هم اكنون 12 کانون بحرانی بیابان‌زا به مساحت یک هزار و ۱۲۸هکتار درشهرستان گرمساروجود دارد كه اين ميزان درحال افزايش است

خشكسالي گرمسار تهديدي جدي براي حيات استانهاي همجوار

شهرستان گرمسار دراستان سمنان از جمله مناطقي به شمار مي رود كه از ديرباز به علت قرارگرفتن در منطقه گرم خشك همواره با كمبود آب مواجه بوده است، با اين وجود تغییرات آب و هوایی، خشک‌سالی‌های پی‌درپی،طي سالهاي اخير سبب شده تا اين روند شدت گرفته ودر حال حاضر به سمت بحران پيش برود موضوعي كه موجب شده تا ادامه اين روند زنگ خطر نابودي كشاورزي در اين منطقه كه از سابقه چند صد ساله برخوردار است را به صدا درآورده وسبب حالي شدن اين منطقه از سكنه وتبديل منطقه به كانون ريز گردها براي استانهاي همجوار شود.

نويسنده: محمدرضا سوري

با وجود قرارگرفتن شهرستان گرمساردر منطقه اي كويري ، اما استفاده مناسب از منابع آبي كه بعضا شور بوده موجب شده تاداين منطقه بتواند در زمينه توليدات برخي از محصولات كشاورزي وباغي وحتي دامداري حرفهاي بسياري براي گفتن داشته باشد.

يكي از كارشناسان جهاد كشاورزي دراين خصوص به "جوان" مي گويد:« وجود رودخانه دائمی حبله رود و زمینهای حاصلخیز دشت گرمسار باعث گردیده كه كشاورزی در این دشت به عنوان مهمترین فعالیت اقتصادی و در عین حال پر رونق ترین فعالیت محسوب گردد و افراد بسیاری به طور مستقیم و غیر مستقیم به زراعت وابسته باشند» .

مهدي حسيني مي افزايد:«با وجود اينكه شهرستان گرمسار از لحاظ مساحت و جمعیت كوچكترین شهرستان استان سمنان می باشد، اما از نظر سطح زیر كشت و تولید محصولات كشاورزی مقام دوم استان را داشته و حتی در كشت بعضی از محصولات زراعی از نظر سطح زیر كشت و تولید مقام اول استان را به خود اختصاص داده است .»

وي ادامه مي دهد:« به عنوان نمونه از محصولاتي همچون ، پنبه ، جو ،خربزه ، پنبه ، گندم و جو، ذرت ، یونجه ،لوبیا ،بادمجان ، گوجه فرنگی ، خیار، گرمك ، اسپرس ،آفتابگردان و كرچك نام برد.»

تداوم خشكسالي تهديدي جدي براي كشاورزي

باوجود اينكه گرمسار همواره جزء مناطق گرم وكويري به حساب مي آيد، اما در سالهاي اخير وجود خشكسالي ها واستفاده بي رويه از منابع آبي موجب شده تا به شدت منابع آبي دراين منطقه كاهش پيدا كند.

يكي ازكارشناسان جهاد كشاورزي دراين خصوص به "جوان" مي گويد : «كمبود منابع آبي واستفاده غيرمجازازمنابع ازجمله عواملي است كه به شدت حيات كشاورزي دراين منطقه را تهديد مي كند.»

حسيني مي افزايد:«وجود 758حلقه چاه آب در گرمسارموجب شده تا به شدت منابع آبي در اين منطقه دچار بحران شود.»

وي ادامه مي دهد:«ازآنجا تعداد قابل توجهي چاه غيرمجاز در بالادست رودخانه حبله رود حفر شده اند را تهديد مي كند خصوصا آنكه درحال حاضركاهش بارشها واستفاده بي روبه خطر خشك شدن اين رودخانه را دوچندان كرده است.»

بيابان زايي شدت مي گيرد

همانطور گه گفته شد از آنجا كه گرمسار در منطقه گرم وخشك وبياباني قرار گرفته است ،لذا كاهش بارندگي ها وادامه دار بودن خشكسالي ها موجب شده تا روند بياباني شدن اين منطقه در سالهاي اخير شدت بگيرد.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گرمسار دراين خصوص با اشاره به اينكه وسعت مناطق بیابانی شهرستان ۲۸۱هزار و ۹۰۸ هکتار است مي گويد:« از این میزان ۱۵هزار و ۴۱۳ هکتار از عرصه‌های بیابانی این شهرستان تحت تأثیر شدید فرسایش بادی قرار دارد و جزء کانون‌های بحرانی بیابان‌زا قلمداد می‌شود.»

اسماعیل عرب معصومی مي افزايد:« هم اكنون 12 کانون بحرانی بیابان‌زا به مساحت یک هزار و ۱۲۸هکتار در شهرستان گرمساروجود دارد كه اين ميزان درحال افزايش است.»

وي با اشاره به نقش فرسايش بادي دراين منطقه ادامه مي دهد:« درحال حاضراين فرسايش بادي از ایستگاه کویر در ضلع غربی بزرگراه قم- گرمسار در جنوب غربی شهرستان به حرکت درمی‌آمده ودرانتها به شهرستان آرادان می‌رسد.»

به گفته اين كارشناس ،فرسایش بادی در مناطق ضلع جنوبی، ضلع غربی، اراضی مزروعی و روستاهای جنوب و جنوب غربی غیاث آباد، فجران، کهک، سترد، جوادآباد، رشته، سعدآباد، نورالدین، روستای شور قاضی ایوانکی، بسيار بالا بوده وبه طوري كه در حد بحران است.

كشاورزي و تخریب منابع طبیعی عمل اصلي بيابان زايي

درحال حاضر استفاده بيش از حد از انواع كودها وسموم شيميايي و تخريب منابع طبيعي ازجمله عواملي است كه بي توجهي به آن موجب شده تا به شدت برميزان بيابان وتخريب خاك كه از مهمترين عامل وجود ريزگردها به شمار مي رود افزايش يابد.

رئیس اداره منابع طبیعی گرمسار دراين خصوص مي گويد:«از آنجا كه حاصلخيزي زمينهاي كشاورزي پس از يك سال كشت ضعيف شده ويا ازبين مي رود، لذا كشاورزان براي جلوگيري ازاين مهم با بكارگيري انواع كودهاي شيميايي عملا موجب نابودي خاك دراين مناطق مي شود.»

عرب معصومی مي افزايد:« اين مهم مي طلبد تا براي جلوگيري از تخريبها از كشاورزان خواست تا در استفاده از اين نوع كودها وسموم دقت بيشتري كرده و ازموادي استفاده كنند كه حداقل تخريبها را برجاي بگذارد.»

وي با اشاره به تخريب منابع طبيعي دراين منطقه كه از شدت بالايي نيز برخوردار است ادامه مي دهد:« گرمسار ازجمله دشت‌ها و مناطق نسبتاً خشک کشور محسوب می‌شود، طی دهه‌های گذشته و به دلایل مختلف ازجمله تغییرات آب و هوایی، خشک‌سالی‌های پی‌درپی این منطقه را با بحران مواجه کرده است ودركنار آن برخي تخريبها نيز برشدت آن افزوده كه بايد جلوي آن گرفته شود.»

امادراين ميان بررسيها نشان مي دهد كه عوامل انساني از مهمترين عاملها به شمار رفته ونقش مهمي در تخريبها ودرنتيجه ايجاد كانون بحران بياباني وافزايش ريزگردها درمنطقه شود.

مدیر جهاد کشاورزیگرمسار دراين خصوص به "جوان" مي گويد:« کشاورزی‌های ناپایدار، استفاده بیش‌ازحد از آب‌های زیرزمینی، شور و قلیایی شدن خاک، چرای بیش‌ازحد دام، فشار زیاد به مراتع و تغییر کاربری اراضی است ازجمله فعالیت‌های انسانی است كه نقش تشدیدکننده را در روند بیابان‌زایی ایفا کند.»

افشین مشیری مي افزايد:«لذا با توجه به اين معضلات بايد براي جلوگيري از بحراني شدن منطق به شدت جلوي عواملي كه موجب شدت گرفتن فرسايش وريزگردها مي شود را گرفت چرا كه بي توجهي به اين مهممي اواند علاوه بر منطقه بر ساير استانهاي همجوارنيز تاثير مخربي داشته باشد.»