محمدصادق عابديني
با وجود اينكه پياده‌روي اربعين حسيني سنتي قديمي است كه در سال‌هاي اخير با‌شكوه بي‌نظيري در حال برگزاري است، وعده چند ساله براي ثبت اين حركت عظيم فرهنگي در زمره ميراث ناملموس جهاني، به سر‌‌انجام نرسيده است.
آذرماه سال 94 بود كه مسعود سلطاني فر، رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي از ثبت ميراث معنوي اربعين خبر داد. سلطاني‌فر گفت: پرونده ميراث معنوي (ناملموس) اين مراسم و مسير زيارتي در سطح ملي و جهاني به‌طور مشترك با كشور عراق، شامل تمامي راه‌ها و محورهاي زيارت در مسير خسروي، مهران، چذابه، شلمچه و استان‌هاي مرزي به همراه تمام آيين‌ها و مراسم مربوطه و تمام اتفاقات معنوي توسط سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري آماده خواهد شد. به گفته رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي قرار بود پرونده ثبت ميراث جهاني پياده‌روي اربعين به صورت مشترك از سوي ايران و عراق به يونسكو ارائه شود.
پيرو اين اظهار‌نظر، فرهاد نظري، مديركل دفتر ثبت آثار تاريخي، در مصاحبه‌اي از رايزني با نماينده عراق در پاريس براي ثبت پياده‌روي اربعين خبر داد و گفت: مطالعات و مذاكرات براي اين پرونده تا حدي انجام شده‌است و همچنين از وزارت امور خارجه درخواست شده با همتايان خود در اين زمينه مذاكراتي داشته باشد.
در همان ايام، مرتضي رحماني موحد، معاون وقت سازمان ميراث فرهنگي از آماده‌سازي و مستندسازي پرونده ثبت جهاني پياده‌روي اربعين خبر داد و گفت: مستندسازي و آماده كردن پرونده اين آيين براي ثبت در ميراث جهاني يونسكو دست‌كم تا سال آينده زمان خواهد برد و اميدواريم اين كار با قدرت پيگيري شود. با اين وعده بايد تا سال 95، كار تهيه و تنظيم پرونده ثبت جهاني پياده‌روي اربعين انجام شده و براي ثبت در اختيار سازمان يونسكو قرار مي‌گرفت، ولي در عمل چنين اتفاقي نيفتاد. حتي اظهارات بعدي مديران سازمان ميراث فرهنگي از عدم تهيه پرونده ثبت ميراث جهاني اربعين حكايت داشت و ادعاهاي قبلي درباره اقدامات انجام شده را رد مي‌كرد. عبدالملك شنبه‌زاده، مديركل ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري ايلام مهرماه امسال از آمادگي اين اداره براي تهيه پرونده ثبت پياده‌روي اربعين خبر داد و بر نقش استان‌هاي ايلام و خوزستان در تهيه اين پرونده كه قرار است با همكاری ايران و عراق آماده شود، تأكيد كرد. با اين اظهار‌نظر مشخص شد كه هنوز نه در ايران و نه در عراق اقدام عملي قابل‌توجهي براي تهيه پرونده ثبت انجام نشده‌است. فرصت‌سوزي براي ثبت هر چه سريع‌تر پياده‌روي عظيم مردمي در اربعين حسيني در حالي صورت مي‌گيرد كه اهميت ثبت اين ميراث معنوي بارها از سوي مديران مورد تأكيد قرار گرفته است. در يكي از آخرين اظهار‌نظر‌ها درباره ثبت پياده‌روي اربعين حسين(ع)، سيدمحمدصادق طباطبايي‌نژاد، عضو كميسيون فرهنگي مجلس با بيان اينكه ثبت جهاني راهپيمايي اربعين براي انتقال هدف و فلسفه اربعين لازم است، مي‌گويد: راهپيمايي اربعين حسيني در قالب گردشگري مذهبي جاي مي‌گيرد و مي‌تواند علاوه بر ايجاد تحرك اقتصادي در جامعه، ارتباط بهتر ايران با كشور همسايه، جهاني شدن فرهنگ عاشورا و شيعه را به دنبال داشته باشد.
اين نماينده مجلس مي‌افزايد: متأسفانه رسانه‌هاي غربي اجازه نمي‌دهند، اين حركت عظيم مردمي در كشورهاي‌شان بازتاب خبري داشته باشد، اما با ثبت جهاني آن جهانيان از ماهيت راهپيمايي اربعين حسيني آگاه خواهند شد.
اربعين امسال نزديك است و امكان ثبت پياده‌روي اربعين پيش از روز اربعين حسيني امكان‌پذير نيست، اما مي‌شود حداقل از اين فرصت براي آغاز تهيه پرونده ثبت اين ميراث بزرگ معنوي يا تكميل اقدامات انجام شده در گذشته بهره برد. با توجه به اينكه از وعده ثبت اربعين حسيني نزديك به دو سال مي‌گذرد، مي‌توان اين انتظار را در مديران فعلي سازمان ميراث فرهنگي داشت كه براي ماه‌هاي پيش‌رو و با مجاب‌كردن دولت عراق براي همكاري بيشتر، هر چه سريع‌تر پرونده ثبت جهاني اربعين حسيني آماده شود و براي طي مراحل ثبت در اختيار سازمان يونسكو قرار گيرد. به خصوص آنكه آمار‌هاي ارائه‌شده از ميزان حضور زائران اربعين از ثبت قريب‌الوقوع يك ركورد جديد براي اين اجتماع ميليوني حكايت دارد.
