هنوز یك هفته از بركناری امرسون مننگاوا، معاون رئیسجمهور زیمبابوه نگذشته كه ارتش این كشور علیه رابرت موگابه دست به كودتا زد. مننگاوا كه گفته میشود در پشت پرده روابط گستردهای با سفیر انگلیس در هراره داشته، نفوذ گستردهای در میان نظامیان دارد و بلافاصله پس از بركناری موگابه به عنوان رئیسجمهور موقت جای او را گرفت. امریکا و انگلیس از سال 2001 با اجرای برنامه اصلاحات ارضی در زیمبابوه مخالفت و تحریمهای اقتصادی را علیه دولت موگابه اعمال كردهاند.
به گزارش «جوان»، ارتش زیمبابوه در واکنش به برکناری چندین مقام دولتی از سوی رابرت موگابه، تانکهای خود را به خیابانها آورد و دست به کودتا زد، کودتایی که بعد از چند روز بحران سیاسی برسر جانشینی موگابه، رئیسجمهور 83ساله اتفاق افتاد. اسبی مویو، رئیس ستاد تدارکات ارتش زیمبابوه روز چهارشنبه در تلویزیون ملی اعلام کرد:«ما تنها قصد داریم مجرمانی را هدف قرار دهیم که در اطراف رئیسجمهور هستند و جنایاتی را مرتکب شده و باعث ایجاد رنجهای اجتماعی و اقتصادی شدهاند.» حزب حاکم زیمبابوه نیز در صفحه توئیتر خود اعلام کرده است که رابرت موگابه در روند انتقال آرام قدرت بازداشت شده است. به گزارش رویترز، سهشنبه شب نظامیان ارتش به سمت شهر «هراره» پایتخت این کشور حرکت کردند و ساختمان شبکه دولتی ZBS زیمبابوه را به اشغال خود درآوردند. این اقدام ساعاتی پس از آن صورت گرفت که فرمانده ارتش زیمبابوه هشدار داد اگر روند برکناریها در حزب حاکم این کشور ادامه یابد، ممکن است نظامیان مداخله کنند. چین که بزرگترین شریک تجاری زیمبابوه محسوب میشود، گفته که اوضاع را از نزدیک زیر نظر دارد و امیدوار است که «طرفهای ذینفع» اختلافات خود را به شکلی مسالمتآمیز حل و فصل کنند.
طبق آخرین گزارشها، نیروهای ارتش زیمبابوه در خیابانهای هراره پایتخت این کشور مستقر شدهاند و منطقه زندگی مقامات دولتی را با زرهپوش محاصره کردهاند. ژنرال سیبوسیسو، سخنگوی ارتش زیمبابوه گفته كه رابرت موگابه و اعضای خانواده او در امنیت هستند. جاکوب زوما، رئیسجمهور آفریقای جنوبی هم دیروز گفت که با رابرت موگابه تماس داشته و به نقل از او گفته که سالم است اما در حصر خانگی قرار دارد. زوما اعلام کرد آماده است برای رفع بحران سیاسی زیمبابوه و حل اختلاف بین گروههای رقیب در حکومت آن کشور میانجیگری کند. موگابه از سال 1980 تا 1987 به عنوان نخستوزیر و از آن زمان تاكنون به مدت 30 سال رئیسجمهور زیمبابوه بود. به گزارش روزنامه دیلیمیل، با بركناری ناگهانی موگابه، امرسون مننگاوا، معاون پیشین موگابه به عنوان رئیسجمهور موقت جای او را گرفته است.
مننگاوا، معاون رئیسجمهور زیمبابوه و از اعضای رهبری حزب حاکم «زانو پی اف» است و گاه از او به عنوان جانشین احتمالی رابرت موگابه نام برده میشد اما مننگاوا هفته گذشته پس از اختلاف نظر با «گریس» همسر موگابه مورد توبیخ قرار گرفت و برکنار شد. گریس اصلیترین گزینه جانشینی موگابه است، اما نظامیان که روابط نزدیکی با معاون برکنارشده دارند، از مننگاوا حمایت میکنند. ناظران اقدام موگابه در اخراج مننگاوا را هموار کردن راه برای جانشینی گریس میدانستند. بعد از آن مننگاوا که از حمایت ارتش برخوردار بود از کشور فرار کرد و دیروز با كودتای ارتش به این كشور بازگشت.
دست انگلیس در كار است
هرچند ارتش زیمبابوه اختلافات سیاسی بر سر جانشینی رئیسجمهور را دلیل اصلی انتقال قدرت اعلام كرده است اما گزارش رسانههای این كشور حاكی از این است كه حمایتهای غربی پشت سر این كودتا وجود داشته است و انتخاب گزینه طرفدار انگلیس به عنوان رئیسجمهور موقت بلافاصله پس از كودتا، تردیدها درباره حمایت غربیها از این كودتا را افزایش داده است. رابرت موگابه به خاطر نقض حقوق بشر و رعایت نکردن آزادیهای سیاسی با انتقاد خارجی مواجه بوده است. وی مشکلات داخلی را حاصل توطئه خارجی خوانده و بهخصوص انگلیس را به تلاش برای استعمار مجدد زیمبابوه متهم کرده است. موگابه چند روز قبل مننگاوا را برکنار کرد، اقدامی که ناظران آن را واکنش موگابه به روابط او با انگلیس میدانند. روزنامه كاسی دیلی زیمبابوه در فوریه 2016 با اشاره به گزارشهای غیررسمی حمایتهایی انگلیس از مننگاوا نوشته بود: «این مسئله میتواند بوسه مرگی بر روی ریاست جمهوری مننگاوا باشد.» هرچند انگلیس در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته زیمبابوه هرگونه حمایت از كاندیداها را رد كرده بود اما گزارشها حاكی از این بود كه انگلیس در پشت پرده از مننگاوا حمایت میكرد. یك استاد دانشگاه آكسفورد چند روز قبل در گفتوگو با روزنامههای زیمبابوه پس از بركناری معاون رئیسجمهور گفته بود كه رئیسجمهور، مننگاوا را به خاطر روابط پنهان با انگلیس بركنار كرد. مننگاوا در دهه 1980 به انگلیسها گفته بود:«من در مقایسه با موگابه رهبر مؤثر و تكنوكراتتری هستم.»
با توجه به اینكه روابط انگلیس با اتحادیه اروپا بر سر مسئله برگزیت كاهش یافته است، این مسئله سبب شده انگلیس سیاست سابق خود برای بازگشت مجدد به آفریقا از سر بگیرد. زیمبابوه در جنوب آفریقا زمانی با عنوان «رودزیا» از مستعمرات انگلیس بود اما در سال ۱۹۶۵ اقلیت سفیدپوست ساکن این مستعمره به طور یکجانبه اعلام استقلال کردند که با مخالفت انگلیس مواجه شد. پس از چند سال مقابله سیاسی از سوی بریتانیا و جامعه بینالمللی، از جمله تحریمهای اقتصادی، همراه با مبارزه مسلحانه گروههای طرفدار حکومت اکثریت سیاهپوست، سرانجام در سال ۱۹۸۰ بین دولت سفیدپوستان، انگلیس و استقلالطلبان توافقی به دست آمد که در نتیجه آن، این سرزمین با نام جدید زیمبابوه استقلال یافت و قدرت به یک دولت بومی منتقل و اداره این كشور از دست انگلیسیها خارج شد.
امریکا متهم ردیف دوم
علاوه بر مداخله انگلیس در امور زیمبابوه دست امریکا نیز در كودتا علیه موگابه مشهود است. به گزارش روزنامه هرالد زیمبابوه، زیمبابوه با چین روابط اقتصادی گستردهای دارد و حجم مبادلات دو كشور بالغ بر یك میلیارد دلار میشود. امریکا كه افزایش قدرت چین را برنمیتابد از سالهای گذشته تلاش كرده نفوذ پكن در قاره آفریقا را كاهش دهد. بر اساس گزارش رسانههای زیمبابوه، امریکا سالانه 130 میلیون دلار به زیمبابوه كمك میكند و بیشتر این كمكها به دست مخالفان دولت میرسد. دولت موگابه از سال 2001 برنامه اصلاحات ارضی را اجرا كرد كه بر اساس آن زمینهای زیمبابوه را از سفیدها گرفت و به سیاهپوستها داد. این مسئله با مخالفت انگلیس و امریکا مواجه شده است و این دو كشور تحریمهای اقتصادی را علیه این كشور اعمال كردهاند، حتی امریکاییها در واكنش به برنامههای دولت موگابه گفته بودند كه به دنبال تغییر رژیم در زیمبابوه هستند.
كودتا پس از آن انجام شد كه چند روز پیش والتر موزمبی، وزیر خارجه زیمبابوه خواستار بهبود روابط اقتصادی با غربیها شده بود. وزیر خارجه زیمبابوه در یك سخنرانی برای هیئتهای دیپلماتیك كه هفته گذشته انجام شد از لزوم شروع دیپلماسی با كشورهای غربی استقبال كرده و گفته بود:«من به دنبال یك گفتوگوی صادقانه و مستقیم با این كشورها (انگلیس و امریکا) به منظور از یاد بردن گذشته و كشف و پیگیری فرصتهای اقتصادی مشترك هستم». امریکا دیروز كودتای نظامی در زیمبابوه را محكوم نكرد و تنها از شهروندان خود در زیمبابوه خواست تا برای حفظ امنیتشان در خانههایشان بمانند.