نويسنده: محمدرضا هاديلو
زلزله اي که استانهاي غرب کشور را لرزاند و اين
لرزشها تا مرکز ايران نيز احساس شد، نه اولين و نه آخرين زلزله در اين مرز و بوم
است. شايد ما عبرت نگيريم و فراموش کنيم اما تاريخ فجايعي که پس از زلزله هاي خرداد1351 «قیر» و «کارزین » ، مرداد1369 «رودبار»
و «منجیل » ، اردیبهشت 1376 «بجنورد» و «اردبیل » و دي 1382 «بم» را فراموش نخواهد کرد. اينها تنها زلزله هاي ايران نبودند بلکه آنقدر بزرگ و شديد
بودند که زلزله هاي کوچکتر با تلفات کمتر را در دل خود هضم کردند.
آنچه در تمام اين زلزله ها مشترک است، نه قدرت و
تلفات آنها که بحث ها و وعده وعيدها و سخنان مسئولان و در نهايت ، فراموشي و عدم
عبرت گرفتن از آن فجايع است. و حالا باز هم زلزله غري ايران و تلفات چند صد نفري،
فرصتي به وجود آورده تا همان حرف ها رفتارهاي تکراري مرور شوند.
حتما آنقدر به موضوع زلزله و ميزان خسارات و تلفات
آن پرداخته خواهد شد که در هر دقيقه صدها خبر دست به دست شود و هموطنان از آخرين
خبرها حتي به صورت تصويري مطلع شوند. اما آنچه مهم است اينکه باید به جای پرداختن به «معلول » ها، به سراغ «علت
» رفت و با مسئولاني برخورد کرد که ماه ها و سالها حقوق ميگيرند تا چنين روزهايي
رقم نخورد.
همگان خوب مي دانيم که
بيش از دو دهه است ساختمانهاي ژاپن در مقابل زلزله هاي 8 ريشتري آنقدر مقاوم هستند
که مردم در حين تکان خوردن بناها بي توجه به آن به کارهاي روزمره خود ادامه مي
دهند. اما در زلزله اخير وقتي سخن از تخريب ساختمانها به ميان مي آيد بناهايي در
ليست قرار گرفته اند که هنوز 5 سال از عمرشان نمي گذرد، با اين حال چرا نمي پرسيم
چه کساني مجوز و پايان کار آنها را صادر کرده اند و چرا تا کنون و بعد از هر زلزله
در اين رابطه هرگز کسي مورد مواخذه و بازخواست قرار نگرفته است؟
واقعیت این است که باید به
جای پرداختن به «معلول » ها، به سراغ «علت » رفت و با علت مبارزه کرد، درحالی که ما
در مورد زلزله، همواره به معلول که همان ویرانی خانه ها و اماکن و کشته شدگان و قربانیهای
زلزله و امدادرسانی و بازسازی مناطق مسکونی و امثال اینهاست، می پردازیم، درحالی که
علت، ساخت و سازهای نامناسب است و باید یک سیاست کلان، ساخت و سازها را به گونه ای
طراحی و اجرا کنیم که در برابر زلزله مقاوم باشد .
به گفته کارشناسان، هزینه
مقاوم سازی خانه ها و ساختمان ها در برابر زلزله، در صد قابل تحملی از مجموع هزینه
ساختمان را تشکیل می دهد، اما از آن جا که این مساله در فرهنگ عمومی ما جایگاه لازم
را به دست نياورده است، در اکثر موارد سازندگان ترجيح مي دهند درصدي از اين مبلغ
را به صورت رشوه به مهندسين ناظر يا ديگر تصميم گيرندگان بدهند و از انجام آن شانه
خالي کنند.
از طرف دیگر با وجود امکانات
و ظرفیت های موجود در وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری ها و با وجود تجهيزات فنی و راهکارهاي
علمی، هنوز اين موضوع مهم و اساسي از طرف دولت جدی گرفته نمی شود و نتیجه آن مي
شود که نوع خانه ها و ساختمان های روستایی و شهری ، در برابر زلزله بی دفاع هستند و
با هر زلزله 4 ريشتري بنايي فرو ميريزد و با زلزله هاي 6 و 7 ريشتري فجايعي غير
قابل جبران رقم مي خورد.
چگونه است که خانه ها را در
برابر گرما و سرما مجهز می کنیم، پشت بام ها را در برابر باران و برف، آسفالت یا ایزوگام
می کنیم، و مدتی است با آلودگی محیط زیست - هرچند با تاخیر چند ساله - مبارزه می کنیم،
اما خانه ها را در برابر زلزله که مدعي هستيم زير بالشت هر ايراني خفته است، ایمن نمی
کنيم؟
شايد روزي فکر مي کرديم
زلزله فقط براي «قیر» و «کارزین » است، بعدها فهميديم امکان دارد در «بويين زهرا»
هم به وقوع بپيوندد. «رودبار» و «منجیل » و «بجنورد» و «اردبیل » هم بي نصيب از اين ارزشها نماندند. وقتي «بم»
لرزيد فکر کرديم اين آخرين زلزله است. اما «کرمانشاه» و 3 روز عزاي عمومي اش
هشداري ديگر است که کل ايران بايد آن را جدي بگيرد و بپذيريم که تقصير ما است نه زلزله!
