كاترین اشتون، مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی گفته كه اقدامات دونالد ترامپ رئیسجمهور امریكا در مورد برجام نشان داد كه گفتههای برخی مقامهای ایرانی در مورد اینكه امریكا قابل اعتماد نیست، درست بوده است. همزمان، جان كری، وزیر خارجه سابق امریكا كه در طراحی توافق هستهای با ایران و دستیابی به آن نقشی كلیدی ایفا كرد، گفته كه توافق هستهای روحی ندارد كه بتوان ادعای نقض روح آن چیزی را مطرح كرد. كری تلویحاً گفته كه برجام در حال كار كردن است و نتیجه آن چیزی را ممکن ساخته كه حتی با بمباران ایران هم به دست نمیآمد.
میزگرد اندیشکده انگلیسی «چتم هاوس» با عنوان «توافق هستهای ایران: نگاهی به دو سال اول اجرای آن» با حضور جان کری و کاترین اشتون برگزار شد؛ دو چهره سیاست خارجی امریكا و اروپا که حالا دیگر میتوان آنها را بانیان توافق هستهای با ایران خواند. جان كری در این نشست، از توافق هستهای با ایران سرسختانه دفاع كرد ولی تأکید كرد كه برجام آنطور كه رئیسجمهور امریكا میگوید، روحی ندارد كه گفته شود ایران آن را نقض كرده است: «برجام کار میکند. آژانس بینالمللی انرژی هستهای هشت بار پایبندی ایران را به برجام تأیید کرده است. برخی مانند ترامپ میگویند که ایران روح برجام را نقض کرده است. اما برای برجام روحی وجود ندارد.» كری در توجیه استدلال خود به این مسئله اشاره كرد كه برجام درباره موضوع هستهای بوده و نه چیزی دیگر. او گفت كه ایران و کشورهای مذاکرهکننده توافق هستهای توافق کردند که اختلافات در رابطه با برنامه موشکی و دخالتهای ایران در منطقه را کنار بگذارند و صرفاً درباره توافق هستهای گفتوگو کنند. به گفته كری، عدم تأیید پایبندی ایران به توافق هستهای از سوی ترامپ بدون در نظر گرفتن واقعیتهای برجام است. وزیر خارجه اوباما معتقد است كه «توافقنامه هستهای با ایران» نه تنها مانع استفاده از سلاح هستهای از سوی ایران است بلکه مانع استفاده سایر کشورها از این سلاح نیز شد.
او گفت: « چرا داوطلبانه میخواهید برجام را دور بیندازید و با این کار سبب شوید اقدامی را که ممکن است ایران 15 سال دیگر صورت دهد، به فردا تغییر دهید.» وزیر خارجه سابق امریکا گفت: ما بر اساس این توافق امکان نظارت صفر تا صد را بر هر اونس اورانیوم ایران داریم، شرایطی شفافتر از این وجود ندارد. جان كری معتقد است امریكا با برجام به چیزی دست یافته كه با بمباران ایران نیز نمیتوانست به آن دست پیدا كند: «بنیامین نتانیاهو، باراک اوباما را به بمباران ایران تشویق میکرد اما بمباران ایران نمیتوانست مانع از ساخت بمب هستهای توسط ایران شود. وقتی که یک کشور را بمباران میکنید، به آن کشور انگیزه میدهید تا بمب هستهای بسازد.» کری تأکید کرد: «جهان بدون توافق خوب به نظر نمیرسد، ایران پیش از این توافق تقریباً دو ماه تا هستهای شدن فاصله داشت.» وزیر خارجه اوباما میگوید كه آنهایی که مخالف برجام هستند در نظر نمیگیرند که آیتالله خامنهای فتوا داد که ایران درصدد ساخت سلاح هستهای نیست.
ترامپ حرف اصولگرایان را ثابت كرد
مسئول سابق سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در نشست اندیشكده چتم هاوس گفته كه اگر امریکا از توافق هستهای ایران خارج شود، پیامی را به جهان مخابره میکند مبنی اینکه این کشور نمیتواند به تعهداتش پایبند بماند. كاترین اشتون گفته كه به اعتقاد او «توافق هستهای ایران از مهمترین و پیچیدهترین توافقنامههایی است که با ایران امضا شده است.» او میگوید:«هنگامی که من مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بودم، توافق با ایران بزرگترین چالش ما بود، توافق هستهای با ایران توافقی استثنایی است. برجام توافقی، فوقالعاده و پیچیده است. در شرایطی که ما روسها را به سبب اوکراین تحریم کرده بودیم، روسها در تحریمها علیه ایران با ما همسو شدند.» اشتون تأکید کرد افراد به جای نگاهی کلیتر به این توافق در چارچوبی گستردهتر، درگیر جزئیات آن شدهاند و با آن مخالفت میکنند. خانم اشتون همچنین در یادداشتی جداگانه كه در پایگاه تحلیلی «پراسپکت» نوشته شده، گفته كه اصولگرایان ایران میگویند که امریکا قابل اعتماد نیست، ترامپ احتمالاً صحت این گفته را اثبات میکند. وی به اقدامات رئیسجمهور امریکا علیه توافق هستهای ایران و 1+5 (امریکا، انگلیس،فرانسه، روسیه، چین بهعلاوه آلمان) اشاره کرد.
او بدون اشاره مستقیم به سخنان رهبری ایران درباره بیاعتمادی به امریكا نوشته است: «خیلی قبلتر از اینکه «دونالد ترامپ»، وارد صحنه شود، رهبران ایران نگران بودند که امریکا ممکن است به توافق هستهای به صورت پایدار متعهد نباشد.» او میگوید در نشستهای دوجانبه خود با «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران و فردی که قبل از وی مسئولیت داشت، گاه و بیگاه درباره این بحث میکردیم که اگر مردم امریکا رئیسجمهور ضدتوافق هستهای را برگزینند، چه رخ خواهد داد؟ اشتون گفت: «این موضوع همچنین زمانی که من و «جان کری» وزیر خارجه سابق امریکا با تیم ایرانی دیدار کردیم نیز مطرح شد.» وی تصریح کرد: «پاسخ ما به نگرانی آنها دو بخشی بود. اول اینکه یک توافق خوب که خواستههای مطرح شده را برآورده کند و به درستی مورد نظارت و راستیآزمایی آژانس بینالمللی انرژی اتمی، یک سازمان به شدت مورد احترام، قرار گیرد، نیازی به توضیح ندارد. بسیاری از موضوعات دیگر مربوط به ایران و نه این موضوع نیاز به توجه امریکا و دیگران دارد.» اشتون درباره مورد دوم گفت: «دوم اینکه، این توافق دوطرفه نیست. پنج کشور دیگر (به جز امریکا) هستند که بهعنوان بخشی از یک تیم فعالیت دارند که حکم شورای امنیت سازمان ملل را دارند و نماینده عالی اتحادیه اروپا (جایگاهی که از سال 2009 تا 2014 داشتم) هدایت تیم را برعهده دارد. مذاکرات حدود 10 سال قبل آغاز شد و با وزرای خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس آغاز به کار کرد و اتحادیه اروپا نیز به آن پیوست. اولین مذاکرهکننده ایران، حسن روحانی بود که بعداً رئیسجمهور ایران شد. امریکا، چین و روسیه بعداً از جانب شورای امنیت به آن پیوستند.»