بودجه عمراني
در لايحه بودجه سال آينده حدود ۶۰هزار ميليارد تومان براي طرحهاي عمراني در قالب تملك داراييهاي سرمايهاي پيشبيني شده است. اين رقم در قياس با ۷۱هزار ميليارد توماني كه مجلس نسبت به آن پافشاري و در جريان تصويب قانون بودجه آن را مصوب كرد، كاهش ۱۰هزار ميليارد توماني داشته است.
حذف 30ميليون يارانهبگير؟
تبصره 14 لايحه بودجه سال 97 نكته مهمي دارد، بر مبناي اين تبصره دولت قصد دارد مبلغ 37هزار ميليارد تومان براساس قانون هدفمندي يارانهها مصوب سال 88 با انواع روشهاي نقدي و غيرنقدي بين خانوارهاي هدف و كالاها توزيع كند كه اين رقم نسبت به رقم 48هزار ميليارد توماني سال قبل كاهش قابل توجهي داشته است.
از رقم 37هزار ميليارد تومان در نظر گرفتهشده براي سال 97 قرار است 23هزار ميليارد تومان بهصورت يارانه نقدي و غيرنقدي توزيع شود. همچنين 7هزارميليارد تومان در قالب سياست كاهش فقر مطلق از طريق بهزيستي و كميته امداد توزيع ميشود و 3 هزار و 700 ميليارد تومان بهعنوان يارانه بخش سلامت و 3 هزار و 300 ميليارد تومان بهعنوان يارانه نان در نظر گرفته شده است. اين پيشنهاد در صورت عدمتغيير سقف 45 هزار و 500 توماني يارانه نقدي، كفاف يارانه حدود 41ميليون نفر را ميكند و با اين حساب از جمعيت 75ميليون نفري كه در حال حاضر يارانه ميگيرند، عملاً بيش از 30ميليون نفر حذف خواهند شد.
درآمدهاي دولت
در لايحه بودجه سال آينده و در بخش بودجه شركتها، بانكها و مؤسسات انتفاعي وابسته به دولت، منابع و مصارف بانكها به گونهاي پيشبيني شده كه در بخش منابع درآمدهاي آنها تا حدود ۸۴هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان ميرسد. اين درآمدها به اضافه ساير دريافتيها كه نزديك به ۳۱۵ميليارد تومان است در مجموع تا مرز ۸۵هزار ميليارد تومان منابع در سال آينده را تأمين خواهد كرد. در بخش مصارف نيز بانكها حدود ۸۲هزارميليارد تومان هزينه دارند كه به آن بايد ۶۲۴ميليارد تومان ماليات و پرداخت هزار و 248 ميليارد تومان به عنوان ۵۰درصد سود ويژه را اضافه كرد.
در سال آينده پيشبيني شده بانكها تا حدود ۱۲ميليارد تومان سود سهام پرداخت كنند. در مجموع مصارف بانكي در سال بعد به ۸۵هزار و ۵۸۵ميليارد تومان ميرسد كه با كسر ذخيره استهلاك در هزينههاي جاري كه نزديك به ۷۰۰ميليارد تومان است منابع و مصارف آنها در رقم ۸۴هزار و ۸۷۶ميليارد تومان تراز خواهد شد.
براساس بند درآمدها، واگذاري دارايي سرمايهاي و واگذاري داراييهاي مالي لايحه بودجه سال 97 دولت براي اجراي قانون مبارزه با قاچاق كالا و ارز درآمد هزار و 850 ميليارد ريالي را پيشنهاد كرده است.
ماليات 128هزار ميليارد توماني
همچنين جزئيات منابع درآمدي نشاندهنده افزايش سهم ماليات در بودجه است. دولت براي سال آينده حدود ۱۲۸هزار ميليارد تومان درآمد مالياتي پيشبيني كرده كه اين رقم نسبت به ۱۱۲هزار ميليارد لايحه سال جاري تا ۱۶هزار ميليارد تومان رشد دارد.
خودرو هم يكي ديگر از منابع درآمدي دولت است، در لايحه بودجه سال ۱۳۹۷، دولت از محل ماليات واردات خودرو ميزان 2 هزار و 205 ميليارد تومان درآمد پيشبيني كرده است و همچنين در اين لايحه پيشبيني دولت از ميزان درآمد از محل ماليات شمارهگذاري خودرو در سال ۱۳۹۷ برابر با هزار و 683ميليارد تومان است. در لايحه بودجه سال ۱۳۹۷ دولت درآمد ۷۶۴ ميليارد توماني را از محل ماليات نقلوانتقال خودرو پيشبيني كرده كه جزئيات بيشتر درآمدهاي خودرويي نشان ميدهد هزينه پلاكگذاري به 100هزار تومان افزايش يافته است.
مطابق جدول درآمدها، واگذاري داراييهای سرمايهاي و واگذاري داراييهاي مالي در بودجه سال 97 ماليات برمصرف سيگار هزار و 486ميليارد تومان پيشبيني شد. سال گذشته مطابق لايحه بودجه سال96 ماليات هر پاكت انواع سيگار توليد داخل به ميزان 20درصد و وارداتي به ميزان 30درصد قيمت خردهفروشي تعيين شده بود.
همچنين درآمد سالانه 24ميليون تومان در سال هم معاف از ماليات خواهد بود، يعني حقوق ماهانه 2ميليون تومانی نيازي به كسر ماليات ندارد.
درآمد نفتي 106هزار ميليارد توماني
همچنين دولت در لايحه بودجه سال آينده مجموع درآمدهاي ناشي از فروش نفت را ۱۰۶هزار ميليارد تومان برآورد كرد كه در مقايسه با سال جاري با كاهش همراه است. براساس پيشبيني دولت در مورد درآمدهاي نفتي مجموع واگذاري داراييهاي سرمايهاي در لايحه بودجه سال آينده حدود ۱۰۶هزار و ۵۰۰ ميليارد تومان پيشبيني شده در حالي كه اين رقم براي سال جاري در لايحه حدود ۱۱۶هزار ميليارد تومان و مصوب تا ۱۱۸هزار ميليارد تومان بود.
همچنين منابع حاصل از فروش نفت و فرآوردههاي نفتي براي سال آينده ۱۰۱هزار ميليارد تومان پيشبيني شده است. اين رقم در مقايسه با ۱۱۱هزار ميليارد تومان پيشبيني شده لايحه بودجه سال ۱۳۹۶ تا ۱۰هزار ميليارد تومان و نسبت به رقم مصوب ۱۱۳هزار ميلياردي در قانون بودجه تا ۱۲هزار ميليارد تومان كاهش دارد.
خداحافظي با قير رايگان
موضوع قير رايگان و تكليف شركت ملي نفت ايران در اين زمينه، به طور كل در لايحه بودجه سال 97 مورد اشاره قرار نگرفته و عدم درج اين موضوع در لايحه بودجه از بسته شدن پرونده توزيع قير رايگان در سال 97 حكايت دارد. اين به معناي افزايش هزينههاي راهسازي در بخش روستايي و شهري است كه رقم قابل اعتنايي خواهد بود.
افزايش قيمت گازوئيل
براساس جدول 5 لايحه بودجه سال 97 كل كشور يكهزار و 300 ميليارد تومان درآمد از افزايش 20درصدي قيمت گازوئيل در سال 97 ديده شده است. ظاهراً افزايش 20درصدي قيمت گازوئيل در لوايح بودجه سالهاي اخير براساس حكم برنامه پنج ساله ششم آورده شده اما طي اين مدت قيمت گازوئيل بدون تغيير مانده است.
سهم 30 ميلياردي فاينانس
براساس حكم لايحه بودجه ۹۷ تأمين مالي از منابع خارجي تا سقف ۳۰ميليارد دلار براي بخش دولتي و غيردولتي مجاز شد. براساس بند ديگر اين تبصره به دولت اجازه داده ميشود براي اجراي طرحها با رعايت سقف مقرر در بند (الف) اين تبصره نسـبت بـه اخـذ يـا تضـمين تسـهيلات مـالي و اعتبـاري يـا كمـك بلاعـوض تـا مبلـغ 5ميليـارد دلار از دولتها، مؤسسات مالي خارجي و بينالمللي اقدام كند.
همچنين دولت در لايحه بودجه ۹۷ برداشت 8/5ميليارد دلار از منابع صندوق توسعه ملي براي استفاده در ۱۱عنوان مصرفي بودجه از جمله بودجه صداوسيما، توسعه مكران و پرداخت پاداش بازنشستگان آموزشوپرورش را مطرح كرده است.
افزايش قبوض آب و گاز
براساس بند (ج) تبصره ۶ لايحه بودجه ۹۷ وزارت نيرو از طريق شركتهاي آبفاي شهري سراسر كشور مكلف است، علاوه بر دريافت نرخ آب بهاي شهري بهازاي هر مترمكعب آب شرب مبلغ ۲۰۰ ريال از مشتركان آب براي توسعه آب روستايي دريافت كند.
لايحه بودجه سال آينده عوارض خروج از كشور براي هر نفر۲۲۰هزار تومان تعيين شده كه نسبت به ۷۵هزار تومان سال قبل تا ۱۴۵هزار تومان رشد دارد.
روند دريافت عوارض خروج متفاوت خواهد بود:
براي سفر اول: براي هر نفر ۲۲۰هزار تومان دريافت ميشود، در سفر دوم: ۵۰ درصد به اين عوارض افزايش مییابد و به ۳۳۰ هزار تومان ميرسد. همچنين در سفر سوم و سفرهاي بعدي تا 100 درصد افزايش خواهد داشت و به ٤٤٠ هزار تومان ميرسد.
جهش بيش از 19درصدي بودجه شركتهاي دولتي
بودجه كل كشور شامل دو جزء بودجه عمومي (بودجه جاري، عمراني و هزينههاي انتقالي يا يارانهاي) و بودجه شركتهاي دولتي، مؤسسات انتفاعي وابسته به دولت و بانكها ميشود كه به طور تقريبي جزء اول 30درصد و جزء دوم 70درصد از بودجه هر سال را به خود اختصاص ميدهد. پس به نظر ميرسد زمان آن رسيده است تا بودجه شركتهاي دولتي و مؤسسات دولتي نيز از سوي افكار عمومي مورد توجه ويژه قرار بگيرد، زيرا حجم عظيمي از بودجه كشور را به خود اختصاص ميدهد و خروجي و بهرهوري آن مشخص نيست.
منابع شركتهاي دولتي، مؤسسات انتفاعي وابسته به دولت و بانكها در لايحه بودجه سال آتي حدود 813 هزار ميليارد تومان در نظر گرفته شده كه نسبت به قانون بودجه سال 96 بيش از 19درصد افزايش داشته است. همچنين جمع منابع عمومي دولت در لايحه بودجه سال آتي با بيش از 6درصد رشد حدود 368 هزار ميليارد تومان لحاظ شده كه در مجموع بودجه كل كشور را به ارقامي بيش از هزار و 194هزار ميليارد تومان رسانده است.