زهرا چیذری
انگار قطار رشد طلاق قرار نيست به ايستگاه پاياني خود برسد. كالسكه ازدواج هم كه در مسير معكوس حركت ميكند؛ شاهد اين مدعا هم آماري است كه روز گذشته احمد تويسركاني، رئيس سازمان ثبت اسناد و املاك كشور ارائه داد. بر اساس اين آمار در شش ماهه اول امسال طلاق ۶ درصد رشد و ازدواج ۳ درصد كاهش داشته است. نتيجه چنين آماري هم ميشود افزايش آمار افرادي كه از روي اجبار يا اختيار به تنهازيستي روي ميآورند، چندان كه طبق سرشماري سال 95 بيش از 2 ميليون نفر زندگي تك نفره را براي خودشان برگزيدند.
چند ماه پيش بود كه حبيبالله مسعوديفريد، معاون امور اجتماعي سازمان بهزيستي كشور با اشاره به اينكه طلاق از مهمترين آسيبها در جامعه محسوب ميشود، گفت: نرخ طلاق در كشور رو به افزايش است، اما در دوسال اخير با فعاليتهايي كه انجام شده، شيب افزايش طلاق كاهش يافته است، اما انگار واقعيتهاي آماري حكايت از آن دارد كه كاهش شيبي در كار نيست و طلاق همچنان با سرعت در حال رشد است. در اين ميان با افزايش آمار طلاق و كاهش ازدواج با پديده تازهاي مواجه هستيم؛ افزايش زندگي مجردي يا خانوادههاي تك نفرهاي!
تهران ركورددار طلاقها
آنطور كه احمد تويسركاني گفته است: در شش ماهه اول امسال ازدواجهاي ثبت شده ٣٥١ هزار و ٣٨٣ مورد بوده كه ٣ درصد كاهش داشته است.
رئيس سازمان ثبت اسناد و املاك كشور درخصوص طلاق نيز اينگونه توضيح ميدهد: ٨٧ هزار و ٣٨٠ مورد طلاق به ثبت رسيده است كه ٦ درصد رشد داشته است.
بيشترين ازدواجهاي ثبت شده مربوط به مردان ٢٥ تا ٢٩ سال در كشور است كه اين آمار در خانمها ٢٠ تا ٢٤ سال است.
به گفته رئيس سازمان ثبت اسناد كشور بيشترين طلاقهاي ثبت شده در رده سني ٣٠ تا ٣٤ سال است و بيشترين ثبت ازدواج با تحصيلات ديپلم با ٦٤ درصد بوده است. اين بدين معناست كه همچنان طول زندگيهاي مشترك كوتاه است و معضل جوانان مطلقه را هم بايد به معضل جوانان ازدواج نكرده و در حال عبور از سن ازدواج اضافه كنيم. تويسركاني تصريح ميكند: بيشترين دلايل جدايي زوجين براساس اظهار خودشان عدم تفاهم، اعتياد به موادمخدر و مشروبات الكي و ترك زندگي بوده است و بيشترين طلاقها در سه سال اول زندگي مشترك رخ داده است. مطابق آمار ارائه شده از سوي اين مسئول سازمان ثبت اسناد، تهران با ١٨ هزار و ٥٥٢ طلاق و رشد ٧ درصدي ركورددار طلاق در كشور است و اين در حالي است كه گيلان، كهگيلويه و بويراحمد و مركزي سه استاني هستند كه كاهش طلاق داشتهاند.
رشد صددرصدي آمار طلاق طي 10 سال
براي داشتن تحليلي واقعي از كاهش يا افزايش طلاق بايد شاخصهاي واقعيتري همچون نسبت ازدواج به طلاق را مورد مطالعه قرار دارد. با چنين ديدگاهي با عنايت به آمار موجود در مييابيم طي سالهاي اخير نه فقط با كاهش طلاق مواجه نبودهايم، بلكه سال 95 با رسيدن نسبت ازدواج به طلاق به 9/3 با بيشترين رشد در آمار طلاق مواجه بودهايم، بدين معنا كه در برابر هر 9/3 ازدواج يك طلاق داشتهايم. اين در حالي است كه در سال 85 نسبت ازدواج به طلاق از سوي ثبتاحوال 3/8 ثبت شده است. اين اعداد بيانگر آن است كه آمار طلاق در 10 سال اخير در ايران بيش از صددرصد افزايش يافته است. خلاصه اينكه بررسي آمارهاي يك دهه گذشته در حوزه ازدواج و طلاق و همچنين نگاهي به دوام زندگيهاي مشترك نشان ميدهد خانواده ايراني كه روزگاري اصيلترين ساختار اجتماعي در جامعه ايران و در سبك زندگي ايراني اسلامي بود در معرض بحران قرار دارد و يكي از نشانههاي اين بحران شيوع تنهازيستي يا خانوادههاي تك نفره در كشور است.
نشانههاي اضمحلال خانواده
آنطور كه شهلا كاظميپور، جمعيتشناس ميگويد: آمار خانوارهاي تك نفره به نسبت كل خانوارهاي كشور در سال 85، 5/2 درصد بوده كه اين عدد در سال 95 به 8/5 درصد رسيده، اين در حالياست كه 66/4 درصد از كل خانوارهاي «تك نفره» زن سرپرست هستند. وي با اشاره به اينكه اين درصد كل خانوارهاي يك نفره به كل خانوارها در سال گذشته 8/5 درصد است، گفت: 3/3 درصد از تعداد خانوارهاي يك نفره مرد سرپرست متعلق به مردان است همچنين درصد مردان تك زيست 20 تا 44 سال به كل جمعيت 2 درصد و اين رقم در مرد زنان يك درصد است. 6 درصد از مردان 20 تا 44 ساله تك زيست نيز تا كنون ازدواج نكردهاند. اين رقم در مورد زنان 3 درصد را نشان ميدهد.
از نگاه اين استاد دانشگاه به تأخير افتادن سن ازدواج، عدم اتكاي مالي به خانواده، افزايش ميزان طلاق و مهاجرتهاي شغلي و تحصيلي مهمترين عواملي هستند كه در تنهازيستي تأثير گذاشتهاند.
همچنين كمرنگ شدن كاركردهاي خانواده از ديگر عوامل رواج تنهازيستي در جامعه است. شكاف نسلي بين جوانان و والدين و كمرنگ شدن كانون و فضاي گرم خانواده هم از ديگر عوامل مؤثر در اين پديده بودهاند.
روحالله بابايي صالح، عضو هيئت رئيسه كميسيون اجتماعي مجلس افزايش سن ازدواج و بيرغبتي نسبت به آن مشكلات اقتصادي، طلاق و مهاجرت بهمنظور كار و تحصيل منجر به بروز پديده تنها زيستي ميشود. وي تصريح ميكند: خانههاي مجردي بسيار آسيبزا و حادثهساز بوده است و آسيبهاي اجتماعي ناشي از آنها به ويژه روابط نامشروع جامعه را تهديد ميكند.
اين نماينده مرم در خانه ملت معتقد است: اگر معضل بيكاري در كشور رفع شود، بخش عمدهاي از آسيبهاي اجتماعي كشور برطرف ميشود، حتي معضل تنها زيستي.